بررسی افزایش تولید مراتع از طریق انتخاب گونه های مناسب و تاثیر روش های مختلف کاشت بر میزان تولید آنها (مطالعه موردی: مراتع شوراب کاشان)

اکوسیستم های طبیعی ایران

مقاله 5، دوره 7، شماره 1 - شماره پیاپی 23، خرداد 1395، صفحه 45-55   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسنده

مرتضی ابطحی^*

استادیار پژوهشی بخش تحقیقات منابع طبیعی مرکز تحقیقات و اموزش کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان + سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی اصفهان ایران

چکیده

تحقیق حاضر با هدف افزایش تولید مراتع بیابانی ایران مرکزی و تعدیل شرایط سخت و شکننده­ی حاکم بر آن از طریق مشخص ­نمودن مناسب­ترین گونه‎های مرتعی و روش کاشت آنها به مرحله اجرا درآمد. در این تحقیق، 3 گونه­ی گیاهی اشنان (Seidlitzia rosmarinus)، قره­داغ ((Nitraria schoberi و قیچ (Zygophyllum eichwaldii) از طریق کشت نهال گلدانی تحت تیمار عملیات ریپرزنی و منطقه شاهد (فاقد عملیات ریپر زنی) در یک طرح آماری اسپلیت پلات با طرح پایه­ی بلوک­های کامل تصادفی اجرا شد. کشت به­صورت دیم در اسفندماه انجام گرفت و صرفا” در سال اول کشت، 3 بار آبیاری شد. صفات مورد بررسی طی 3 سال اجرای طرح شامل زنده‌مانی، رشد ارتفاعی، تاج پوشش و تولید علوفه بود. تجزیه و تحلیل آماری داده­ها نشان داد که  اثر متقابل سال و ریپر روی زنده­مانی و رشد ارتفاعی اشنان معنی‌دار نیست و بیشترین قطر تاج پوشش (7/121 سانتی­متر) و تولید علوفه (978 گرم) در تیمار شاهد و در سال سوم به­دست آمده است. بالاترین درصد زنده مانی قره‌داغ (96 درصد)، رشد ارتفاعی (7/63 سانتی­متر)، قطر تاج پوشش (100 سانتی­متر) و تولید علوفه (3/1413 گرم) تحت تیمار ریپر و در سال سوم بوده است. تیمار ریپر روی تمام صفات گیاه قیچ موثر بوده و بیشترین زنده­مانی (86 درصد)، ارتفاع (4/63 سانتی­متر)، قطر تاج پوشش (4/73 سانتی‌متر) و تولید علوفه ( 287گرم) تحت تیمار ریپر حاصل شده است. لذا با توجه به درصد زنده­مانی و میزان تولید علوفه، اولویت کشت در این منطقه به­ترتیب با گونه­های اشنان، قره داغ و قیچ است. هم‌چنین اجرای ریپر روی رشد و زنده مانی گیاه اشنان بی‌تاثیر بوده و  افزایش زنده‌مانی، رشد ارتفاعی، تاج پوشش و تولید گونه‌های قره‌داغ و قیچ را در پی دارد.

