تجزیه به عامل ها، پارامتر ارزش پایداریAMMI و روش گرافیکی GGE Bi-plot صفات کمّی و کیفی ژنوتیپ های سیب زمینی

اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی

مقاله 14، دوره 10، 3(39) پاییز، آبان 1395، صفحه 731-748   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

داود حسن پناه^{* 1}؛ حسن حسن آبادی²؛ امیراصلان حسین زاده¹؛ بیتا سهیلی³؛ رئوف محمدی⁴

¹عضو هیات علمی بخش تحقیقات زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل (مغان)، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اردبیل، ایران

²عضو هیات علمی بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

³محقق بخش تحقیقات گیاهپزشکی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل (مغان)، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اردبیل، ایران

⁴کارشناس بخش تحقیقات زراعی و باغی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل (مغان)، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اردبیل، ایران

چکیده

صفات کمّی و کیفی و پایداری عملکرد غده قابل فروش 14 کلون امیدبخش سیب­ زمینی همراه با سه رقم تجاری (آگریا، مارفونا و ساوالان) به عنوان شاهد طی آزمایشی براساس طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اردبیل در سال­ های 1392 و 1393 ارزیابی شدند. در طی دوره رشد و پس از برداشت، صفاتی مثل تعداد ساقه اصلی در بوته، ارتفاع بوته، تعداد و وزن غده در بوته، عملکرد کل غده و قابل فروش، درصد ماده خشک، تیپ پخت، حفره‌ای شدن مرکز غده، زنگ داخلی غده و تغییر رنگ گوشت غده خام پس از 24 ساعت اندازه­ گیری شدند. نتایج تجزیه واریانس مرکب صفات کمّی مورد ارزیابی نشان داد که بین کلون­ های امیدبخش از لحاظ صفات عملکرد غده کل و قابل فروش، تعداد و وزن غده در بوته، ارتفاع بوته، متوسط وزن غده، تعداد ساقه اصلی در بوته و درصد ماده خشک و بین برهم­کنش کلون × سال از لحاظ صفات عملکرد غده کل و قابل فروش اختلاف معنی ­دار مشاهده شد. کلون 9 (3-397078) با کمترین مقدار عملکرد غده قابل فروش با کلون­ های 4 (13-397045)، 1 (16-397031)، 3 (11-397031)، 6 (8-397009) و 12 (6-397067) در سال 1392 و با کلون 4 (13-397045) و رقم آگریا در سال 1393 اختلاف معنی­ دار نشان داد. کلون­ های 4 (13-397045)، 1 (16-397031) و 12 (6-397067) دارای غده­ های یکنواخت، رنگ پوست زرد تا زرد تیره، رنگ گوشت زرد روشن تا زرد، شکل غده گرد تخم­ مرغی و گرد، عمق چشم سطحی تا متوسط، بدون زنگ، حفره و شکاف داخل غده، رسیدگی متوسط دیررس بودند و برای مصارف چیپس، خلال و سرخ کردنی انتخاب شدند. براساس نتایج تجزیه به عامل­ ها، ^"عملکرد غده^"، ^"تعداد غده^" و ^"ساختار بوته و صفات کیفی^" به­ ترتیب به­ عنوان عوامل اول، دوم و سوم نام گذاری شدند. در این آزمایش، مدل GGE Bi-plot و پارامتر ارزش پایداریAMMI  (ASV)، روش های مناسب برای گزینش همزمان عملکرد غده قابل فروش و پایداری بودند و توانستند کلون­ های 1 (16-397031)، 3 (11-397031)، 4 (13-397045) و 12 (6-397067) را به عنوان کلون­ های پایدار با عملکرد غده قابل فروش بالا انتخاب نماید.

کلیدواژه‌ها

روش AMMI؛ تجزیه به عامل ها؛ GGE Bi-plot؛ Solanum tuberosum؛ پایداری عملکرد

مراجع

Bhan, M.K., S. Pal, B.L. Rao, A.K. Dhar, and M.S. Kang. 2005. GGE Bi-plot analysis of oil yield in Lemongrass (Cymbopogon spp). Journal of New Seeds. 7(2): 127-139.

 Brown-Guedira, G.L., J.A. Thompson, R.L. Nelson, and M.L. Warburton. 2002. Evaluation of genetic diversity of soybean introductions and North American ancestors using RAPD and SSR markers. Crop Science. 40: 815-823.

CIP. 2007. Procedures for standard evaluation trials of advanced potato clones. International Potato Center. 126 pp.

Ebdon, J.S., and H.G. Gauch. 2002. Additive main effect and multiplicative interaction analysis of national turf-grass performance trials. II Cultivar recommendations. Crop Science. 42: 497-506.

