سنجش اعتبار و روایی آزمون کیفیت زندگی در سالمندان اهوازی

مطالعات جامعه شناسی

مقاله 1، دوره 9، شماره 32، آذر 1395، صفحه 7-15   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

عبدالرحیم اسداللهی¹؛ علی اسمعیلی²؛ لاله‌ فانی‌صابری³

¹دکترای سلامت سالمندی، دانشگاه جامع علمی کاربردی خوزستان، اهواز- ایران.

²دکترای جامعه‌شناسی، دانشگاه جامع علمی کاربردی تهران- ایران. (نویسنده ‌مسئول

³دکترای بهداشت خانواده، دانشگاه علوم پزشکی مازندران- ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی و سنجش اعتبار و روایی آزمون کیفیت زندگی (SF-36) در بین سالمندان ایرانی در سال 1395 به اجرا درآمده است. روش این پژوهش از نوع توصیفی است. نمونه تحقیق شامل 763 نفر از سالمندان مرد و زن مناطق هشت­گانه شهرداری اهواز می­باشد. با روش سنجش اعتبار درونی و همگنی آیتم­ها اعتبار آزمون مورد تایید قرار گرفته و با روش تحلیل عوامل چند متغیره، همسانی درونی فاکتورهای آزمون پذیرفته شد. یافته­های پژوهش نشان داد که بین سلامت عمومی و کیفیت زندگی سالمندان بیشترین رابطه معناداری وجود دارد و به ترتیب خستگی یا نشاط و سلامت روانی و درآخر عملکرد اجتماعی در کیفیت زندگی سالمندان از نقش موثر­تری برخوردارند و رابطه معنادار بودن را تایید می­کنند. بر طبق یافته­ها مشخص شدکه سلامت عمومی یکی از مهم­ترین عوامل تاثیر­گذار برحوزه­های مختلف کیفیت زندگی سالمندان است، یعنی زمانی که سالمندان از سلامت عمومی بالایی برخوردارند زندگی مطلوب­تر و بهتری خواهند داشت و بالعکس.

کلیدواژه‌ها

سالمندان اهوازی؛ سنجش اعتبار؛ کیفیت زندگی و آزمون SF-36

اصل مقاله

«مطالعات جامعه‌شناسی»

سال هشتم، شماره سی و دوم، پاییز 1395

ص ص 15-7

 

 

 

 

 

سنجش اعتبار و روایی آزمون کیفیت زندگی در سالمندان اهوازی

دکتر عبدالرحیم اسداللهی^[1]

دکتر علی اسمعیلی^[2]

دکتر لاله‌ فانی‌صابری^[3]

تاریخ دریافت مقاله:1/7/1395

تاریخ پذیرش نهایی مقاله:3/9/1395

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی و سنجش اعتبار و روایی آزمون کیفیت زندگی (SF-36) در بین سالمندان ایرانی در سال 1395 به اجرا درآمده است. روش این پژوهش از نوع توصیفی است. نمونه تحقیق شامل 763 نفر از سالمندان مرد و زن مناطق هشت­گانه شهرداری اهواز می­باشد. با روش سنجش اعتبار درونی و همگنی آیتم­ها اعتبار آزمون مورد تایید قرار گرفته و با روش تحلیل عوامل چند متغیره، همسانی درونی فاکتورهای آزمون پذیرفته شد. یافته­های پژوهش نشان داد که بین سلامت عمومی و کیفیت زندگی سالمندان بیشترین رابطه معناداری وجود دارد و به ترتیب خستگی یا نشاط و سلامت روانی و درآخر عملکرد اجتماعی در کیفیت زندگی سالمندان از نقش موثر­تری برخوردارند و رابطه معنادار بودن را تایید می­کنند. بر طبق یافته­ها مشخص شدکه سلامت عمومی یکی از مهم­ترین عوامل تاثیر­گذار برحوزه­های مختلف کیفیت زندگی سالمندان است، یعنی زمانی که سالمندان از سلامت عمومی بالایی برخوردارند زندگی مطلوب­تر و بهتری خواهند داشت و بالعکس.

