جنبش بنیادگرای فرهنگی مذهبی نوین

فصلنامه علمی مطالعات میان فرهنگی

مقاله 3، دوره 11، شماره 28، خرداد 1395، صفحه 39-65   

نوع مقاله: علمی_ پژوهشی

نویسندگان

محمدسالار کسرایی¹؛ مجید فاطمی خصال^{* 2}

¹دانشیار جامعه‌شناسی سیاسی، پژوهشکده علوم اجتماعی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

²دانشجوی دکترای جامعه‌شناسی انقلاب اسلامی،‌ پژوهشکده امام خمینی (ره)‌ و انقلاب اسلامی

چکیده

پژوهش حاضر با هدف مطالعة جامعه‌شناختی جنبش‌ نوظهور فرهنگی-مذهبی در ایران می‌باشد. مسأله اصلی محقق در مورد چگونگی و شیوه عملکرد این جنبش‌ می‌باشد و سؤال تحقیق نیز در مورد چیستی اهداف و آرمان‌ها وچگونگی سازماندهی، شیوه‌های عضوگیری و زمینه‌های اجتماعی آن می‌باشد. در این تحقیق برخی از مؤسسات فرهنگی مذهبی موجود در شهرهای مختلف ایران، که فعالیت آنها از یک جنس می‌باشد، جنبش بنیادگرای فرهنگی نام نهاده شد. فعالیت این جنبش به‌صورت شبکه‌ای و با فنون مختلف جذب جوانان صورت می‌گیرد. با توجه به اینکه سطح فعالیت این جنبش شهرهای مختلف کشور می‌باشد، اما در این پژوهش دو مؤسسه نورمعرفت در کرج و بهشت در تهران به‌عنوان موردهای مورد مطالعه انتخاب گردید. در نهایت محقق به این نتیجه رسید که جنبش مزبور طی سالیان گذشته به لحاظ کمی و کیفی پیشرفت‌های قابل توجهی نموده و منابع بسیاری همچون منابع انسانی و اعتباری و... را جذب نموده است و به سرعت در حال پیشرفت هستند. 

کلیدواژه‌ها

جنبش اجتماعی؛ ایدئولوژی؛ فرهنگ؛ سبک زندگی؛ مدرنیته

مراجع

 

آزادارمکی، تقی؛ زند، مهدی؛ خزاعی (1381). روند تغییرات فرهنگی و اجتماعی خانواده تهرانی طی سه نسل، فصلنامه علوم انسانی دانشگاه الزهرا، 12 (45-44): 24-1.

تورن، آلن و خسروخاور، فرهاد (1379). جست و جوی خویشتن (ترجمه متقی)، خلاصه مقاله در کتاب ماه علوم اجتماعی، شماره 41 و 42: 64.

جعفریان، رسول (1380). جریان‌ها و جنبش‌های مذهبی- سیاسی ایران سال‌های 1320-1357، تهران، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.

جلایی‌پور، حمیدرضا (1391). لایه‌های جنبشی ایران؛ دو جنبش کلان و ده جنبش خرد اجتماعی، پژوهشنامه علوم سیاسی، 7، 4: 35 – 87.

پارسا‌نیا، حمیدرضا (1389). حدیث پیمانه؛ پژوهشی در انقلاب اسلامی، قم، دفتر نشر معارف.

جعفریان، رسول (1378). قصه خوانان در تاریخ اسلام و ایران؛ مروری بر جریان قصه خوانی، ابعاد و تطور آن در تاریخ اسلام و ایران، تهران، نشر بینا.

گیدنز، آنتونی (1392). سیاست، جامعه‌شناسی و نظریه اجتماعی (ترجمه منوچهر صبوری) تهران، نشر نی.

نش، کیت (1392). جامعه‌شناسی سیاسی معاصر؛ جهانی‌شدن، سیاست و قدرت (ترجمه محمدتقی دلفروز)، تهران، انتشارات کویر.

دلاپورتا، دوناتلا و دیانی، ماریو (1390). مقدمه‌ای بر جنبش‌های اجتماعی (ترجمه محمدتقی دلفروز)، تهران، انتشارات آگاه.

رفیع‌پور، فرامرز (1380). توسعه و تضاد؛ کوششی در جهت تحلیل علل پیدایش انقلاب اسلامی و مسائل اجتماعی ایران، تهران، شرکت سهامی انتشار.

رفیع‌پور، فرامرز (1375). جامعه، احساس و موسیقی، تهران، شرکت سهامی انتشار

ساروخانی، باقر (1385). روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی، جلد اول اصول و مبانی، تهران، انتشارات پژوهشکده علوم و مطالعات فرهنگی.

 

Anthony, D. and Robbins, t. (1982). spiritual innovation and the crisis of American civil religion, in M, Douglas and S. tipton (eds) religion and america: spirituality in a secular Age. boston: beacon press.

Barker, E. (1983). with enemies like that: some functions of deprogramming as an aid to secrarian membership… New York: Edwin Mellen

Eileen Barker, (1999). New Religious Movements: their incidence and significance, New Religious Movements: challenge and response, Bryan Wilson and Jamie Cresswell editors, routledge publishing.