بررسی و تحلیل رویکرد پارادوکسیکال واهمگرایی در قبال موج جهانی‌شدن فرهنگ

فصلنامه علمی مطالعات میان فرهنگی

مقاله 5، دوره 11، شماره 28، خرداد 1395، صفحه 105-133   

نوع مقاله: علمی_ پژوهشی

نویسندگان

سید زکریا محمودی رجا^{* 1}؛ علی باقری دولت‌آبادی²؛ سیدعلی سراج³

¹دانشجوی دکتری علوم سیاسی، گرایش جامعه‌شناسی سیاسی، دانشگاه علامه طباطبایی

²استادیار و عضو هیأت علمی گروه علوم سیاسی، دانشگاه یاسوج

³استادیار و عضو هیأت علمی دانشگاه پیام نور

چکیده

هدف پژوهش حاضر تحلیل و واشکافی ابعاد، مؤلفه‌های جهانی‌شدن و نگرش‌های مختلف دولت‌ها و گروه‌ها نسبت به این جریان حاکم بر زندگی فعلی بشریت است. فشردگی جهان، وابسته‌تر شدن بخش‌های مختلف جهان، جریان آزاد اندیشه، ارتباط پیچیده، بین‌المللی شدن، گسترش فرهنگ مصرفی سرمایه‌داری، ظهور جامعه شبکه‌ای و... از جمله مؤلفه‌هایی است که تاکنون از سوی تحلیل‌گران و سیاستمداران بر مبنای نوع نگاهی که به تحولات و مناسبات حاکم بر جهان دارند، ارائه‌شده است. پژوهش حاضر می‌کوشد با روش توصیفی ـ تحلیلی و بر مبنای مطالعات کتابخانه‌ای ـ اسنادی به این سؤال اصلی پاسخ دهد که دولت‌ها و گروه‌های مختلف در قبال پارادایم قالب جهانی‌شدن چه سیاست‌ها و راهبردهایی اتخاذ کرده‌اند؟ دلایل این سیاست‌های متعارض کدام است؟ یافته‌های پژوهش با الهام‌گیری از نظرات آشوب در سیاست جهان جیمز روزنا، حاکی از آن است که جهانی‌شدن بر مبنای فشردگی زمان و مکان، دگرگون کردن شرایط، چارچوب بسترهای سنتی و تخریب عوامل هویت‌ساز، فرصت و از سویی تهدیداتی را برای دیگر فرهنگ و هویت‌ها ایجاد کرده است، از همین رو برخی نگرشی پروژه‌محور و واگرا در قالب توسعه سرمایه‌داری، تقسیم‌کار جهانی و با هدایت منطق انباشت سرمایه به جهانی‌شدن دارند و از سوی دیگر برخی با عنایت به چندبعدی، پیچیده بودن و نگرش پلورالیسمی به فرهنگ و تمدن‌ها، بر سیاست پروسه‌محور در قالب همگرایی و نگاه مثبت به این فرایند، تأکید دارند.

کلیدواژه‌ها

جهانی شدن؛ فرهنگ؛ هویت؛ همگرایی؛ واگرایی؛ آشوب

مراجع

 

آرت شولت، یان (1382) نگاهی موشکافانه به پدیدة جهانی شدن، ترجمه مسعود کرباسیان، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.

آشفتة تهرانی، امیر (1387) جامعه‌شناسی جهانی شدن، تهران: انتشارات دانژه.

آشوری، داریوش (1389)، تعریف‌ها و مفهوم فرهنگ، تهران: آگه.

احمدی، رسول (1383)، پایان‌نامة بررسی آثار و پیامدهای جهانی شدن در آیندة فرهنگی ـ سیاسی اقوام، با تأکید بر قوم کرد.

ادگار، مورن، (1388)، درآمدی بر اندیشه پیچیده، ترجمه افشین جهاندیده، تهران، نشر نی.

استگلیتین، جوزف، (1385)، جهانی شدن و پیامدهای ناگوار آن، ترجمه محمدرضا باوفا، تهران: نشر امیرکبیر.

استیسی، رالف، (1387)، مدیریت بر ناشناخته‌ها، مترجمان: محسن قدمی و مسعود نیازمند، تهران: انتشارات مرکز آموزش مدیریت دولتی.

افروغ، عماد (1384)، اسلام و جهانی شدن، تهران: کانون اندیشة جوان.