واژگان کلیدی: سالمندان اهوازی، سنجش اعتبار، کیفیت زندگی و آزمون SF-36.

 

مقدمه و بیان مساله

امروزه در تمام جوامع، «سالمندی» به عنوان یک مسئله مهم در قرن 21 مطرح است. کاهش میزان باروری نقش عمده­ای در افزایش درصد سالمندان داشته است و درصد جمعیت سالمندان تقریباً در همه کشورها به طور منظم رو به افزایش است. پدیده سالخوردگی جمیعت، همزاد با تحول جمعیت است و به موازات کاهش سطح باروری و افزایش امید به زندگی شکل می­گیرد. شمار جمعیت سالمندان در 50 سال گذشته سه برابر شده است و در 50 سال آینده نیز سه برابر خواهد شد. در ایران با ظاهر شدن آثار کنترل جمعیت از سال 1370 به بعد به تدریج از نسبت افراد کمتر از 15 سال کاسته و بر نسبت افراد میانسال (64-15 سال) افزوده شده است. استمرار این وضع در آینده می­تواند ترکیب سنی جمعیت را تغییر داده و به نحو محسوسی از نسبت افراد زیر 15 سال بکاهد و جمعیت را به سوی سالخوردگی سوق دهد (اسداللهی، 1390؛ زنجانی و دیگران، 1381). در ایران هم اکنون 5/4 میلیون نفر سالمند زندگی می­کنند که 54 درصد آنان را مردان و 46 درصد آنان را زنان تشکیل می­هند که 92 درصد آن­ها در کانون­های خانوادگی زندگی می‌کنند­(تاجور، 1382). پیش­بینی می­شود که طی سال­های آینده جمعیت سالمندان رشد بیشتر داشته باشد و تا 50 سال دیگر 22 درصد جمعیت کشور سالمندی بالای 60 سال باشند. شاخص­های آماری نشان می­دهد که روند پیر شدن جمعیت در کشور ما نیز مانند سایر کشورهای جهان سیر صعودی دارد­(تاجور، 1382). لازم به ذکر است که ایران در سال 1390 از کشور جوان به کشور پیر تبدیل شده است و با توجه به این مسئله باید به فکر بهتر نمودن شرایط زندگی و رفع نواقص و مشکلات زندگی سالمندان پرداخت. از این روی با طراحی کردن آزمون بهزیستی برای آنان می­توان در بهبود زندگی و باخبردار شدن اوضاع جسمی و روانی آنان قدمی برداشت.

آزمون معتبر سنجش کیفیت زندگی سالمندان در رابطه با کیفیت و میزان رضایت و نارضایتی زندگی در سالمندان طراحی شده است و دارای 36 عبارت است­که هشت حیطه مختلف سلامت را مورد سنجش و ارزیابی قرار می­دهد. این پرسشنامه توسط محققان خارجی تنظیم و تدوین شده است­که سنخیت زیادی با سبک زندگی مردم جامعه ما نداشته است. از این روی با به وجود آوردن تغییرات و اصطلاحاتی آن را متناسب با فرهنگ و شرایط و نحوه زندگی کنونی افراد جامعه­مان تبدیل کرده­اند. این آزمون در صورتی که اعتباریابی نشود نتیجه درست و واقعی در برنخواهد داشت و تمام مراحل انجام پروژه بیهوده خواهد شد و در پی نتایج حاصله از آن ممکن است سیاست­ها و برنامه­های توسعه و بهبود کیفیت زندگی سالمندان، غیر مرتبط با حقایق باشد، از این روی باید در اعتبار و روایی آزمون دقت لازم به عمل آید تا بتوان در پیشبرد اهداف تحقیق مثمر ثمر و موفق باشیم. بررسی و اندازه­گیری سطح سلامت از مباحث مهم بهداشتی است. سلامتی، مفهومی گسترده بوده و دارای ابعاد چندگانه است. امروزه توجه به استفاده از ابزارهایی که سلامت فرد را در تمامی ابعاد بسنجد، در جامعه و پژوهش­های اپیدمیولوژیک مورد توجه بسیار قرارگرفته است. پرسشنامه کیفیت زندگی (SF-36) برای مصارفی چون کار بالینی، ارزیابی سیاست­های بهداشتی و نیز تحقیقات و مطالعات جمعیت عمومی کارآیی دارد و به همین علت سنجش اعتبار و هنجاریابی آزمون از اهمیت و ضرورت زیادی برخوردار است.

