نقد و بررسی میتوپیا(اسطوره سازی ) در شعر شاعران معاصر

مطالعات نقد ادبی

مقاله 5، دوره 9، شماره 37، اسفند 1393، صفحه 123-145   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

منیره احمد سلطانی^*

استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز

چکیده

دراین مقاله از انواع نشانه­ها و تصویر آفرینی در شعر نو از دیدگاه اسطوره سازی ونیز نوعی آفرینش تصویرگرانه از طریق صنایع و شکل های مرسوم ادبی مانند تشبیه و استعاره و.... سخن به میان آمده است،به بیان دیگر نوعی  استفاده­ی  از واژه­ها است،  که از یک سو معنی واژه را در همان معنی قاموسی خود حفظ می کند و از سوی دیگر در حکم  نشانه ای برای اتصال  به تداعی های  جنسیتی، قومی، فرهنگی  و تارو پود احساسی ما از گذشته زندگی ماست. تعاریف علم بیان از چـهار عنصـر صـور خیال ) تشبیه ،استعاره ،مجاز ، کنایه ) تشکیل شده است اما واژه ها و انتخاب  آنان در جایگاه خاص جمله  و در بافت ذهنی شعر  به صورت  نشانه و علامتی  برای مخاطب  او را هر چه بیشتر به سوی بیان ناممکن برخی احساسات  هدایت  می کند . برای تبیین این رویکرد، نخست تعاریفی از اسطوره و تفاوت آن  با اسطوره سازی  مطرح شده است؛ سپس به نشانه در شعرشاعران معاصراشاره رفته است، شاعرانی که به نوعی افزون بر تصاویر خیال مرسوم، واژه هایشان به همراه نوعی کُد (رمز)مخصوص است که  تنها برای مخاطب خاص قابل دریافت است. نمونه هایی که ازشعر شاعران معاصرکه میان هرکدام فاصله زمانی زیادی وجود دارد ازجمله احمد شاملو، فروغ فرخ­زاد(قبل از انقلاب) و دُرّه دادجو(پس از انقلاب)  در این پژوهش آمده است بسیار راه­گشا است،سر انجام اینکه  شاعران می توانند در کنار تصاویری که خلق  می کنند با  واژه های گزینشی خود،مجموعه ای ازکد(رمز)های  بینامتنیت را نیز به کارگیرند

کلیدواژه‌ها

اسطوره؛ اسطوره سازی؛ نشانه؛ تصویر سازی

مراجع

آذر، امیر اسماعیل.(1387). ادبیات ایران در ادبیات جهان ، چاپ اول،تهران: نشر سخن.

احمدی، بابک .(1391). از نشانه های تصویری تا متن (به سوی نشانه شناسی ارتباط  دیداری )تهران: مرکز.

ارسطو،هنر شاعری.(1337). فتح الله مجتبائی ،تهران: بنگاه نشر اندیشه.

بارت ، رولان .(1375). اسطوره ،ترجمه شیرین دخت دقیقیان ، تهران: نشر مرکز.

حافظ شیرازی،شمس الدین محمد.(1391). دیوان غزلیات ،با شرح و تصحیح خلیل خطیب رهبر، چاپ پنجاه ویکم،تهران: نشر صفی علیشاه

حدیدی ،جواد .(1371). از سعدی تا آراگون، چاپ اول، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

دادجو،دره .(1392). حوا ، چاپ اول، تهران: نشر فصل پنجم.

سعدی ، شیخ مصلح الدین .(1379). بوستان ، تصحیح غلامحسین یوسفی، چاپ ششم، تهران: انتشارات خوارزمی.

شاملو ،احمد .(1384). مجموعه آثار دفتر یکم ، چاپ ششم، تهران: نشر نگاه.

فرای ،نورتروپ .(1391). تحلیل نقد ،ترجمه صالح حسینی، تهران: نشر نیلوفر.

فرخزاد، فروغ .(1383). مجموعه شعر، چاپ اول، تهران: نشر امامت.

فیروزمند ، کاظم .(1380). فرهنگ توصیفی ادبیات و نقد ،چاپ اول، تهران: نشر شادگان.

معرّی، ابوالعلاء .(1381). دیوان(شرح دیوان به فارسی)،محمود ابراهیمی، سنندج: نشر دانشگاه.

یونگ ، کارل گوستاو .(1389). انسان و سمبل هایش ،ترجمه ابوطالب صادقی، تهران: نشر پایا.

گریمال ، پیر .(1336). فرهنگ اساطیر یونان و روم ، چاپ دوم، تهران: انتشارات امیر کبیر.

   16Perrine,Lawrence:The Elements of poetry - .(1376). کپی رایت سلمان فارسی، تهران: انتشارات پرهام.