کلیدواژه‌ها

احیای بیابان؛ ریپر؛ زنده‌مانی؛ لایه سخت؛ تولید علوفه

اصل مقاله

مقدمه

نواحی وسیعی از کشور به­خصوص استان اصفهان تحت تسلط اقلیم بیابانی می‌باشد که محدودیت‌های محیطی حاکم بر آن، استقرار گیاهان را با مشکل مواجه ساخته است (15). احیای بیولوژیک این مناطق به­کمک کشت گیاهان سازگار از طریق معرفی گونه­های بومی و جدید و چگونگی تکثیر و کشت آنها به بخش اجرا از اهمیت خاصی برخودار است(11). شناخت و تشخیص قابلیت­ها و پتانسیل­های موجود در مناطق بیابانی و به دنبال آن شناسایی و معرفی گیاهان سازگار با آن شرایط، جهت تعدیل شرایط سخت و شکننده و تولید علوفه، حائز اهمیت می­باشد(2). بدیهی است که شناسایی روابط بین عناصر بیولوژیک و رویشگاه آنها، بستر را جهت ارزیابی توان اکولوژیک منطقه در راستای پرهیز از قضاوت­ها و برنامه­ریزی­های نادرست، مهیا می­کند (3). با احیای بیولوژیک عرصه­های حاشیه پلایاها که همچون نواری دریاچه­ی نمک را احاطه کرده است (7)، می­توان از گسترش کویر که به­وسیله­ی حرکت آب­های زیر زمینی و رو زمینی شور و همچنین انتقال رسوبات نمکی آن که به­وسیله باد به اطراف صورت می­گیرد، تا حدودی جلوگیری کرد (6). پیشروی کویر در همین نوار ساحلی اتفاق می­افتد، چون که در این نوار، نمک از طریق آب زیرزمینی نزدیک به سطح زمین و طوفان­های شدید و انتشار از سطح خاک، اطراف خود را آلوده ساخته و به­راحتی مزارع و دشت­های پیرامون خود را در بر می‌گیرد (4،7). از طرفی نقش مفید گونه­های شورپسند در جهت تامین علوفه­ی کافی و احیا و بازسازی مراتع در مناطق شور بر کسی پوشیده نیست(9). اما مسئله مهمی که در رابطه با احیای این گونه اراضی وجود دارد، نداشتن شناخت کافی و آگاهی لازم از ویژگی­ها و محدودیت­های خاکی و آب­های زیرزمینی برای کاشت گونه­های گیاهی است. تاکنون بارها مشاهده شده که پس از کاشت گونه­های به­ظاهر شورپسند در نواحی کویری توسط دستگاههای اجرایی، موفقیت قابل قبولی حاصل نشده و چه بسا در بسیاری از موارد به شکست منتهی شده است. یکی از عوامل ایجاد محدودیت در استقرار و رشد گیاه در این مناطق، وجود لایه سخت در عمق 50 تا 60 سانتی­متری سطح زمین می­باشد. این لایه، از گسترش و نفوذ ریشه­ی گیاه جلوگیری و امکان جذب رطوبت از اعماق پایین را با مشکل مواجه می­سازد. لذا در این تحقیق، با اعمال روش ریپر جهت شکستن لایه سخت^[1] موجود، چگونگی استقرار 3 گونه­ی شورپسند اشنان، قره­داغ و قیچ، بررسی و تاثیر آن از طریق اندازه­گیری صفاتی چون زنده­مانی، رشد ارتفاعی، قطر تاج پوشش و میزان تولید علوفه بررسی می­گردد. تاکنون تاثیر ریپر بر استقرار گیاهان مرتعی مورد مطالعه قرار نگرفته است و بیشتر تحقیقات صورت­گرفته در ایران و جهان بر تاثیر زیرشکنی خاک روی عملکرد محصولات کشاورزی متمرکز بوده است. محققان زیادی گزارش نموده اند که انتخاب روش و نوع مناسب خاک ورزی، تاثیر فراوانی بر خصوصیات فیزیکی خاک و در نهایت تولید محصول می گذارد(19،14). همچنین خاکورزی حداقل منجر به افزایش میزان رطوبت خاک میگردد(17). خاکورزی بر بخش مهمی از خصوصیات خاک از قبیل دما، ذخیره و پراکنش رطوبت در خاک (12) و بر تراکم خاک اثر می گذارد(13) و در نتیجه بر مبنای تحقیقات انجام گرفته می توان مطرح کرد که نفوذ آب در خاک به شرایط فیزیکی و ساختمان خاک بستگی دارد(18). مطالعه بر روی اثر کربنات کلسیم و عروسک­های آهکی بر عملکرد اسفناج وحشی (Atriplex lenthyphormis) در حاشیه­ی کویر ابرکوه نشان داد که کربنات کلسیم با ایجاد خصوصیات فیزیکی نظیر سخت لایه، عروسک­های آهکی و دانه­بندی در خاک، بر عملکرد پاره­ای از گیاهان موثر است(1).تحقیقی بر روی اثر زیرشکنی بر برخی خصوصیات فیزیکی خاک و عملکرد آفتاب­گردان در دشت مهیار اصفهان انجام شد. در این تحقیق، ابتدا خاک توسط زیرشکن تا عمق 50-45 سانتی­متر زیرشکنی شده و سپس توسط گاوآهن تا عمق 25 سانتی­متری برگردانده شد. این محققان نتیجه گرفتند که مقدار مقاومت به نفوذ در شخم با 45-40 سانتی­متر زیرشکنی شده کمتر از شخم بدون زیرشکنی بوده است(8).

مشخص­نمودن مناسب­ترین گونه‎های مرتعی شورروی و خشکی­پسند از نظر زنده‎مانی، میزان تولید علوفه و تعیین مناسب­ترین روش کاشت آنها به­منظور بهره­گیری مطلوب از 5 هزار هکتار از اراضی شور و بیابانی شرکت کشت و صنعت ایثار فجر کاشان هدف اصلی این طرح تحقیقاتی بوده است. تعدیل اکوسیستم بیابانی پیرامون کشت­های زراعی و باغات پسته شرکت یادشده و امکان تعمیم نتایج حاصل از این بررسی در جهت احیای صدها هزار هکتار از دشت­های بیابانی اطراف محل اجرای طرح، به­منظور استفاده از پتانسیل گسترده خدادادی موجود (آب،  خاک و انرژی خورشید) از هدف­های دیگر این بررسی می‎باشد.

