بررسی مبانی دین شناختی صلح و همزیستی مسالمت آمیز از دیدگاه جان هیک و امام خمینی (ره)

سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

مقاله 6، دوره 2، شماره 6، دی 1394، صفحه 91-115   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

اکرم نامور¹؛ سید مهدی میرداداشی²

¹کارشناس ارشد حقوق

²استادیار گروه حقوق خصوصی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران

چکیده

صلح و همزیستی مسالمت­آمیز نوعی رفتار اجتماعی است که در چارچوب معنایی مناسب با خود پدید می‌آید. پلورالیسم اجتماعی مبتنی بر پلورالیسم نجات­شناختی نوعی از تفسیر صلح و همزیستی و مدارا است که از زمینه‌های فلسفی مدرن استفاده می‌کند. جان هیک، الهیدان و فیلسوف دین با این رویکرد کوشیده ‌است در عبور از تفسیر تاریخی کلیسا برداشت جدیدی از مسیحیت را ارائه دهد و صلح و همزیستی را در میان پیروان ادیان مختلف نهادینه کند. در مقابل رویکرد هیک، امام خمینی مبنای دیگری درباره نجات­بخشی دین و صلح و همزیستی دارد. در این مقاله ضمن ارائه تفسیر امام خمینی از مساله نجات و صلح و همزیستی مسالمت­آمیز در جایگاه نماینده تفکر سنتی دنیای اسلام، به بررسی و نقد اندیشه‌های جان هیک بر اساس مبانی نظری وی نیز پرداخته شده‌ است.

