نحوه پیدایش عالم در فلسفه یونان و فلسفه اسلامی

مطالعات فقهی و فلسفی

مقاله 5، دوره 6، شماره 23، مهر 1394، صفحه 83-102   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

محمدحسین ایراندوست^*

هیات تحریریه

چکیده

سابقه بحث «نحوه پیدایش عالم» به یونان باستان برمی گردد. این بحث بعدها تحت عنوان «حدوث و قِدَم»به عنوان یکی از مباحث و مسائل فلسفه و کلام اسلامى مطرح شد. فلاسفه ، عمدتا طرفدار نظریه قدم زمانی عالم بودند. اما در قرون متاخر با پیدایش حکمت متعالیه، نظریه ارسطویی «قدم عالم» نفی شد و با استفاده از تئوری حرکت جوهری قالب جدیدی از حدوث زمانی عالم» به نام «حدوث تجددی» ارائه شد. این مقاله درصدد است تا به روش توصیفی به یکی از متفرعات مسئله حدوث و قدم عالم ، یعنی «نحوه پیدایش عالم» پرداخته و به این سئوال پاسخ دهد که خواه عالم «حادث» باشد یا «قدیم» نحوه پیدایش آن چگونه است؟ در نحوه پیدایش عالم سه نظریه اصلی وجود دارد. طبق نظریه نخست، «پیدایش عالم» امری ظاهری است. و در واقع چیزی در عالم حادث نمی شود. بر اساس نظریه دوم اشیاء عالم بطور مداوم معدوم می‏شوند و بجای آنها اشیاء تازه‏ای به وجود می‏آید. نظریه سوم از مشهور فلاسفه اسلامی است که معتقدند عالم ثابت و لایتغیر نیست بلکه مرتب در حال «حدوث» است.

کلیدواژه‌ها

پیدایش عالم؛ فلسفه یونان؛ حدوث اشیاء؛ تجدد امثال