 

مواد و روش­ها

مشخصات جغرافیایی منطقه:

پایگاه تحقیقاتی محل اجرای طرح در اراضی 5000 هکتاری کشت و صنعت ایثار فجر کاشان و به فاصله 60 کیلومتری شمال غربی کاشان واقع شده است. ارتفاع از سطح دریا 900 متر و به­استثناء تپه‌های ماسه ­بادی با سطح محدود، عارضه دیگری در گستره­ی مورد نظر مشاهده نمی­شود. این منطقه در واحد اراضی دشت­های پست و سیلابی با بافت ریز قرار دارد. سطح سفره­ی آب­های زیرزمینی در محل اجرای طرح در 4 متری سطح زمین قرار دارد. اراضی پست با شیب کمتر از 2 درصد دارای رسوبات ریزدانه و سطح آب زیرزمینی در نزدیکی سطح زمین یا در عمق کمی از سطح خاک (5/0 تا 1 متر) با آثار تجمع نمک و در بعضی قسمت­ها تجمع ماسه‎های بادی از ویژگی­های مهم خاک منطقه­ی مورد بررسی می‎باشد. به­طورکلی، بافت خاک رسی با محدودیت شوری وقلیائیت بالا می‎باشد. ضمنا” در عمق 40 سانتی­متری خاک، لایه سخت مشاهده می‎شود.

روش تحقیق:

در این تحقیق صفات زنده مانی، ارتفاع، قطر تاج پوشش و تولید 3 گونه­ی مرتعی با فرم رویشی بوته­ای شامل اشنان (Seidlitzia rosmarinus)، قره­داغ (Nitraria schoberi)و قیچ (Zygophyllum eichwaldii) از طریق کشت نهال گلدانی (با متوسط ارتفاع 10 سانتی‌متر)، تحت تیمار ریپر (شکستن لایه سخت) در یک طرح آماری اسپلیت پلات بر پایه­ی بلوک­های کامل تصادفی بررسی شد. روش کاشت با و بدون عملیات ریپرزنی در کرت اصلی و گونه­های گیاهی در کرت فرعی در سه تکرار قرار داده شدند. فواصل بین بوته‌‌ها و خطوط کشت، سه متر در نظر گرفته شد. به­منظور شکستن لایه سخت خاک، از ریپر استفاده گردید. کشت به­صورت دیم در اسفند ماه انجام شد. ضمنا" در سال اول کشت، 3 مرتبه آبیاری به­عمل آمد. آماربرداری از زنده­مانی، رشد ارتفاعی و قطر تاج پوشش گونه­ها در کرت­ها در طول مدت اجرای طرح در مرحله­ی انتهایی رشد رویشی سالیانه، با حذف اثر حاشیه، صورت گرفت. منظور از زنده‌مانی تعداد اصله گیاهان سبز و زنده در پایان فصل رویشی بود. ارتفاع هر گیاه برابر فاصله سطح یقه تا بالاترین قسمت گیاه و قطر تاج پوشش معادل میانگین قطر بزرگ و کوچک تاج پوشش بود که به کمک متر فلزی اندازه‌گیری می‌شد. برداشت علوفه به­میزان 60% تولید در هر سال از طریق قطع و توزین انجام پذیرفت. لازم است یادآوری شود که تعداد بوته­ها برای هر گونه در هر کرت 28 بوته و 3 تکرار مجموعا 84 بوته و هر گونه تحت 2 تیمار با و بدون ریپر، 168 بوته و در سه گونه، 504 بوته بوده که پس از حذف خطوط حاشیه برای هر گونه در هر کرت 10 بوته و 3 تکرار، 30 بوته و هر گونه تحت 2 تیمار با و بدون ریپر، 60 بوته و در سه گونه، 180 بوته مورد آمارگیری سالیانه قرار گرفت.

به­منظور بررسی تاثیر عملیات انجام ریپر بر زنده‎مانی، رشد ارتفاعی، قطر تاج پوشش و تولید علوفه گونه‎های اشنان، قره­داغ و قیچ طی سه سال، داده­های حاصل از این آزمایش در قالب طرح آماری اسپلیت پلات با طرح پایه­ی بلوک­های کامل تصادفی بدون نرمال سازی با بهره­گیری از نرم­افزار MSTATC تجزیه گردید. میانگین صفات به کمک روش دانکن و در سطح 5 درصد مورد مقایسه قرار گرفت.

