نگرشی حقوقی و فقهی به برخی از اعمال حقوقی در راستای شناسایی میزان توجّه به جنبه ی منصفانگی شرط یا قرارداد

فقه و مبانی حقوق اسلامی

مقاله 4، دوره 9، شماره 1 - شماره پیاپی 27، خرداد 1395، صفحه 53-68   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

چکیده

نگرشی حقوقی و فقهی به برخی از اعمال حقوقی  در راستای شناسایی میزان توجّه به جنبهی منصفانگی شرط یا قرارداد*[1]
سیروس شهریاری[2]
دکتر حمید میری[3]
 
 
چکیده
با نگرشی به حقوق خارجی، فقه و حقوق داخلی درمی­بابیم که در پشت پرده­ی رویارویی با برخی اعمال حقوقی ویژه هم­چون قراردادهای ربوی، وثیقه، شروط کیفری و شروط عدم مسئولیّت رگه­هایی از نگرش به منصفانگی شرط یا قرارداد دیده می­شود. توجّه به رکن انصاف در این نمونه­ها گاه یکی از مبانی اصلی رویارویی است و گاه جنبه­ی فرعی دارد هم­چنان که در شرط کیفری و قرارداد ربوی حالت نخست دیده می­شود. افزون بر این نمونه­های مشترک، مواردی را می­توان یافت که در نظام حقوقی ویژه­ای بکاربسته شده­ که دنبال­کننده­ی همین رویکرد هستند. قراردادهای بسته شده با ورثه­ی احتمالی در حقوق انگلستان و قراردادهای غبنی در حقوق فرانسه و فقه و حقوق ایران دارای چنین ویژگی­ای هستند.
کلیدواژه ها: شرط کیفری، شرط عدم مسئولیّت، غبن.



* تاریخ دریافت : 6/8/94 تاریخ پذیرش : 15/02/95


[1]- این مقاله برداشت شده از طرح پژوهشی ای بوده که با نام «بایستگی کنترل قرارداد و شروط نامنصفانه و رویارویی آن با اصل آزادی قراردادی؛ بررسی تطبیقی دلایل، مبانی و نمونه ها» در دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر به انجام رسیده است.


[2]- گروه حقوق، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران ،بوشهر.(نویسنده مسئول)


[3]- استادیار دانشگاه گنبد کاووس ،ایران  ،گنبد کاووس. [e-mail]

مراجع

References:فهرست منابع به زبان انگلیسی

1. English:
2. Angelo, A., & Ellinger, E, Unconscionable Contracts: A Comparative Study of the Approaches in England, France, Germany, and the United States. Loy. LA Int'l & Comp. LJ, No.14, 1999, 455.
3. Collins, Hugh, Law of Contract, Oxford University Press, 5th edition, printed in Great Britain, 1992.
4. Cserne, Péter, Policy considerations in contract interpretation: the contra proferentem Rule from a comparative", Working Papers: Hungarian Association for Law and Economics, No.5, 2009, available at: <http://works.bepress.com/cgi/viewcontent.cgi?article=1027&context=peter_cserne>.
5. Miller, Lucinda, Comparative Observations on the Notion of Performance", reforming the French Law of Obligations Comparative Reflections on the Avant-projet de réforme du droit des obligations et de la prescription (‘the Avant-project Catala’), Studies of the Oxford Institute of European and Comparative Law, Hart publishing, Oxford and Portland, Oregon. Lord Chancellors Keeper, North, Jeffrey, 2009.
6. Stone, Richard, The Modern Law of Contract, Cavendish Publishing Limited: United Kingdom, Fifth edition, 2002.
7. UK Money Lenders Act 1900.
8. Batty v. Lloyd, 23 Rng.Rep.375 (1682): Earl of Chesterfield v. Janssen 28 Eng. Rep.82, 86(1750).
9. Earl Ardglasse v. Muschamp 23 Eng. Rep.  438 (1684).
10. Wiseman v. Beake 23 Eng., Rep.  688 (1690
11. Barrett v. Hartley 2 L.R.-Eq.  789, 795 (1886).
12. Nevill v. Snelling 15 Ch.  D. 679, 696-97 (1880).
13. Jobson v. Jobson [1989] 1 All ER 621 at 633
14. Dunlop Pneumatic Tyre Co Ltd v. New Garage and Motor Co Ltd [1915] Ac 79.
15. A Schroeder Music Publishing Co. V. Macaulay [1974] 1 W.L.R. 1308. 1315.
16. Clifford Davis Management Ltd. v.  WE.A. Records Ltd [1975] 1 W.L.R.  61 (Eng.  C.A.);
17. Hughes v.  Directors of the Metro.  Ry.  Co., [1877] 2 App. Cas.  439, 448
18. B. Arabic and Farsi:
19. Asghari, Mahmoud, 1384, a view on the objectives of free Benefit banking, Islamic social preceding studies.
20. Bahrol Olum, Mohammad ibne Mohammad Tagi, 1364, Blaghatol Fiqhiya, First section, Tehran, Imam Saiq School.
21. Rezaei, Majid, 1381, juridical-Fiqh examination on delay penalty, Islamic Economics.
22. Shahid Avval, Mohammad ibne Maki, Al Lomoa Al-dameshqi fi fiqh of Imamiya, Beirut, Darol eslamia.
23. Shahidi, Mehdi, 1384, stipulation, second edition, Tehran: Majd.
24. Top of Form
    1. Shahidi, Mehdi, 1381, inheritance, fourth edition, Tehran: Majd
    2. Najafi, Mohammad Hasan, 1362, Javaherol Kalam, Beirut, Darol Ehyaye Arabi, vol. 23, 26
    3. Abedian, Mirhosein, 1385, Comparative study scripting criminal provisions in the contract; the need for a revision of Article 230 of the Civil Code of Iran, Theology and Law
    4. Ghanavati, Galilee, 1389, the principle of freedom of contract: contract unfair clauses, Islamic Studies: jurisprudence, forty-second year
    5. Mohaggege Damad, Seyyed Mostafa, 1388, the general theory of the conditions and obligations under Islamic law Publishing Center of Islamic Sciences: Tehran
    6. Mohammad Habib, Adel jabarouti, 2004, al- Tanfizol Eyni leltazalomatel Agdi, Beirut, Darolfekr Aljami.
    7. Katuzain, Naser, 1383, general rules of contracts, Volume IV, Tehran: Bahman
    8. Katuzain, N. 1387, Necessities out of the contract: guarantee compulsory, Volume I, Tehran: Tehran University
    9. Katuzain, N. 1383, the general rules of contracts, Volume V, Tehran: Publishing joint-stock company in collaboration with Bahman Borna.
    10. Katuzain, N. 1385, certain contracts, Volume IV, fifth edition, Tehran: Publishing Co.