 

 

ادبیات موضوع

علی حسام­زاده و همکاران­(1382) به بررسی کیفیت زندگی و ابعاد تشکیل­دهنده آن در سالمندان مقیم خانواده و سراهای سالمندان خصوصی و دولتی شهر تهران پرداختندکه تعداد 96 سالمند درسه گروه سالمند مقیم خانواده، سالمند مقیم سرای سالمندان خصوصی و سرای سالمندان دولتی شهر تهران با توجه به معیارهای پژوهش به عنوان نمونه انتخاب شدند. نمره کیفیت زندگی سالمندان مقیم خانواده (57/65) بالاتر از کیفیت زندگی سالمندان مقیم سرای سالمندان دولتی (30/51) و خصوصی (64/50) بود. نمره ابعاد عملکرد جسمی، اجتماعی و رضایت از زندگی و نیز مراقبت از خود، سالمندان مقیم خانواده با سالمندان سرای سالمندان اختلاف آماری معناداری نشان دادند (05/0>P). بین کیفیت زندگی سالمندان سرای دولتی و خصوصی و نیز کیفیت زندگی مردان و زنان در واحدهای مورد مطالعه اختلاف معناداری مشاهده نشد.

لیلی پناغی و همکارانش­(1388) پژوهشی در رابطه با کیفیت زندگی و خصوصیات جمعیت­شناختی و مرتبط با آن در جمعیت سالمندان شهر تهران انجام دادند. در این تحقیق 134 مرد و 109 زن سالمند شرکت داشتند: نتایج نشان داد که در حوزه سلامت جسمی، روانی و روابط اجتماعی، روابط خانوادگی خوب پیش­بینی ­کننده مثبت و به ترتیب بیماری جسمی، روانی و روابط خانوادگی ضعیف پیش­بینی ­کننده کاهش نمرات بود. در حوزه محیط، سطح اقتصادی خوب، پیش­بینی­ کننده افزایش نمرات و روابط خانوادگی ضعیف، پیش­بینی کننده کاهش نمرات بود. براین اساس مشخص شد که روابط خانوادگی یکی از مهم­ترین عوامل تاثیرگذار بر حوزه­های مختلف کیفیت زندگی است.

مهتاب علیزاده و همکاران پژوهشی در سال­های­(7-2005) انجام دادند که هدف از انجام این تحقیق دستیابی به اطلاعات مربوط به وضعیت سلامت سالمندان ایرانی مهاجر در استرالیا بود. یافته­ها نشان می­دهندکه اکثریت سالمندان ایرانی مهاجر دارای علائم و نشانه­های اضطراب و افسردگی در حد متوسط بودند (44%) و بیش از نیمی از آن­ها (58%) سطح متوسطی از احساس روانی خوب بودن را داشتند. از نظر عملکرد فیزیکی (41%) سالمندان دچار محدودیت متوسط و به همان مقدار نیز فاقد محدودیت بودند. از نظر توانایی انجام فعالیت­های روزانه زندگی اکثریت (56%) سالمندان مستقل بودند. وضعیت اجتماعی، اقتصادی و فرهنگ­پذیری متغیرهای تعیین­کننده قوی وضعیت سلامت جسمانی و روانی سالمندان بودند.

لیلا قهرمانی و همکاران­(1388) یک مطالعه مداخله­ای برای ارزشیابی تاثیر مداخله آموزشی در ارتقاء کیفیت زندگی سالمندان آسایشگاه کهریزک انجام دادند. که یک نمونه 60 نفری از سالمندان سنین 60 تا 85 پرسشنامه SF-36 را قبل و ده هفته پس از مداخله تکمیل نمودند که بر اساس نتایج مطالعه، مداخله آموزشی تاثیر معناداری در تمام ابعاد کیفیت زندگی از قبیل: عملکرد جسمانی (05/0>P)، محدودیت نقش (00001/0>P)، درد بدنی (001/0>P)، سلامت عمومی (01/0>P) نیروی حیاتی (008/0>P)، عملکرد اجتماعی (001/0>P)، محدودیت نقش روانی (00001/0>P) و سلامت روان (03/0>P) داشته است، که این یافته­ها نشان می­دهد که برنامه­های آموزش بهداشت تاثیر مثبتی در ارتقاء کیفیت زندگی دارند.