نتایج

بر اساس نتایج جدول 1، تاثیر ریپر روی هیچ یک از صفات مورد بررسی در گیاه اشنان معنی‌دار نمی باشد. لیکن اثر سال بر روی قطر تاج پوشش و تولید علوفه در سطح 1 درصد و بر روی صفت رشد ارتفاعی در سطح 5 درصد معنی دار است. اثر متقابل سال و ریپر روی صفت قطر تاج پوشش در سطح 1 درصد و در میزان تولید علوفه در سطح 5 درصد معنی دار می‌باشد. مقایسه­ی میانگین­های رشد ارتفاعی، قطر تاج پوشش و تولید علوفه گونه­ی اشنان در سال‌های مختلف(جدول 2) نشان می‌دهد که حداکثر رشد ارتفاعی، قطر تاج پوشش و تولید علوفه در طی سال سوم به­ترتیب با میانگین 7/66، 6/114 و 5/928 و حداکثر زنده­مانی در سال اول با 98 درصد حاصل شده است. بالاترین میزان قطر تاج پوشش و تولید علوفه به­ترتیب با میانگین 7/121 سانتی­متر و 978 گرم به تیمار بدون ریپر در سال سوم تعلق دارد (جدول 3).

بر اساس نتایج جدول 4، اثر ریپر بر تمامی صفات مورد بررسی گیاه قره‌داغ در سطح 1 درصد معنی دار بوده است. اثر سال تنها بر صفت زنده مانی بی تاثیر بوده و اثر متقابل سال و ریپر بر صفات رشد ارتفاعی و قطر تاج پوشش در سطح 5 درصد و بر تولید علوفه در سطح 1 درصد معنی دار بوده است. مقایسه­ی میانگین ها نشان می‌دهد که در مورد تمام صفات، تیمار انجام ریپر نسبت به تیمار بدون ریپر برتری دارد بطوری‌که بالاترین زنده مانی، رشد ارتفاعی، تاج پوشش و تولید علوفه به ترتیب با 96، 3/55، 1/81 و 7/594 تحت تیمار ریپر حاصل شده است (جدول 5). مقایسه­ی میانگین­های صفات گونه­ی قره­داغ طی سه سال (جدول 6) نشان می‌دهد که حداکثر رشد ارتفاعی و قطر تاج پوشش و تولید علوفه در سال­های دوم و سوم به­ترتیب با میانگین 2/50، 6/58 و 5/75، 5/85 و 4/136 و 7/1130 و حداقل قطر تاج پوشش در سال اول به­ترتیب با میانگین 5/45، 5/47 و 2/104 سانتی­متر حاصل شده است (جدول 6). حداکثر رشد ارتفاع، قطر تاج پوشش و تولید علوفه به­ترتیب با میانگین 7/63، 100 و 3/1413 به تیمار با انجام عملیات ریپر در سال سوم، تعلق دارد (جدول 7).

بر اساس نتایج جدول 8، اثر ریپر بر تمامی صفات گونه گیاهی قیچ در سطح 1 درصد معنی دار است. اثر سال بر صفات رشد ارتفاعی، قطر تاج پوشش و تولید علوفه در سطح 1 درصد و بر روی زنده مانی در سطح 5 درصد معنی دار است.اثر متقابل سال و ریپر روی صفات زنده مانی، رشد ارتفاعی و قطر تاج پوشش در سطح 5 درصد و روی تولید علوفه در سطح 1 درصد معنی دار است. مقایسه­ی میانگین ها تحت تیمار ریپر نشان می‌دهد که زنده­مانی، رشد ارتفاعی، قطر تاج پوشش و تولید علوفه، به­ترتیب با میانگین 68، 58، 6/65 و 251 نسبت به تیمار بدون ریپر با میانگین 47، 2/40، 7/48 و 5/97 برتری دارد (جدول 9). مقایسه­ی میانگین­های رشد ارتفاعی، قطر تاج پوشش و تولید علوفه گونه­ی قیچ در طی سه سال (جدول 10) نشان می­دهد که حداکثر رشد ارتفاعی، قطر تاج پوشش و تولید علوفه در سال­های دوم و سوم به­ترتیب با میانگین 4/48، 4/58، 8/58، 9/67، 7/153 و 248 و حداقل قطر تاج پوشش در سال اول به­ترتیب با میانگین 5/40، 6/44 و 128 سانتی­متر حاصل شده است. اما در مورد صفت زنده­مانی حداکثر میانگین در سال اول و دوم و برابر با 68 و 60 و حداقل آن در سال سوم، 56 درصد بوده است. مقایسه میانگین ها تحت اثر متقابل سال و ریپر نشان می دهد که بالاترین میزان زنده­مانی با میانگین 86 درصد به تیمار با عملیات ریپر در سال اول، رشد ارتفاعی، قطر تاج پوشش و تولید علوفه به­ترتیب با میانگین 4/63 و 4/73 سانتی­متر و 287 گرم به تیمار ریپر در سال سوم تعلق دارد (جدول 11).