Falahi, M. 1997. Potato science and technology. Barsava Press. pp. 103-145.

 Fan, X.M., M.S. Kang, H.Y. Zhang, J. Tan, and C. Xu. 2007. Yield stability of maize hybrids evaluated in multi-environment trials in Yunnan, China. Agronomy Journal. 99: 220-228.

 Farshadfar, E., N. Mahmodi, and A. Yaghotipoor. 2011. AMMI stability value and simultaneous estimation of yield and yield stability in bread wheat (Triticum aestivum L.). Australian Journal of Crop Science. 5(13): 1837-1844.

 Fathi, M., R. Asghari, M. Valizadeh, S. Aharizad, and D. Hassanpanah. 2010. Evaluation of advanced clones from true potato seed. Journal of Agricultural Science. 2(19): 207-214. (In Persian).

Haji Mohammad Ali Jahromi, M., M. Khodarahmi, A.R. Mohammadi and A. Mohammadi. 2011. Stability analysis for grain yield of promising durum wheat genotypes in southern warm and dry agro-climatic zone of Iran. Iranian Journal of Crop Sciences. 13(3): 565-579. (In Persian).

Hassanabadi, H. 2006. Evaluation of quantitative and qualitative traits of potato cultivars based on the germplasm grouping. Project final report, Seed and Plant Improvement Institute. Press Registration Number 85/832. 172 pp. (In Persian).

Hassanabadi, H., D. Hassanpanah, K.H. Parvizi, M. Kazemi, and R. Hajeanfar. 2011. Investigation on qualitative and quantitative characteristics of medium early advanced potato clones in spring cultivation areas and production diseases free plantlets. Project final report, Seed and Plant Improvement Institute. 67 pp. (In Persian).

Hassanpanah, D. 2011. Analysis of G×E interaction by using the additive main effects and multiplicative interaction (AMMI) in potato cultivars. African Journal of Biotechnology. 2(10): 154-158.

Hassanpanah, D. 2014. Evaluation of genetic diversity for agronomic traits in 65 genotypes potato with the use of Factor and Cluster analysis. Journal of Crop EcoPhysiology. 8(29): 83-96. (In Persian).

Hassanpanah, D., and H. Hassanabadi. 2011. Evaluation of quantitative and qualitative characteristics of promising potato clones in Ardabil region, Iran. Modern Science of Sustainable Agriculture Journal. 7(1): 37-48. (In Persian).

Hassanpanah, D., H. Hassanabadi, and M. Yarnia. 2008b. Evaluation of quantitative and qualitative characters of advanced cultivars and clones of potato in Ardabil. Journal of Agricultural Science. 2(8): 23-33. (In Persian).

Hassanpanah, D., H. Hassanabadi, M. Yarnia, and M.B. Khorshidi. 2008a. Evaluation of quantitative and qualitative characters of advanced cultivars and clones of potato in Ardabil region. Journal of Agricultural Science. 2(5): 19-31. (In Persian).

Jouyandeh Kelashemi, I., and D. Hassanpanah. 2014. Evaluation of genetic diversity for yield and yield component in the hybrids produced from breeding population of HPS×II/67 potato. International Journal of Current Life Sciences. 4(11): 10107-10110.

Kaya, Y.K., E. Palta, and S. Taner. 2002. Additive main effects and multiplicative interactions analysis of yield performances in bread wheat genotypes across environments. Turkish Journal of Agriculture and Forestry. 26: 275-279.

Khedmati, M., D. Hassanpanah, and R. Taghi zadeh. 2013. A survey on correlation and path coefficient analysis between yield and yield components cultivars and early advanced average potato clones in spring cultivation of Ardebil region. International Journal of Farming and Allied Sciences. 2(17): 621-625.

Lawley, D.N., and A.E. Maxwell. 1963. Factor analysis: as a statistical method. Buttterwoths, London. 453 pp.

Lin, C.S., and M.R. Binns. 1989. Comparison of unpredictable environmental variation generated by year and by seeding-time factors for measuring type 4 stability. Theoretical and Applied Genetics. 78: 61-64.

 Madah Arefi, H., S.Y. Sadeghian Motahar, S.B. Mahmodi, H. Sabagpour, J. Mozafari, A. Khandan, S. Mobasser, K. Moslemkhani, and H. Hassanabadi. 2007. National guideline for testing value for cultivation and use in potato. Seed and Plant Certification and Registration Institute. 34 pp. (In Persian).

Manrique, K., and M. Hermann. 2000. Effect of G×E interaction on root yield and beta-carotene content of selected sweet-potato (Ipomoea batatas (L) Lam.) varieties and breeding clones. CIP, Lima, Peru. pp. 281-287.