علی درویش­پور کاخکی و همکاران­(1388) به بررسی ابزارهای اندازه­گیری وضعیت سلامت و کیفیت زندگی سالمندان پرداختند، هدف آن­ها شناسایی و معرفی ابزارهای اندازه­گیری وضعیت سلامت و کیفیت زندگی سالمندان بود. آن­ها با استفاده از کلید واژه­های کیفیت زندگی و سلامت سالمندان جستجوی جامعی در پایگاه­های اطلاعاتی مدلاین، سازمان بهداشت جهانی و سایر منابع در دسترس انجام دادند و ابزارهای سنجش شناسایی و ابزارهای رایج مورد استفاده، معرفی گردید، که بر اساس آن 5186 مقاله به دست آمدکه 91 مقاله به طور مستقیم در ارتباط با اندازه­گیری وضعیت سلامت و کیفیت زندگی سالمندان بودند. بیشترین ابزارهای مورد استفاده به ترتیب فرم کوتاه 36 (49%)، فرم کوتاه 12 (7%)، نیمرخ سلامت ناتینگهام (6%)، نیمرخ اثر ناخوشی (4%) و پرسشنامه وضعیت سلامت 12 عبارتی (4%) بودند.

 

روش‌شناسی پژوهش

طرح پژوهشی­که دراین پروژه به کاررفته به صورت توصیفی می­باشدکه ویژگی­هایی از قبیل 1. سلامت عمومی 2. عملکرد جسمانی 3. محدودیت ایفای نقش به دلایل جسمانی 4. محدودیت ایفای نقش به دلایل عاطفی 5. درد بدنی 6. عملکرد اجتماعی 7. خستگی یا نشاط و 8. سلامت روانی را مورد سنجش قرار می­دهد که هدف از بررسی آن­ها تاثیری است که بر روی کیفیت زندگی سالمندان می­گذارد. اجرای پژوهش حدود 3 ماه از 12 اردیبهشت 1395 تا 23 مرداد ماه 1395 بین 763 سالمند بالای 60 ساله اهوازی به طول انجامید تا پرسشنامه­ها و تحلیل داده با کمک نرم­افزار SPSS نسخه 21 تفسیر و نگارش گزارش تکمیل شدند.

 

جامعه، نمونه آماری و روش نمونه­گیری

جامعه آماری این پژوهش، شامل کلیه سالمندان مناطق هشت­گانه شهر اهواز (51954 سالمند زن و مرد) در نیمه اول سال 1395 می­باشد. نمونه آماری شامل 763 نفر از سالمندان که تعداد 443 مرد و تعداد 320 زن سالمند می­­باشد. روش نمونه­گیری که در این پژوهش به کار رفته است روش نمونه­گیری تصادفی بر اساس بلوک­های ساختمانی و خیابان­ها به عنوان خوشه­ها بود.

 