بحث و نتیجه گیری:

یکی از معضلات زیست محیطی که بطور خاص، مناطق خشک ایران مرکزی را درگیر کرده است؛ تخریب اراضی و گسترش بیابان‌هاست. از عوامل گسترش بیابان‌ها می توان به گسترش شوری و تشدید فرسایش بادی اشاره نمود. یکی از روش‌های مبارزه با این روند تخریبی، مبارزه بیولوژیک به کمک گیاهان مقاوم و سازگار با این مناطق است. که با توجه به محدودیت‌های زیاد اقلیمی و خاکشناسی، انتخاب گونه و روش کشت آن از اهمیت خاصی برخوردار است. لذا در این تحقیق بر اساس درخواست شرکت ایثار فجر کاشان و به دلیل در معرض خطر بودن اراضی کشاورزی و پسته کاری‌های این شرکت، گونه های مقاوم به شوری و نحوه کشت آن در اراضی پیرامونی این اراضی مورد بررسی قرار گرفت تا بهترین گونه به لحاظ زنده‌مانی، رشد و تولید و همچنین مناسب‌ترین روش کشت معرفی گردد.

بر اساس نتایج حاصل، درصد زنده­مانی، رشد ارتفاعی، قطر تاج پوشش و تولید علوفه­ی گونه­ی قره­داغ و قیچ تحت تیمار ریپر معنی­دار بوده ولی در خصوص گونه­ی ‎اشنان اجرای ریپر بی تاثیر بوده است. ریشه گیاه اشنان در هنگام برخورد با لایه سخت موجود در عمق 40 سانتی متری و عدم امکان رشد عمقی، بصورت سطحی در خاک گسترش پیدا می کند و موجبات زنده مانی گیاه را فراهم می سازد. این سازگاری به دلیل شرایط فیزیولوژیک گیاه (ریشه افشان) در دو گونه دیگر کمتر به چشم میخورد، به همین دلیل اجرای ریپر در زنده مانی و رشد گیاه اشنان تاثیر کمتری نسبت به دو گونه دیگر داشته است. اجرای عملیات ریپر در مناطقی که سطح آب زیرزمینی بالاست و لایه سخت مانع نفوذ آب به لایه های پایین تر می شود، باعث نفوذ آب و خارج شدن از دسترس گیاهانی که ریشه های عمیق ندارند (مانند اشنان) می شود. بنابراین یکی از علل کاهش میزان تولید اشنان در تیمار ریپر، کاهش آب در دسترس می باشد. ولی دو گونه دیگر با بهره گیری از ریشه های راست و عمیق، امکان استفاده از آبهای عمیق تر را دارا می باشند. اثر سال روی صفت زنده­مانی گونه­های‎ اشنان و قره­داغ معنی‌دار نبوده این در حالی است که اثر سال روی  زنده‌مانی گونه گیاهی قیچ معنی­دار می باشد. گیاه قیچ بدلیل سازگاری کمتر با خاک‌های سنگین و سطح آب زیر زمینی بالا، با گذشت زمان در سال‌های مختلف زنده‌مانی متفاوتی را از خود نشان داده است. ولی دو گونه دیگر، سازگاری بالایی با شرایط خاک موجود در منطقه داشته و در طی 3 سال اجرای طرح دچار خشکیدگی معنی‌داری نشده است.  اثر سال­های مختلف روی صفات رشد ارتفاعی، قطر تاج پوشش و تولید علوفه در هر سه گونه اختلاف معنی­داری را نشان می دهد که نشان دهنده امکان رشد هر سه گیاه در شرایط موجود می باشد. اثر متقابل سال و ریپر در مورد صفت زنده­مانی و رشد ارتفاعی گونه­ی اشنان و زنده مانی گونه‌ی قره داغ غیرمعنی­دار و در خصوص گونه­ی قیچ معنی­دار می­باشد. هم‌چنین اثر متقابل در مورد سایر صفات هر سه گونه اختلاف معنی­داری را نشان می دهد. میزان تولید علوفه خشک گونه‎های مورد آزمایش در طی سه سال نشان می­دهد که انجام عملیات ریپر روی میزان تولید علوفه­ی دو گونه­ی‎ گیاهی قره­داغ و قیچ مؤثر بوده اما در مورد گونه­ی اشنان تاثیری نداشته است که علت اصلی آن به ساختار ریشه‌ای گونه اشنان که در بالا به آن اشاره شد، برمی‌گردد. عملیات ریپر باعث افزایش رشد عمقی ریشه دو گونه قره داغ و قیچ می شود و افزایش تولید علوفه را در پی دارد. ریپرزدن اگر در زمین مناسب انجام گیرد، تاثیر قابل ملاحظه­ای در افزایش تولید علوفه­ی مرتع خواهد داشت و مطالعات متعدد این نظر را تایید کرده­اند (20). در آزمایشی بر روی اراضی خیلی سنگین و رسی در داکوتای جنوبی، ریپر با عمق 35-30 و با فواصل حدود 180 سانتی­متر با شکستن خاک سطحی کوبیده و فشرده شده و غیر قابل نفوذ، موجب افزایش 173 درصدی در تعداد پایه­های گونه­ای علف گندمی (Agropyron smithii)و نیز 444 درصد افزایش در تولید علوفه­ی گراس­ها گردید. در خاک­هایی با بافت متوسط در مراتعی با پوشش گراس­های مخلوط، کاربرد ریپرتک و ریپر مضاعف، تولید علوفه در 4 سال اول پس از شروع عملیات را تا 2 برابر افزایش داد که افزایش اصلی تولید از گونه­ی Agropyron smithii حاصل آمد (16). در مطالعه ای دیگر، عمق نفوذ رطوبت پس از ریپرزدن خاک، از 5/2 سانتی متر به 90 سانتی متر افزایش پیدا کرد(10). در جنوب غربی آمریکا، فاروهای ایجادشده توسط یک ریپر تا 24 سال دوام داشته و تولید علوفه را تا 160 درصد افزایش داد (5).