الوانی، سید مهدی و حسن دانایی فر، (1387)، «تصمیم‌گیری از نگاه نظریه آشوب»، تحول اداری، دوره 5 شماره 21.

امین، سمیر، پل سوییزی و دیگران، (1380)، جهانی شدن با کدام هدف، ترجمه ناصر زرافشانی، تهران: نشر آگاه.

برچر، مایکل، (1382)، بحران در سیاست جهان ـ یافته‌ها و مطالعات موردی، ج2، ترجمه حیدر علی بلوجی، تهران: مطالعات راهبردی

بهروز لک، غلامرضا، (1386)، جهانی شدن و اسلام سیاسی در ایران، تهران: نشر سازمان پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.

تامیلنسون، جان (1381) جهانی شدن و فرهنگ، ترجمه محسن حکیمی، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.

توحیدفام، محمد (1381) فرهنگ در عصر جهانی شدن؛ چالش‌ها و فرصت‌ها، تهران: روزنه.

دوئرتی جیمز و رابرت، فالتزگراف، (1372)، نظریه‌های متعارض در روابط بین‌الملل، ترجمه علیرضا طیب و وحید بزرگی، جلد اول، تهران: نشر قومس.

دوکلر، ژرار، (1382)، جهانی شدن فرهنگ، آزمونی برای تمدن‌ها، ترجمه سعید کامرانی، تهران: نشر وزارت امور خارجه.

رابرتسون، رولند (1385)، جهانی شدن: تئوری جهانی شدن و فرهنگ جهانی، مترجم کمال پولادی، تهران: نشر ثالث

روزنا، جیمز (1380) پیچیدگی‌ها و تناقض‌های جهانی شدن، ترجمه: احمد صادقی، مجله سیاست خارجی، سال سیزدهم، شمارة 4.

روزنا، جیمز (1384) آشوب در سیاست جهان، ترجمه علی‌رضا طیب، تهران: روزنه.

ریتزر، جورج (1382) نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر. ترجمه محسن ثلاثی، تهران، انتشارات علمی.

سجادپور، محمدکاظم، (1381)، جهانی شدن، برداشت‌ها و پیامدها، تهران: نشر دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.

سجادی، عبدالقیّوم، (1383)، درآمدی بر اسلام وجهانی شدن، قم: نشر بوستان کتاب.

سلیمی، حسین (1384) نظریه‌های گوناگون در مورد جهانی شدن، تهران: سمت.

سنایی دکتر وحید، غلامرضا ابراهیم‌آبادی (1383)، جهانی شدن و کثرت‌گرایی، فصلنامة مجلس و پژوهش سال 11 شماره 43: 196ـ 220

صالحی امیری، رضا (1392)، آسیب‌شناسی فرهنگ در ایران، تهران: نشر ققنوس

صالحی امیری، سید رضا، زهره حسین زادگان (1389)، جهانی شدن فرهنگ و تأثیر آن بر فرهنگ ایرانی،، گروه پژوهش فرهنگی اجتماعی: 22/3/1389

عابدالجابری، محمد (30/10/1377) هویت فرهنگی و جهان‌گرایی، ترجمه انور حبیبی، روزنامة جامعه.

علی‌پور، پاشاکاسین (1386)، ایران در راه جهانی شدن، مجله اطلاعات سیاسی اقتصادی، دوره چهارم، شماره اول و دوم.

عبدالمجید علی، عادل، جهانی شدن و تأثیر آن بر کشورهای جهان سوم، ترجمه سید اصغر قریشی، اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، ش 155 ـ 156.

فاستر، مایکل (1362) خداوندان اندیشة سیاسی، ترجمه جواد شیخ‌الاسلامی، ج اول، قسمت دوم، تهران: چاپ امیرکبیر: 330 ـ 337

فکوهی، ناصر (1391)، فرهنگ و زندگی روزمره، تهران: انتشارات فرهنگ جاوید

کاستلز، مانوئل. (١٣٨٥). عصر اطلاعات: اقتصاد، جامعه و فرهنگ، ظهور جامعه شبکه‌ای، ترجمه علیقلی انوخاکباز، تهران: انتشارت طرح نو.

کاظمی، علی‌اصغر (1380)، جهانی شدن فرهنگ و سیاست (نقد و تحلیل نظری، معرفتی شناختی)، تهران: نشر قومس30.