تفسیر ابزار گردآوری اطلاعات

مفاهیمی که توسط این پرسشنامه یعنی SF-36 سنجیده می­شوند، اختصاص به سن، گروه یا بیماری خاصی ندارد. این پرسشنامه دارای 36 عبارت است که هشت حیطه مختلف سلامت را مورد ارزیابی قرار می­دهد که به قرار زیر است: بعد جسمانی (10 عبارت)، ایفای نقش جسمی (4 عبارت)، دردهای بدنی (2 عبارت)، سلامت عمومی (5 عبارت)، خستگی یا نشاط (4 عبارت)، عملکرد اجتماعی (2 عبارت)، ایفای نقش عاطفی (3 عبارت) و سلامت روانی (5 عبارت) است. پایین­ترین نمره در این پرسشنامه صفر و بالاترین 100 است. امتیاز هر بعد با امتیاز عنوان­ها در آن بعد مشخص می­شود. شماره عبارات (3- 4- 5- 6- 7- 8- 9- 10- 11 و 12) عملکرد جسمانی، شماره­های (13- 14- 15 و 16) محدودیت­های ایفای نقش ناشی از وضعیت سلامت جسمانی، شماره­های (17- 18 و 19) محدودیت­های ایفای نقش ناشی از مشکلات هیجانی، شماره­های (23- 27- 29 و 31) خستگی یا نشاط، شماره­های (24- 25- 26- 28و 30) سلامت عاطفی، شماره­های (20 و 32) عملکرد اجتماعی (21 و 22) و درد، شماره­های (1- 33- 34- 35و 36) سلامت عمومی را مورد سنجش قرار می­دهند. پس از این­که هر یک از عبارات با توجه به پاسخ از صفر تا 100 ارزش­گذاری شدند، امتیاز عبارات هر زیرمقیاس را با هم جمع کرده و میانگین هر زیرمقیاس را به دست می­آوریم که عدد به دست آمده به عنوان درصد میزان سلامتی در آن بعد نیز به حساب می­آید. برای محاسبه نمره کل پرسشنامه، مجموع اعداد به دست آمده از هر زیرمقیاس، بر 8 تقسیم می­شود که عدد به دست آمده باید عددی بین صفر تا 100 باشد.

 

یافته‌های پژوهش

بیشترین تعداد شرکت­کنندگان مربوط به گروه سنی 70-60 با 41 نفر فراوانی یعنی 5/46 درصد و کمترین تعداد مربوط به گروه سنی 80 و بالاتر با 4 نفر فراوانی یعنی 5/7 درصد می‌باشد. هم­چنین بیشترین تعداد شرکت­کنندگان دارای تحصیلات ابتدایی با 37 نفر فراوانی یعنی 9/38 درصد و کمترین تعداد دارای مدرک دیپلم با 2 نفر فراوانی یعنی 1/2 درصد می‌باشند. جنسیت شرکت­کنندگان مردان با 54 نفر فراوانی یعنی 8/56 درصد می‌باشند. نتایج آزمون آلفای کرونباخ نشان داد سطح اعتبار نتایج آزمون­ها در حد مناسب (739/0) می­باشد.

 

آزمون فرضیات

فرض صفر: بین عملکرد اجتماعی و کیفیت زندگی سالمندان رابطه معنادار وجود ندارد؟( 12دپ=0"> )

فرض مقابل: بین عملکرد اجتماعی و کیفیت زندگی سالمندان رابطه معنادار وجود دارد؟( 12دپ≠0"> ).

 

جدول  شماره (1): توزیع ضرایب همبستگی متغیرهای اصلی کیفیت زندگی و عملکرد اجتماعی

کیفیت زندگی	عملکرد اجتماعی
Spearman's rho	کیفیت زندگی	Correlation Coefficient	000/1	008/0
		Sig. (2-tailed)	.	941/0
		N	761	762
	عملکرد اجتماعی	Correlation Coefficient	008/0	000/1
		Sig. (2-tailed)	941/0	0
		N	763	762

همان‌طور که در جدول شماره (1) مشاهده می‌شود با توجه به مقدار (941/0sig=) که همان سطح معنادار بودن می‌باشد بزرگ­تر از ( 12خ±=0.05"> ) است فرض صفر مبنی بر عدم ارتباط بین عملکرد اجتماعی و کیفیت زندگی سالمندان رد نمی­شود و بین این دو متغیر رابطه معناداری وجود دارد، بنابراین فرضیه 1 پژوهش مورد تایید قرار می‌گیرد.

فرض صفر: بین خستگی یا نشاط و کیفیت زندگی سالمندان رابطه معنادار وجود ندارد؟( 12دپ=0"> )

فرض مقابل بین خستگی یا نشاط و کیفیت زندگی سالمندان رابطه معنادار وجود دارد؟( 12دپ≠0"> ).

