تحولات قاعده درأ در قانون مجازات اسلامی با رویکرد آموزه های کیفرشناسی نوین

فقه و مبانی حقوق اسلامی

مقاله 3، دوره 9، شماره 1 - شماره پیاپی 27، خرداد 1395، صفحه 39-52   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

چکیده

تحولات قاعده درأ در قانون مجازات اسلامی با رویکرد آموزه های کیفرشناسی نوین*
کیوان حیدر نژاد[1]
سید ابوالفضل میرجعفرپور[2]
 
چکیده
 
     یکی از قواعد حقوقی در فقه قاعده درأ می باشد که مطابق این قاعده با اثبات شبهه یا تردید در ارتکاب جرم، جرم مذکور ثابت نمی شود. این قاعده در قانون مجازات اسلامی سابق شامل برخی از جرایم حدی می شد، ولی در قانون مجازات فعلی این قاعده شامل تمامی جرایم اعم از حد و تعزیر می شود. یعنی هرگاه وقوع جرم یا برخی از شرایط آن و یا هریک از شرایط مسئولیت کیفری مورد شبهه یا تردید قرار گیرد و دلیلی بر نفی آن یافت نشود حسب مورد جرم یا شرط مذکور ثابت نمی شود. دراین مقاله نگارندگان با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، قصد دارند که تحولات قاعده درأ در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 را با آموزه های کیفرشناسی نوین تطبیق دهد. در کیفر شناسی نوین با اتکاء به اندیشه مدیریت خطر و با استفاده از ابزارهای آماری مجرمان به دو دسته پرخطر و کم خطر تقسیم بندی می شوند. برای مجرمان پر خطر سیاست کیفری سخت گیرانه ای اعمال می گردد. لذا با توجه به نتایج بدست آمده مشخص گردید از یک طرف مطابق ماده 120 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 قاعده درأ شامل برخی از جرایم حدی مانند محاربه، افساد فی الارض، سرقت و قذف نمی شود و برای سقوط این جرایم نیازمند به تحصیل دلیل می باشد. بنابراین قانونگذار یک سیاست کیفری سخت گیرانه ای در نظر گرفته است. اما از طرف دیگر مطابق ماده 119 همان قانون این قاعده شامل تمامی جرایم اعم از حدی و تعزیری می شود و این با آموزه های کیفرشناسی نوین مطابقت ندارد.
کلیدواژه ها: قاعده درأ، کیفرشناسی نوین، سیاست کیفری سخت گیرانه.


 



* تاریخ دریافت : 30/7/94 تاریخ پذیرش:15/02/95


[1] - دانشجوی دوره دکتری حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مراغه، ایران، مراغه(نویسنده مسئول). [e-mail]


 - [2] کارشناس ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی.
 

مراجع

References:فهرست منابع به زبان انگلیسی

 

1. The Holy Quran.
2. Blomberg, Thomas; Yeisley, Mark; Lucken, Karol,” American Penology: Words, Deeds, and Consequences”, Crime, Law & Social Change,1998.
3. Blumstein, Alfered; Cohen, Jacqueline; Roth, Jeffery A.; Visher, Christy A., “Criminal Careers and Career Criminals”, National Academy Press, Vol. 1, 1986.   
4. Feeley, Malcolm; Simon, Jonathan,“The Form and Limits of the New Penology”, Punishment and Social Control: Essays in Honor of Sheldon L. Messinger Author(s) Blomberg, Thomas G., Cohen, Stanley, Publication New York Volume Social Institutions and So- cial Change ,1995.   
5. Feeley, Malcolm; Simon, Jonathan, “Actuarial  Justice:  The Emerging New Criminal Law”, In Nelken D. (dir), The Future of Criminology, Sage, London: 1994. 
6. Feeley, Malcolm; Simon, Jonathan,”The  New  Penology:  Notes on the Emerging Strategy of Corrections and its Implications Criminology, Vol. 30, 1992. ”,  
7. Greenberg, David F., “The  Incapacitation  Effect  of  Imprison ment: Some Estimates”, .Law and Society Review, 1975
8. Rose, William, “Crimes of Color: Risk, Profiling, and the Con temporary  Racialization  of  Social  Control”, New Research in American Political Development, International Journal of Politics, Culture and Society, Vol. 16, No. 2, 2002.
9. Slingeneyer, Thibaut,“The New Penology: A Grid for Analyzing the Ttransformations of Penal Discourses, Techniques and Ob jectives”, Vol. IV, 2007
10. Sun- key, “Offender  Classification  and  Assessment  in   Book Correctional  Counseling:  A  Cognitive  Growth  Perspective”, Jones and Bartlett Publishers, 2007.
11. Ibne Manzur, 1388, Lesanol Arab, Beirut, Dar Sader.
12. Ardabili, Seyed Abdolkarim, 1413, Fiqh-ol-Hodud va Tazirat, Qum, School of Momenin, Darol Elme Mofid.
13. Bazgir, Yadu'llah, 1375, the causes of violations of criminal judgments in the Supreme Court branches, Tehran, publishing lawyer, first edt.
14. Johari, Esmaeil ibne Hemad, 1407, Alsehah, Beirut, Darolelme mollayeen.
15. Khoyee, Seyed Abulghasem, 1396, The basis for Takmaleye almenhaj, Qum, 2ed edit.
16. Ragheb Esfahani, Abulghasem Hosein ibne Mohammad, Almofradat fi gharibel Quran, Researcher: Mohammad seyed Gilani, Beirut, Darol marefat.
17. Sobhani, J., 1432, Alhodud and Altazyrat fi al-Sharia, Imam Sadeq Institute.
18. Sabzevari, seyed AbdilAli, 1417, Mohazzabol Ahkam, Grand Ayatollah Sabzevari, vol. 27, IV.
19. Sayah, A., 1365, a comprehensive new Dictionary, Tehran, Islam publications, 10.
20. Tabatabaei, Seyed Ali, 1422 AD, Riyadh cAlmasayel, Qom, al-Islamic Institute Publishing House, No. 1.
21. Ameli, Zeynaddin ibne Ali, Shahid Sani, Masaleko Afham, Stone Print.
22. Abdurrahman, Mahmoud, Mo`jam al mostalahat va Alfazol Feghiyye.
23. Fazel Lankarani, Mohammad, 1375, Jameolmasayel, vol. 1.
24. Farahidi, Khalil ibne Ahmad, 1409, Alein, Qum, Darolhejrat, 2^nd edit.
25. Farhang Khah, Mohammad Rasul, 1359, Department of Islamic Encyclopedia, First Edition, Tehran, Atayee Press Institute.
26. Meshkini, Mirza Ali, 1428, Mostalahatol fiqhiya.
27. Ma`louf, Luis, 1364, Al- Monjad fi Al-Loghat va Al A`alam, Tehran, Ismayilian pub, 2^nd edit.
28. Maki, Jamaladdin, Shahid Aval, Algavaed val Favaed, Qum, Almofid school.
29. Najafi, Mohammad Hasan, 1368, Javaherol Kalam, Tehran, Darol Kotob eslami, 3^rd edit.
30. Hosseini, Seyed Mohammed; Saeedi, Z·hra- Sadegi, Autumn 1391, A., look at the evolution of the concept and functional in modern penology, Dadgostari Law Journal, Volume 76, No. 79
31. Http://www. Maavanews.ir, Local Magazine of Justice Ministry, 1393/11/15