کویره، الکساندر (1360) سیاست از نظر افلاطون، ترجمة امیرحسین جهانبگلو، تهران: خوارزمی: 40ـ 50

کیانی، داوود (1380)، فرهنگ جهانی: اسطوره یا واقعیت، فصلنامة مطالعات ملی، سال سوم، شماره 10

گل محمدی، احمد (1381)، جهانی شدن فرهنگ، هویت، تهران: انتشارات نی

گیدنز، آنتونی (1377)، پی آمده‌ای مدرنیته، ترجمه محسن تلاشی، تهران: نشر مرکز

گیدنز، آنتونی (1378)، تجدد و تشخص، ترجمه ناصر موفقیان، تهران: نشر نی.

لک زایی، نجف و محسن مرادیان (1388)، ظرفیت‌های علمی ـ فرهنگی ایران برای تحقق سند چشم‌انداز، مفصل نامة علوم سیاسی (46): 8 ـ 34.

مسعود نیا، حسین (1389)، جهانی شدن و ادیان توحیدی، فرصت‌ها و چالش‌ها، فصلنامة راهبرد، ش 55، ص 222ـ 242

مشیر زاده، حمیرا (1391) تحول در نظریه‌های روابط بین‌الملل، تهران: سمت.

منصور نژاد، محمد (1386)، اندیشه فرا سنتی: گذری بر آثار دکتر منصور نژاد (کتاب‌شناسی و مقاله شناسی)، تهران: جوان پویا

موسوی، سید سعید (1389) تأثیر جهانی شدن بر فرهنگ سیاسی جمهوری اسلامی ایران. پایان‌نامه دانشگاه اصفهان.

نش، کیت (1387)، جامعه‌شناسی سیاسی معاصر، جهانی شدن سیاست، قدرت، ترجمه محمدتقی دلفروز، تهران: کویر.

واتزر، مالکوک، (1379)، جهانی شدن، ترجمه اسماعیل مردانی گیوی و سیاوش مریدی، تهران: انتشارات سازمان مدیریت صنعتی.

واعظی، حسن (1386) استعمار فرانو جهانی‌سازی، قم: مؤسسة آموزشی پژوهشی امام خمینی

هانتینگتون، ساموئل (1374) نظریة برخورد تمدن‌ها، هانتینگتون و منتقدانش، ترجمه مجتبی امیری، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه

هلد، دیوید، مک گرو، آنتونی (1382)، جهانی شدن و مخالفان آن، ترجمه: مسعود کرباسیان، تهران: شرکت انتشارات علمی فرهنگی

 

Baker,D,G. Epstein,and R. Pollin (1998): Introduction. in D. Bakker,G. Epstein, and R. Pollin (eds) Globalization and progressive Economic Policy. Cambridge: Cambridge University Press.

Bell,D (1987) , The World and the U. S. in 2013. Daedalus,116. 30.

Castells,M (1997) , The Power of Identity. oxford: Blackwell.

Castells,M (1997) 2000: Information Technology and Global Capitalism In W. Hutton and A Giddens (eds) On the Edge. London: Jonatan Cape.

Clark. I (1997): Globalization and Fragmentaion. oxford University press.

Featherstone,M (ed.) 1990 Global Culture: nationalism, Globalization and Modernity. sage: London.

Feriedman,J (1994): Cultural Identity & Global Process London: sage.

Giddens, A. (1996). The Consequences of Modernity:. U. S. A,university of California Perss.

Huntington, S (1997): The Clash if Civilization and Remaking of World, London: 20

Lyon,D (1999): Postmodernity. Open University.

Mc Grew, A (1996): Global Society. In Hall, Held and Mc Grew (eds) Modernity and It’s Future.

Ritzer, G (1993): The McDonaldization of society. Calif: Pine Forge press.

Robertson, R (1992): Globalization. London: SAGE.

Rosenau, J (1990) , The Scientific study of foreign policy (London: frances Printer, 1980.

Rosenau, J، N. (1992). ''Powerful Tendencies, Startling Discrepancies and ElusiveDynamic: The Challenge of Studying World Politics in a Turbulent Era''. Australian Journal of International Affairs. 50 (1): 23-30.

Rosenau,J (1990): Turblence inWorld Politics. Princeton: Princeton Univesity Presss.

Sklair, Leslie (1998) , Capitalism and development in Global Perspective, edited by L. sklair. London Roatledge. sociology, vol 13.

Tomlin son,J (2000): cultureal Imperialism. In Lechner and Boli (eds) The Globalization Reader. Oxford: Blackwell.

Waterz,M. (1995): globalization. London: pol.