لذا با توجه به نتایج حاصله می‌توان گفت که گونه گیاهی اشنان به دلیل شرایط فیزیولوژی خاص در اندام ریشه، قابلیت کشت و استقرار در محل اجرای طرح را بدون انجام ریپر دارد. این گیاه با تولید 978 گرم علوفه بازای هر بوته در بین دو گونه دیگر از جایگاه دوم برخودار می باشد. بنابراین کشت این گیاه بدلیل هزینه کمتر و تولید بیشتر بایستی در اولویت اول مبارزه بیولوژیک منطقه مورد نظر قرار گیرد. گیاه قره داغ به کمک ریپر امکان استقرار و رشد بهتری پیدا می‌کند لذا با توجه به میزان تولید علوفه بالا (1413 گرم) در اولویت دوم و گیاه قیچ در مقام سوم قرار می‌گیرد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول1: تجزیه­ی واریانس صفات مورد مطالعه­ی گونه­ی اشنان تحت سطوح مختلف ریپر و سال

منابع تغییرات	درجه­ی آزادی	میانگین مربعات
		زنده­مانی	رشد ارتفاعی	قطر تاج پوشش	تولید علوفه
بلوک	2	ns056/0	*9/156	*200	ns16972
تیمار (ریپر)	1	ns5/0	ns110	ns79	ns1951
خطای تیمار	2	**16/1	**761	**8/913	ns12307
سال	2	ns22/0	*188	**3149	**274180
سال × تیمار	2	ns0	ns5/32	**1665	*23655
خطا	8	11/0	5/32	1/28	5797

^** و ^* به ترتیب اختلاف در سطح 1 و 5 درصد معنی دار است. ^nsاختلاف معنی دار نیست.

 

جدول 2: مقایسه­ی میانگین اثرات ساده­ی صفات مورد مطالعه­ی گونه­ی اشنان تحت تاثیر سال­های مختلف

سال	رشد ارتفاعی (cm)	قطر تاج پوشش(cm)	تولید علوفه (gr)
اول	b5/55	c6/70	c5/502
دوم	ab8/61	b9/103	b3/683
سوم	a7/66	a6/114	a5/928

حروف مشابه در هر ستون بیانگر عدم اختلاف معنی دار در سطح احتمال5%می‌باشد

جدول3: مقایسه­ی میانگین اثر متقابل تیمار و سال روی صفات مورد مطالعه­ی گونه­ی اشنان

تیمار	سال	قطر تاج پوشش(cm)	تولید علوفه (gr)
ریپر	اول	c92	e8/458
	دوم	c96	bc4/745
	سوم	b107	ab879
بدون ریپر	اول	d3/49	de3/546
	دوم	ab9/111	cd3/621
	سوم	a7/121	a978

حروف مشابه در هر ستون بیانگر عدم اختلاف معنی دار در سطح احتمال5%می‌باشد

 

 

 

 

جدول 4: جدول تجزیه­ی واریانس صفات مورد مطالعه­ی گونه­ی قره­داغ تحت تیمار عملیات ریپر و سال های مورد مطالعه

منابع تغییرات	درجه­ی آزادی	میانگین مربعات
		زنده­مانی	رشد ارتفاعی	قطر تاج پوشش	تولید علوفه
بلوک	2	**7/2	*8/52	ns21	ns5870
تیمار (ریپر)	1	**9/10	**7/277	**2422	**340725
خطای تیمار	2	*389/0	ns9/3	ns8/242	ns8/786
سال	2	ns056/0	**266	**2320	**2043211
سال × تیمار	2	ns056/0	*8/7	*70	**94972
خطا	8	056/0	5/6	3/57	3446

^** و ^* به ترتیب اختلاف در سطح 1 و 5 درصد معنی دار است. ^nsاختلاف معنی دار نیست.