 

جدول شماره (2): توزیع ضرایب همبستگی متغیرهای اصلی کیفیت زندگی و خستگی یا نشاط

کیفیت زندگی	خستگی یا نشاط
Spearman's rho	کیفیت زندگی	Correlation Coefficient	000/1	676/0**
		Sig. (2-tailed)	.	000/0
		N	763	763
	خستگی یا نشاط	Correlation Coefficient	676/0**	000/1
		Sig. (2-tailed)	000/0	.
		N	762	763
**. Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed).

 

همان‌طور که در جدول شماره (2) مشاهده می‌شود با توجه به مقدار (000/0sig=) که کوچک­تر از ( 12خ±=0.05"> ) است فرض صفر مبنی بر عدم ارتباط بین خستگی یا نشاط و کیفیت زندگی سالمندان رد می­شود، یعنی بین احساس نشاط و کیفیت زندگی سالمندان رابطه معنی­دار وجود دارد، بنابراین فرضیه شماره 2 پژوهش مورد تایید قرار می‌گیرد.

فرض صفر: بین سلامت عمومی و کیفیت زندگی سالمندان رابطه معنادار وجود ندارد؟( 12دپ=0"> )

فرض مقابل بین سلامت عمومی و کیفیت زندگی سالمندان رابطه معنادار وجود دارد؟( 12دپ≠0"> ).

 

جدول شماره (3): توزیع ضرایب همبستگی متغیرهای اصلی کیفیت زندگی و سلامت عمومی

												کیفیت زندگی				سلامت عمومی
Spearman's rho				کیفیت زندگی					000/1				258/0*
										Sig. (2-tailed)				0				012/0
						N					762				763
سلامت عمومی					Correlation Coefficient					258/0*				000/1
							Sig. (2-tailed)					012/0				0
							N					762				763
*. Correlation is significant at the 0.05 level (2-tailed).

 

همان‌طور که در جدول شماره (3) مشاهده می‌شود با توجه به مقدار (012/0sig=) که کوچک­تر از ( 12خ±=0.05"> ) است فرض صفر مبنی بر عدم ارتباط بین سلامت عمومی و کیفیت زندگی سالمندان رد می­شود، یعنی سلامت عمومی یکی از فاکتورهای کیفیت زندگی سالمندان به شمار می­رود و فرضیه شماره 3 پژوهش مورد تایید قرار می‌گیرد.

فرض صفر: بین سلامت روانی و کیفیت زندگی سالمندان رابطه معنادار وجود ندارد؟( 12دپ=0"> )

فرض مقابل بین سلامت روانی و کیفیت زندگی سالمندان رابطه معنادار وجود دارد؟( 12دپ≠0"> ).

 

جدول شماره (4): توزیع ضرایب همبستگی متغیرهای اصلی کیفیت زندگی و سلامت روانی

کیفیت زندگی	سلامت روانی
Spearman's rho	کیفیت زندگی	Correlation Coefficient	000/1	684/0**
		Sig. (2-tailed)	0	000/0
		N	762	763
	سلامت روانی	Correlation Coefficient	684/0**	000/1
		Sig. (2-tailed)	000/0	0
		N	762	763
**. Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed).

 

همان‌طور که در جدول شماره (4) مشاهده می‌گردد با توجه به مقدار (000/0sig=) که کوچک­تر از ( 12خ±=0.05"> ) است فرض صفر مبنی بر عدم ارتباط بین سلامت روانی و کیفیت زندگی سالمندان رد می‌شود، یعنی بین سلامت روانی و کیفیت زندگی سالمندان رابطه معنی­دار وجود دارد، بنابراین فرضیه شماره 4 پژوهش مورد تایید قرار می‌گیرد. پس یک سالمند با داشتن سلامت روانی می‌تواند یک زندگی نسبتاً خوبی داشته باشد. نتایج تحلیل عاملی به روش مولفه­های اصلی در جدول شماره (5) آمده است.

 

 

 

جدول  شماره (5): نتایج فاکتور آنالیز به روش مولفه­های اصلی بر روی آزمون SF-36

مولفه­ها
	Total	% of Variance	Cumulative %	Total	% of Variance	Cumulative %
عملکرد جسمانی	167/3	247/45	247/45	167/3	247/45	247/45
محدودیت ایفای نقش ناشی از وضعیت سلامت جسمانی	374/1	631/19	878/64	374/1	631/19	878/64
درد	852/0	171/12	047/17
سلامت روانی	578/0	264/8	313/85
خستگی یا نشاط	412/0	879/5	192/91
سلامت عمومی	350/0	003/5	196/96
عملکرد اجتماعی	266/0	804/3	00/100
Extraction Method: Principal Component Analysis.