کلیدواژه‌ها

جان هیک؛ امام خمینی؛ پلورالیسم دینی نجات‌شناختی؛ صلح؛ همزیستی مسالمت‌آمیز

مراجع

1. قرآن ‌کریم
2. نهج البلاغه
3. ابن فارس، ابوالحسین احمد، معجم مقاییس اللغه، تحقیق عبدالسلام هارون، قم، مرکز النشر، 1404.
4. ابن هشام، عبدالملک حمیری، السیره النبویه، بیروت، دار احیاء التراث، 1413ق.
5. امام خمینی، تعلیقات علی شرح فصوص الحکم و مصباح الانس، قم: مؤسسة پاسدار اسلام، 1384.
6. امام‌ خمینی، التعلیقة علی الفوائد الرضویه، تهران‌: مؤسسة ‌تنظیم‌ و نشر آثار امام‌ خمینی، 1378.
7. امام‌ خمینی، مصباح‌الهدایه‌ الی ‌الخلافه ‌و الولایة‌، تهران‌: مؤسسه ‌تنظیم‌ و نشر آثار امام‌ خمینی، 1374.
8. امام‌ خمینی، شرح دعا السحر، تهران‌: مؤسسة ‌تنظیم‌ و نشر آثار امام‌ خمینی، 1425.
9. امام‌ خمینی، شرح چهل حدیث، تهران‌: مؤسسة ‌تنظیم‌ و نشر آثار امام‌ خمینی، 1376.
10. امام‌ خمینی، شرح حدیث جنود عقل و جهل،، تهران‌: مؤسسة ‌تنظیم ‌و نشر آثار امام‌ خمینی، 1385.
11. امام‌ خمینی، الطلب و الاراده، تهران‌: مؤسسة ‌تنظیم و نشر آثار امام‌ خمینی، 1379.
12. امام‌ خمینی، سر الصلوة، تهران‌: مؤسسة ‌تنظیم ‌و نشر آثار امام‌ خمینی، 1384 الف.
13. امام‌ خمینی، آداب الصلوه، تهران‌: مؤسسة ‌تنظیم‌ و نشر آثار امام‌ خمینی، 1384 ب.
14. امام‌ خمینی، کتاب الطهارة، تهران‌: مؤسسة ‌تنظیم و نشر آثار امام‌ خمینی، 1373 الف.
15. امام‌ خمینی، المکاسب المحرمه، تهران: مؤسسة ‌تنظیم و نشر آثار امام‌ خمینی، 1373 ب.
16. امام‌ خمینی، تقریرات فلسفه امام خمینی، تقریرعبدالغنی اردبیلی، تهران: مؤسسة نشر آثار امام خمینی، 1381.
17. امام‌ خمینی، تفسیر سوره حمد، تهران‌: مؤسسة ‌تنظیم و نشر آثار امام‌ خمینی، 1375.
18. امام‌ خمینی، انوار الهدایه، تهران‌: مؤسسة ‌تنظیم و نشر آثار امام‌ خمینی، 1372.
19. امام‌ خمینی، تنقیح الاصول، تهران‌: مرکز انتشارات مؤسسة ‌تنظیم و نشر آثار امام‌ خمینی، 1418.
20. امام‌ خمینی، تهذیب الاصول، تهران‌: دفتر انتشارات اسلامی، 1363.
21. امام‌ خمینی، صحیفة امام، تهران‌: وزارت ارشاد اسلامی، 1361.
22. امام‌ خمینی، کشف الاسرار، قم، انتشارات مصطفوی، بی‌تا.
23. امام‌ خمینی، رساله توضیح المسائل، تهران: مؤسسة ‌تنظیم و نشر آثار امام‌ خمینی،1378.
24. انصاری، مرتضی، فرائد الاصول، تحقیق عبدالله نورانی، قم: موسسة النشر الاسلامی، بی‌تا.
25. اصلان، عدنان، پلورالیسم دینی، ترجمة انشاءالله رحمتی، تهران: انتشارات نقش جهان، 1385.
26. بخاری، محمدبن اسماعیل، البخارى، تحقیق قاسم الشماعى الرفاعى، بیروت، دارالقلم، 1407.
27. تالیافرو، چارلز، فلسفه‌ دین ‌در قرن ‌بیستم‌، ترجمه ‌انشاءالله ‌رحمتی‌، تهران‌، نشر سهروردی‌، 1382.
28. پارسانیا، حمید، تحمل اجتماعی و پلورالیزم دینی، کتاب نقد، ش23، 1381.
29. پلانتینگا، آلوین، دفاعی از انحصارگرایی دینی، در: صراط‌های‌ مستقیم‌، تهران‌: مؤسسه ‌فرهنگی ‌صراط‌، 1377.
30. جرداق، جرج، الامام علی صوت العدالة الانسانیه، مرکز الطباعه و النشر للمجمع العالمی لاهل البیت (ع)، 1426.
31. حسینی‌، سید حسن‌، پلورالیزم ‌دینی یا پلورالیزم‌ در دین‌، تهران‌: انتشارات ‌سروش‌،1382.
32. حرّعاملی، محمدبن‌الحسن، وسائل الشیعه، بیروت، داراحیاءالتراث‌العربی، 1414.
33. خراسانی، محمد کاظم، کفایه الاصول، تحقیق مؤسسة آل البیت قم، 1409.
34. دورانت، ویل، تاریخ تمدن، ترجمه گروهی از نویسندگان، تهران: انتشارات شرکت سهامی،1368.
35. دیویس، چارلز (1387)، دین و ساختن جامعه، ترجمه حسن محدثی و حسین باب الحوائجی، تهران، نشر یادآوران.
36. ساشادینا، عبدالعزیز، مبانی همزیستی مسالمت اجتماعی در اسلام، ترجمه سید محمدرضا هاشمی، قم: نشر ادیان، 1386.
37. سروش‌، عبدالکریم‌، صراط‌های‌ مستقیم‌، تهران‌: مؤسسه ‌فرهنگی ‌صراط‌، 1377.
38. شوان‌، فریتیوف، اسلام ‌و حکمت ‌خالده‌، ترجمة ‌فروزان ‌راسخی‌، تهران‌: نشر هرمس‌،1383.
39. شوان‌، فریتیوف، گوهر و صدف ‌عرفان‌ اسلامی‌، ترجمة ‌مینو حجت‌، تهران‌: نشر سهروردی‌،1381.
40. طباطبایی‌، محمد حسین‌، المیزان ‌فی‌ تفسیر القرآن‌، قم‌: انتشارات ‌جامعه ‌مدرسین‌،1412.
41. عباسی، ولی­الله، کثرت­گرایی دینی نجات­شناختی، اندیشه حوزه، ش 58، 1385.
42. عباسی، ولی­الله، نردبان آسمان، سروش اندیشه، ش14، 1385.
43. لگنهاوزن‌، محمد، اسلام ‌و کثرت‌گرایی دینی‌، ترجمة ‌نرجس جوان‌دل‌، قم‌: مؤسسة ‌فرهنگی‌ طه‌، 1379.
44. لگنهاوزن‌، محمد، سیاحت اندیشه در سپهر دین، قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
45. لوبون، گوستاو، تمدن اسلام و عرب، ترجمه سیدهاشم حسینی، تهران: کتابفروشی اسلامیه،1347.
46. مطهری، مرتضی، عدل الهی، تهران، انتشارات اسلامی، 1998م.
47. نصر، سید حسین، معرفت ‌و معنویت‌، ترجمه ‌انشاءالله رحمتی‌، دفتر پژوهش‌و نشر سهروردی،1381الف.
48. نصر، سید حسین‌، پاسخ ‌به ‌هیوستن ‌اسمیت‌، ترجمه‌ ضیاء تاج­الدین، سروش اندیشه، ش۳-۴، 1381ب.
49. هیک‌، جان‌، بعد پنجم: کاوشی در قلمرو روحانی‌، ترجمة ‌بهزاد سالکی‌، تهران‌: انتشارات‌ قصیده‌سرا،1382.
50. هیک‌، جان‌، فلسفة ‌دین‌، ترجمة بهزاد سالکی‌، تهران‌: انتشارات ‌بین‌المللی ‌الهدی‌،1381.
51. هیک‌، جان‌، مباحث ‌پلورالیسم‌ دینی‌، ترجمة ‌عبدالرحیم‌ گواهی‌، تهران‌: مؤسسة فرهنگی ‌انتشاراتی ‌تبیان‌. 1378.
52. هیک‌، جان‌، «تعدد ادیان»‌، در: دین ‌پژوهی‌، ویراسته ‌میرچاالیاده‌، ترجمة ‌بهاء الدین‌ خرمشاهی‌، تهران‌: پژوهشگاه‌ علوم‌انسانی‌ و مطالعات فرهنگی، 1375.
53. هیک‌، جان‌،‌ عیسی و ادیان جهانی، در: اسطوره تجسد خدا، ویراسته جان هیک، ترجمه ‌عبدالرحیم‌سلیمانی‌ و محمدحسن محمدی، قم، مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب، 1386.

54. هیک‌، جان‌،‌ دین، خشونت و چالش جهانی، ترجمه علی رضا شمالی، کیان، ش 51، 1379.