امام خمینی (ره) و کنترل درونی قدرت سیاسی

سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

مقاله 2، دوره 3، شماره 7، فروردین 1395، صفحه 7-30   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مرتضی شیرودی^{* 1}؛ قاسم عابدی فیروزجائی²

¹استادیار پژوهشکده علوم اسلامی امام صادق(ع)، قم، ایران

²کارشناس ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

جوامع انسانی از ابتدای خلقت بشر تا به امروز متأثّر از قدرت سیاسی بوده، بطوری که گروه­های مختلفی جهت کسب و سلطة بر قدرت تلاش نموده­اند. کسب قدرت سیاسی توانمندی­هایی را در اختیار بشر قرار می­دهد که اگر کنترل نگردد زمینة گرایش حاکمان به سوءاستفاده از قدرت را فراهم می­آورد لذا اندیشمندان جهان با نگرش­های متفاوت به قدرت سیاسی، ابزارهای مختلفی را جهت کنترل آن به میان آورده اند.در اسلام نیز، مسئله کنترل قدرت مورد تأکید بیشتری قرار گرفته تا حدی که علاوه بر ابزارهای رایج جهانی، به طرح ابزارهای ویژه ایی از درون انسان جهت کنترل قدرت اشاره کرده است. در بین متفکران اسلامی در جهان معاصر، امام خمینی(ره) به عنوان احیاگر اندیشة اسلامی و پیوند زننده عرصة نظر و عمل سیاست اسلامی،این مسئله را مورد توجه جدّی قرار داده است اما چگونه؟.بنابراین با این سئوال مواجه ایم که:در اندیشه سیاسی امام خمینی(ره)چگونه می­توان قدرت سیاسی را با استفاده از ابزارهای درونی کنترل نمود؟ پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی نتایج زیر را ارائه کرده است: امام خمینی(ره) جهت کنترل درونی قدرت سیاسی به وجود ابزارهایی چون عدالت، ایمان، تقوا و علم به اسلام و قانون باور دارد. این ابزارها برای صاحبان قدرت سیاسی و حاکمان جامعه اسلامی فرض است و لذا هرگز تعرضی به جان و مال مردم صورت نمی گیرد،چون این ابزارهای درونی در کنترل طغیان و سوءاستفاده از قدرت، به ویژه در کنترل قدرت از ابتلاء به فساد به ایفای نقش می پردازند.

کلیدواژه‌ها

ابزارهای درونی؛ امام خمینی(ره)؛ اندیشه سیاسی؛ ایمان و علم؛ عدالت؛ قدرت سیاسی؛ کنترل قدرت سیاسی

مراجع

1. قرآن کریم
2. نهج البلاغه

3. ابن­بابویه قمی، محمدبن علی [شیخ صدوق]. (1388). ترجمه و متن کتاب من لا یحضره الفقیه. ترجمه سید صدرالدین بلاغی. مصحح علی­اکبر غفاری. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
4. ارسطو. (1386). سیاست. ترجمة حمید عنایت. چ ششم. تهران: علمی و فرهنگی.
5. امام خمینی، روح­الله. (1427ه.ق). تحریرالوسیله. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س).
6. امام خمینی، روح­الله. (1386الف). شرح چهل حدیث (اربعین حدیث). چ44. تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س).
7. امام خمینی، روح­الله. (1386ب). شرح حدیث جنود عقل و جهل. چ یازدهم. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س).
8. امام خمینی، روح­الله. (1379الف). صحیفه امام. چ سوم. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س).
9. امام خمینی، روح­الله.. (1379ب). کتاب البیع. تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س).
10. امام خمینی، روح­الله. (1388). ولایت فقیه (حکومت اسلامی). چ هجدهم. تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س).
11. تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد (تالیف). (1381). تصنیف غررالحکم و دررالکلم. ترجمه مصطفی درایتی. مشهد.
12. تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد. شرح غررالحکم و دررالکلم. جمال الدین محمد خوانسارى. مرکز تعلیمات اسلامی واشنگتن-کتابخانه معارف اسلامی. www.islamicecenter.com
13. حرانی، حسن ابن علی ابن حسین. (1400ه.ق). تحف العقول (با ترجمه فارسی). تصحیح علی اکبر غفاری. تهران: کتابفروشی اسلامیّه.
14. حرّعاملی، محمد­بن­حسن و حسین­بن­محمدتقی نوری. (1385). وسائل الشیعه و مستدرکها. مصحح رحمت­الله رحمتی. قم: جامعه مدرسین حوزة علمیه قم، دفتر انتشارات اسلامی.
15. الخوری الشرطونی، سعید. (1374). اقرب الموارد. ج پنجم. تهران: دارالاسوه.
16. الخوری الشرطونی، سعید.  (1369). جامعه شناسی سیاسی. ترجمه ابوالفضل قاضی. تهران: دانشگاه تهران.
17. راغب اصفهانی، ابوالقاسم حسین­بن محمد. (1404ه.ق). مفردات الفاظ قرآن. تهران: دفتر نشر الکتاب.
18. عمید زنجانی، عباسعلی. (1366). فقه سیاسی. تهران: امیر کبیر.
19. الخوری الشرطونی، سعید.  [بی تا]. مبانی اندیشه سیاسی اسلام. [بی جا]: موسسة فرهنگی اندیشه.
20. کلینی، محمّد­بن یعقوب. (1385). اصول کافی. ترجمه و شرح فارسی محمدباقر کمره­ای. چ هشتم. تهران: اسوه.
21. مطهری، مرتضی. (1361). رهبری نسل جوان. [بی جا]: کانون فرهنگی خدمات الست.
22. نصیرالدین طوسی، محمد­بن­محمد. (1399ه.ق). کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد. شرح علامه حلی. چ اول. بیروت: موسسة اعلمی.
23. وبر، ماکس. (1374). اقتصاد و جامعه. ترجمه عباس منوچهری و دیگران. تهران: انتشارات مولی.