جدول 5: مقایسه­ی میانگین اثرات ساده­ی صفات مورد مطالعه­ی گونه­ی قره­داغ تحت تیمار ریپر و بدون ریپر

تیمار	زنده­مانی (درصد)	رشد ارتفاعی (cm)	قطر تاج پوشش(cm)	تولید علوفه (gr)
ریپر	a96	a3/55	a1/81	a7/594
بدون ریپر	b81	b5/47	b9/57	b5/319

حروف مشابه در هر ستون بیانگر عدم اختلاف معنی دار در سطح احتمال5%می‌باشد

 

جدول 6: مقایسه­ی میانگین اثرات ساده­ی صفات مورد مطالعه­ی گونه­ی قره­داغ تحت تاثیر سال­های مختلف

سال	رشد ارتفاعی (cm)	قطر تاج پوشش(cm)	تولید علوفه (gr)
اول	c5/45	c5/47	c2/104
دوم	b2/50	b5/75	b4/136
سوم	a6/58	a5/85	a7/1130

حروف مشابه در هر ستون بیانگر عدم اختلاف معنی دار در سطح احتمال5%می‌باشد

 

جدول7: مقایسه­ی میانگین اثر متقابل تیمار و سال روی صفات مورد مطالعه­ی گونه­ی قره­داغ

تیمار	سال	رشد ارتفاعی(cm)	قطر تاج پوشش(cm)	تولید علوفه (gr)
ریپر	اول	c4/48	c4/55	cd7/162
	دوم	b9/53	a88	c9/207
	سوم	a7/63	a100	a3/1413
بدون ریپر	اول	d5/42	d7/39	e6/45
	دوم	c5/46	bc63	de9/64
	سوم	b4/53	b71	b848

حروف مشابه در هر ستون بیانگر عدم اختلاف معنی دار در سطح احتمال5%می‌باشد.

 

 

 

جدول 8: جدول تجزیه­ی واریانس صفات مورد مطالعه­ی گونه­ی قیچ تحت سطوح مختلف ریپر و سال

منابع تغییرات	درجه­ی آزادی	میانگین مربعات
		زنده­مانی	رشد ارتفاعی	قطر تاج پوشش	تولید علوفه
بلوک	2	**16/5	*1/67	ns16	ns2/608
تیمار (ریپر)	1	**7/34	**1422	**1287	**105922
خطای تیمار	2	*7/3	ns7/28	*4/207	*7/958
سال	2	*16/2	**9/479	**828	**21000
سال × تیمار	2	*05/1	*3/86	*9/72	**7/4410
خطا	8	44/0	5/12	6/16	8/184

^** و ^* به ترتیب اختلاف در سطح 1 و 5 درصد معنی دار است. ^nsاختلاف معنی دار نیست.

 

 

 

جدول 9: مقایسه میانگین اثرات ساده صفات مورد مطالعه گونه قیچ تحت تیمار ریپر و بدون ریپر

تیمار	زنده­مانی (درصد)	رشد ارتفاعی (cm)	قطر تاج پوشش(cm)	تولید علوفه (gr)
ریپر	a68	a58	a6/65	a251
بدون ریپر	b47	b2/40	b7/48	b5/97

حروف مشابه در هر ستون بیانگر عدم اختلاف معنی دار در سطح احتمال5%می‌باشد

جدول10: مقایسه­ی میانگین اثرات ساده­ی صفات مورد مطالعه­ی گونه­ی قیچ تحت تاثیر سال­های مختلف

سال	زنده­مانی (درصد)	رشد ارتفاعی (cm)	قطر تاج پوشش(cm)	تولید علوفه (gr)
اول	a68	c5/40	c6/44	c128
دوم	ab60	b4/48	b8/58	b7/153
سوم	b56	a4/58	a9/67	a248

حروف مشابه در هر ستون بیانگر عدم اختلاف معنی دار در سطح احتمال5%می‌باشد

جدول11: مقایسه­ی میانگین اثر متقابل تیمار و سال روی صفات مورد مطالعه­ی گونه­ی قیچ

تیمار	سال	زنده­مانی (درصد)	رشد ارتفاعی(cm)	قطر تاج پوشش(cm)	تولید علوفه (gr)
ریپر	اول	a86	b1/53	cd9/56	c9/214
	دوم	b70	ab4/57	ab5/66	b1/251
	سوم	b70	a4/63	a4/73	a287
بدون ریپر	اول	c50	d9/27	e4/32	d3/41
	دوم	c50	c5/39	d2/51	d4/56
	سوم	c43	b3/53	bc5/62	c195