 

با توجه به آزمون مولفه­های اصلی، به ترتیب عملکرد جسمانی، محدودیت ایفای نقش ناشی از وضعیت سلامتی جسمانی، درد، سلامت روانی، خستگی یا نشاط، سلامت عمومی و عملکرد اجتماعی بیشترین تا کمترین نقش را در کیفیت زندگی سالمند ایفا می­کنند. جدول شماره (6) توزیع شاخص­های نیکویی برازش برای داده­های آزمون SF-36 را نشان می­دهد. این نتایج بیان می­کند توزیع درونی آزمون از کیفیت خوبی برخوردار بوده و می­توان به نتایج حاصل از آن در سنجش کیفیت زندگی سالمندان اعتماد نمود.

 

جدول شماره (6): نتایج توزیع شاخص­های نیکویی برازش آزمون SF-36

شاخص­ها	χ2	df	χ2/df	AGFI	GFI	RMSEA	IFI	NFI	CFI
سطح ارزش	85/142	761	187/0	97/0	93/0	003/0	91/0	95/0	95/0

 

بحث و نتیجه‌گیری

با توجه به تجزیه و تحلیل داده­ها و یافته­های به دست ­آمده می­توان نتیجه گرفت­که سالمندان زمانی اززندگی خود رضایت­مندند وکیفیت زندگی خود را مطلوب می­دانندکه دارای جسمی سالم باشند و عملکرد جسمانی، تحرکات و فعالیت­های بدنی آن­ها مانند گذشته باشد و از شدت آن کاسته نشده باشد. چون به همراه بالا رفتن سن، امراض و بیماری­ها، دردهای بدنی و ناتوانایی­های جسمانی نیز بروز می­کند و این امر باعث محدودیت ایفای نقش- فعالیت­های روزانه- عملکردهای اجتماعی می­شود و می­تواند باعث خستگی و کاهش نشاط و فشار روانی آن­ها شود. پس عملکرد جسمانی می­تواند خود به خود بر روی همه جنبه­های­کیفیت زندگی تاثیر­گذار باشد. ازاین روی عملکرد جسمانی بیشترین نقش را برای سالمندان ایفا می­کند و بعد از آن به ترتیب محدودیت ایفای نقش ناشی از وضعیت سلامت جسمانی، درد بدنی، سلامت روانی، خستگی یا نشاط، سلامت عمومی و عملکرد اجتماعی دارای اولویت می­باشند. در این آزمون هر چهار فرضیه‌های پژوهش مورد تایید واقع شدند و رابطه معناداری با متغیرهای خود داشتند. پس ­وان این گونه نتیجه گرفت که آزمون (SF-36) توانسته است به خوبی همه مولفه­های کیفیت زندگی را بسنجد و نتایج مشخص را به دست آورد. این آزمون دارای اعتبار و روایی بالایی است زیرا شرکت کنندگان منظور سوالات را درک کرده و پاسخ داده­اند و نتیجه قابل انتظاری حاصل گردیده است. مهم­ترین محدودیت بررسی حاضر پایین بودن سطح سواد شرکت ­کنندگان و دو زبانه بودن اغلب سالمندان بود.

 

تشکر و قدردانی

در انجام این پژوهش تعدادی از دانشجویان علاقه‌مند دانشگاه جامع علمی کاربردی خوزستان، همکاری ثمربخشی داشته‌اند؛ پژوهشگران در این­جا از تمام این عزیزان قدردانی می‌نمایند.

 

منابع

اسدالهی، ع. (1390). مشارکت اجتماعی سالمندان خوزستانی در جامعه و عوامل موثر بر آن. گزارش یک طرح پژوهشی. شماره الف/12/1387. اهواز: دانشگاه جامع علمی کاربردی واحد خوزستان.