Mohammadi, R., H. Dehghani, and G.H. Karimzadeh. 2014. Graphic analysis of trait relations of cantaloupe using the Biplot method. Journal Plant Prodution Research. 21(4): 43-62. (In Persian).

Mohammadi, R., M. Armiyoun, I. Zade-Hassan, M.M. Ahmadi, and D. Sadeghzadeh. 2013. Genotype × environment interaction for grain yield of rainfed durum wheat using the GGE bipot model. Seed and Plant Improvement Journal. 28-1(3): 504-518. (In Persian).

Mousapour, Y. 2005. Evaluation of quantitative and qualitative characteristics of potato new cultivars in spring cultivation. Project final report, Seed and plant Improvement Institute. (In Persian).

Mulema, J.M.K., E .Adipala, O.M. Olanya, and W. Wagoire. 2008. Yield stability analysis of late blight resistant potato selections. Journal of Experimental Agriculture. 44: 145-155.

Nickmanesh, L., and D. Hassanpanah 2014. Evaluation of genetic diversity for agronomic traits in 127 potato hybrids with using multivariate statistical methods. Indian Journal of Fundamental and Applied Life Sciences. 4(2): 502-507.

Pourdad, S., and M. Jamshid Moghaddam. 2013. Study on genotype × environment interaction through GGE biplot in spring safflower (Carthamus tinctorius L.). Journal of Crop Production and Processing. 2(6): 99-108. (In Persian).

 Pourdad, S., and M. Jamshid Moghaddam. 2014. Study on genotype × environment interaction through GGE Biplot for seed yield in spring rapeseed (Brassica Napus L.) in rainfed condition. Journal of Crop Breeding. 5(12): 1-14. (In Persian).

  Purchase J., L. Hesta Hatting, and C.S. Van Deventer. 2000. Genotype × environment interaction of winter wheat (Triticum aestivum L.) in South Africa: II. Stability analysis of yield performance. South African Journal of Plant and Soil. 17(3): 101-107.

  Rabiei, K, V. Khodambashim, and A.M. Rezaei. 2008. Using multivariate statistical methods to identify the potato yield characteristics under drought stress and non-stress conditions. Journal of Scientific and Technological Agriculture and Natural Resources. 12(46): 131-140. (In Persian).

Sabaghnia, N., H. Dehghannia, and S.H. Sabaghpour. 2006. Nonparametric methods for interpreting genotype × environment interaction of lentil genotypes. Crop Science. 46: 1100-1106.

Tarakanovas, P., and V. Ruzgas. 2006. Additive main effect and multiplication interaction analysis of grain yield of wheat varieties in Lithuania. Agronomy Research. 41(1): 91-98.

Tonk, F.A., E. Ilker, and M. Tosun. 2011. Evaluation of genotype × environment interactions in maize hybrids using GGE biplot analysis. Crop Breeding and Applied Biotechnology. 11: 1-9.

 Vargas, M., and J. Crossa. 2000. The AMMI analysis and the graphing the bi-plot in SAS. CIMMYT, Mexico. 42 pp.

 Yan, W. 2001. GGE biplot- A windows application for graphical analysis of multi-environment trial data and other types of two-way data. Agronomy Journal. 93: 1111-1118.

Yan, W. 2002. Singular-value partitioning in bi-plot analysis of multi-environment trial data. Agronomy Journal. 94: 990-996.

Yan, W., and L.A. Hunt. 2002. Bi-plot analysis of multi-environment trial data. In: M.S. Kang (ed.) Quantitative genetics, genomics and plant breeding. CABI Publishing, Wallingford, Oxon, U.K. pp. 289-303.

 Yan, W., and M.S. Kang. 2003. GGE bi-plot analysis: A graphical tool for breeders, geneticists, and agronomists. CRC Press, Boca Raton, FL.

 Yan, W., and N.A. Tinker, 2005. An integrated system of bi-plot analysis for displaying, interpreting and exploring genotype by-environment interactions. Crop Science. 45: 1004-1016.

 Yan, W., and N.A. Tinker. 2006. Bi-plot analysis of multi-environment trial data: Principles and applications. Canadian Journal of Plant Science. 86(3): 623-645.

Zakerhamidi, S., and D. Hassanpanah. 2014. Investigation of genetic diversity for quantitative traits in 166 potato hybrids of produced from Luca and Caesar cultivars crosses. Bulletin of Environment, Pharmacology and Life Sciences. 3(12): 34-37.

Zerihun, J. 2011. GGE-biplot analysis of multi-environment yield trials of barley (Hordeium vulgare L.) genotypes in Southeastern Ethiopia highlands. International Journal of Plant Breeding and Genetics. 5: 59-75.

Zobel, R.W., M.J. Wright, and H.G. Gauch. 1988. Statistical analysis of a yield trial. Agronomy Journal. 80: 388-393.