حروف مشابه در هر ستون بیانگر عدم اختلاف معنی دار در سطح احتمال5%می‌باشد

---

[1]- Hard pan

مراجع

References

1. Alavi Panah, K., 1992. Effect of calcium carbonate and calcareous of traveling on the yield of Atriplex foramis enhanced. Study on arid and desert regions seminar, Arid and Desert research center. 87 P.
2. Bonari, E., M. Mazzoncini and A. Peruzzi. 1995.  The effect of four types of tillage operations on soil moisture and morphology and performance of three varieties of cotton. Soil and Tillage Research 33 (3):91-108.
3. Brown, A. D., A. R. Dexter, W. C. T.Chamen and G. Spoor. 1996. Biological control of paddy brown spot caused by Bipolarisoryzae(Breda de Haan). Soil and Tillage Research38 (2): 203-216.
4. Cannell, R. Q. and J. D. Hawes. 1994. Modulatory role of methanolic leaf extract of Cissuscornifoliaon blood glucose levels of normoglycemicwistar rats. Soil and Tillage Research30 (6): 245-282.
5. Cass, A. 2003. Gypsum application and deep ripping far vineyard development. 15:30-33.
6. Coelho, M. B., L. Mateos and F. L. Villalobos. 2000. Comparative studies of synthesis of Nano-sized ferrite from the thermolysis of di-and tri-phenylamine substituted pentacyanoferrate complexes. Soil and Tilage Research 57 (4): 129-142.
7. Guérif, J., G. Richard, C.Dürr, J. M.Machet, S.Recous and J. Roger-Estrade. 2001. A review of tillage effects on crop residue management, seedbed conditions and seedling establishment. Soil and Tillage Research,61 (1): 13-32.
8. Heidari soltanabadi, M. and miran Zadeh, M., 2005. The effect of ripping on some physical properties of soil and sunflower yield in plain mahyar Isfahan. Conference on agriculture in arid and desert, Islamic Azad University, Ardestan.
9. Hemmati, A., 1997. The results of the experiment of trees adaptation in dryland in Lorestan province, Final report of the project, Research Institute of forests and rangelands. 120P.
10. KhajeDangolani, S. and M. C.Narob. 2013. Bio-control of bacterial species isolated from diseased citrus fruits by methanolic extracts of weeds in vitro. European Journal of Exprimental Biology 3 (1):694-698.
11. Kianipoor, A., 2003. Understanding the ecological capability areas. Final report research project sheets Aran., Research Institute of forests and rangelands. 79P.
12. Lampurlanes, J., Angas, P., and Martines, C., 2001. Root growth. Soil water content and yield of barely under different tillage systems on two soils in semiarid conditions, FieldCrops Research. 69: 27-40.
13. Lapen, D.R., Topp, G.C., Edwards, M.E., Gregorich, E.G., and Curnoe, W.E. 2004. Combination cone penetration resistance, water content instrumentation to evaluated cone penetration-water content relationships in tillage research,  Soil and Tillage Research. 79:51-62.
14. Lithourgidis, A.S. Dhima, K.V. Damalas, C.A. Vasilakoglou,  I.B. and Eleftherohorinos, I.G. 2006. Tillage effects on wheat emergence and yield at varying seeding rates and on labor and fuel consumption. Crop Science, 46.1187-1192.
15. Salehi, H., 2004. Effect of planting depth and water save on deploying of 5 pasture species. Final research project reports, agricultural and natural resources research center of Isfahan province, 60 P.
16. Schuster, J. L., H. T. Wiebmann and W.Hanselka. 2002. Soil and Vegetation Management:Keys to Water Conservation on Rangeland. Agricultural Extension Service, Texas, A & MUniversity.
17. Singh, B.R. and Haile, M. 2007. Impact of tillage and nitrogen fertilization on yield, nitrogen use efficiency of tef (Eragrostis tef (Zucc.) Trotter) and soil properties. Soil and Tillage Research, 94:55-63.
18. Solhjoo, A.A.,  Loghavi, m., Ahmadi, h. and Roozbeh, M. 2001. The influence of soil moisture and plowing depth on the soil and reducing the amount of shatter tillage operations, agricultural engineering research journal, 6 (2): 25-33.
19. Tripathi, R.P. Sharma, P. and Singh, S. 2007. Influence of tillage and crop residue on soil physical properties and yields of rice and wheat under shallow water table conditions. Soiland Tillage Research, 92: 221-227.
20. Zulfaqar, A, F. Ahmad and F. Irshad. 2003. GIS techniques for rain water conservation in Golestan. Proceedings of the 7^thInternational Rangeland Congress, Durban.