باستانی پاریزی، م، ا؛ و همکاران. (1386). کیفیت زندگی. تهران: انتشارات امیرکبیر.

برنشتاین، د، ا؛ و دیگری. (1368). آموزش آرامش تدریجی. ترجمه: ا، ملک­پور و دیگری. تهران: انتشارات بامداد.

بی­نا. (1378). طرح بین­المللی اقدام در مورد سالخوردگی و اصول متحد برای اشخاص سالمند. تهران: مرکز اطلاعات سازمان ملل متحد دفتر تهران.

تاجور، م. (1382). بهداشت سالمندان. تهران: انتشارات نسل فردا.

حیدری چروده، م. (1389). روایی و پایایی در پژوهش­های فرهنگی و اجتماعی. مشهد: انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.

دیویدسون، ج؛ و دیگری. (1371).  رفتار درمانی بالینی. ترجمه: ب، احمدی علون آبادی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

زنجانی، ح؛ و دیگری. (1381). جمعیت، توسعه و بهداشت باروری. تهران: نشر بشری.

سلیم­زاده، ح؛ و همکاران. (1386). اشتغال مجدد بازنشستگان و شاخص­های کیفیت زندگی. فصلنامه رفاه اجتماعی. دوره 5، شماره 3، صص 34-23.

شجری، ژ. (1373). نگرش بهداشتی بر مسئله سالمندان. تهران: انتشارات بهار.

صاحبی، ع. (1382). روش تحقیق در روان­شناسی بالینی. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

عشق­پور، م. (1370). مشکلات دوران پیری. تهران: انتشارات معین.

گنجی، ح. (1386). روان­شناسی عمومی. تهران: نشر روان.

 

 

 

---

1.دکترایسلامت سالمندی، دانشگاه علوم پزشکی شیراز- ایران (نویسنده مسئول).          E- mail: [e-mail] 

[2] . دکترای جامعه‌شناسی، دانشگاه جامع علمی کاربردی تهران - ایران.                       E- mail:  [e-mail]     

[3] . دکترای بهداشت خانواده، دانشگاه علوم پزشکی مازندران، ساری- ایران.                           E- mail: [e-mail]

مراجع

اسدالهی، ع. (1390). مشارکت اجتماعی سالمندان خوزستانی در جامعه و عوامل موثر بر آن. گزارش یک طرح پژوهشی. شماره الف/12/1387. اهواز: دانشگاه جامع علمی کاربردی واحد خوزستان.

باستانی پاریزی، م، ا؛ و همکاران. (1386). کیفیت زندگی. تهران: انتشارات امیرکبیر.

برنشتاین، د، ا؛ و دیگری. (1368). آموزش آرامش تدریجی. ترجمه: ا، ملک­پور و دیگری. تهران: انتشارات بامداد.

بی­نا. (1378). طرح بین­المللی اقدام در مورد سالخوردگی و اصول متحد برای اشخاص سالمند. تهران: مرکز اطلاعات سازمان ملل متحد دفتر تهران.

تاجور، م. (1382). بهداشت سالمندان. تهران: انتشارات نسل فردا.

حیدری چروده، م. (1389). روایی و پایایی در پژوهش­های فرهنگی و اجتماعی. مشهد: انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.

دیویدسون، ج؛ و دیگری. (1371).  رفتار درمانی بالینی. ترجمه: ب، احمدی علون آبادی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

زنجانی، ح؛ و دیگری. (1381). جمعیت، توسعه و بهداشت باروری. تهران: نشر بشری.

سلیم­زاده، ح؛ و همکاران. (1386). اشتغال مجدد بازنشستگان و شاخص­های کیفیت زندگی. فصلنامه رفاه اجتماعی. دوره 5، شماره 3، صص 34-23.

شجری، ژ. (1373). نگرش بهداشتی بر مسئله سالمندان. تهران: انتشارات بهار.

صاحبی، ع. (1382). روش تحقیق در روان­شناسی بالینی. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

عشق­پور، م. (1370). مشکلات دوران پیری. تهران: انتشارات معین.

گنجی، ح. (1386). روان­شناسی عمومی. تهران: نشر روان.