پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش با استفاده از مدل نسبت فراوانی و منطق فازی (مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان جم )

جغرافیای طبیعی

مقاله 2، دوره 8، شماره 30، اسفند 1394، صفحه 15-30   

نوع مقاله: مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

امیر صفاری¹؛ منیره رعیتی شوازی^{* 2}؛ مریم جان احمدی³؛ لیلا شیرزاد ملایری⁴

¹دانشیار ژئومورفولوژی دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی،تهران، ایران

²دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

³کارشناس ارشد ژئومورفولوژی

⁴کارشناس ارشد زمین شناسی،پترولوژی

چکیده

زمین‌لغزش یکی از مظاهر ناپایداری دامنه‌های طبیعی است و زمانی که فعالیت‌های انسانی را تحت تاثیر قرار دهد، می‌تواند به پدیده‌ای خطرناک تبدیل شود. پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش نقش مهمی را در ارزیابی خطرات محیطی و تعیین راهکارهای بهینه مدیریتی نواحی مستعد زمین‌لغزش ایفا می‌کند. هدف از این پژوهش، تهیه نقشه پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش بخش مرکزی شهرستان جم در استان بوشهر، از طریق وزن‌دهی به معیارهای اصلی با استفاده از مدل نسبت فراوانی و منطق فازی در نرم افزار Arc GIS 10 است. لایه پهنه‌های لغزشی به عنوان متغیر وابسته و لایه‌های ارتفاع، شیب، جهت شیب، لیتولوژی، فاصله از گسل، فاصله از آبراهه، فاصله از جاده، کاربری اراضی، خاک و بارش به عنوان متغیرهای مستقل در مدل وارد شدند. بعد از مرحله فازی سازی معیارها، نقشه‌های پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش از طریق عملگرهای جمع، ضرب و گامای فازی با لانداهای 7/0، 8/0 و 9/0 تهیه شد. نتایج حاصل از مقایسه این نقشه‌ها نشان داد که نقشه گامای فازی 9/0 پهنه‌بندی مناسب‌تری در رابطه با زمین‌لغزش‌های بخش مرکزی جم دارد، بطوریکه 24/24 درصد از محدوده مورد مطالعه(32/169کیلومترمربع) در کلاس خطر بسیار زیاد و 47/2 درصد از محدوده(25/17 کیلومترمربع) در کلاس خطر بسیار کم قرار می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها

استان بوشهر؛ زمین‌لغزش؛ پهنه‌بندی خطر؛ مدل نسبت فراوانی؛ منطق فازی

مراجع

-الفتی، سعید؛صفرپور،فرشاد؛محمودآبادی،مهدی(1391): مخاطرات محیطی زمین‌لغزش‌ها و انواع روش‌های مطالعه، رشد آموزش جغرافیا، دوره بیست و ششم، شماره4،صص32-38.

-شادفر، صمد(1384): ارزیابی تحلیلی مدل‌های کمی زمین‌لغزش به منظور دستیابی به مدلی مناسب برای حوزه آبخیز چالکرود، پایان نامه دکتری، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، 225 صفحه.

-شریعت جعفری، ح(1375): زمین‌لغزش (مبانی و اصول پایداری شیب­های طبیعی)، انتشارات سازه، صص148.

-صفاری، امیر؛ اخدر، آرش(1392): مقایسه مدل نسبت فراوانی و توابع عضویت فازی در پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش (مطالعه موردی: جاده ارتباطی مریوان-سنندج)، مجله جغرافیا و مخاطرات محیطی، شماره چهارم، صص96-79.

-عبادی نژاد، سیدعلی؛یمانی، مجتبی؛مقصودی،مهران؛شادفر،صمد(1386): ارزیابی کارایی عملگرهای منطق فازی در تعیین توانمندی زمین‌لغزش(مطالعه موردی:حوزه آبخیز شیرود)، مجله علوم و مهندسی آبخیزداری ایران، سال اول، شماره 2،صص 44-39. 

-مرادی، حمیدرضا؛ پورقاسمی، حمیدرضا؛ محمدی، مجید؛ مهدویفر، محمدرضا(1389): پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش با استفاده از اپراتور فازی گاما(مطالعه موردی: حوزه آبخیز هراز)، علوم محیطی، سال هفتم، شماره چهارم، ص 142-129.