نقش واسطه‌ای خود‌‌نظم‌جویی رفتاری در رابطة بین سبک‌های هویت و ابراز وجود

روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی

مقاله 3، دوره 13، شماره 49، مهر 1395، صفحه 29-42   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

امیرعباس فاتحی^{* 1}؛ محبوبه فولاد‌چنگ²

¹کارشناس ارشد

²دانشیار

چکیده

در این پژوهش در چهارچوب مدلی علّی، نقش پیش‌آیندی سبک­های هویت در ابراز وجود با واسطه­ای خود‌‌نظم‌جویی رفتاری بررسی شد. بدین منظور 265 نفر از دانش‌آموزان دبیرستانی شهر ابرکوه (121 دختر ، 144 پسر) به شیوة خوشه‌ای تصادفی چندمرحله‌ای انتخاب شدند. برای گردآوری داده‌ها از سیاهه تجدید نظرشده سبک‌های هویت برزونسکی (وایت و دیگران، 1998)، پرسشنامه خود‌‌نظم‌جویی رفتاری (براون، میلر، و لواندوسکی، 1999) و پرسشنامه ابراز وجود (گمبریل و ریجی، 1975) استفاده شد. مدل پیشنهادی پژوهش با استفاده از تحلیل مسیر آزمون شد و برای سنجش معناداری اثرات غیرمستقیم متغیرهای رابطه‌ای، روش نمونه‌برداری‌های مکرر خودراه‌انداز به کار رفت. نتایج حاکی از تأیید نقش واسطه‌ای خود‌‌نظم‌جویی رفتاری بود. یافته‌ها نشان دادند که سبک اطلاعاتی به‌صورت مستقیم و غیر‌مستقیم و تعهد هویت به‌صورت غیر‌مستقیم با نقش واسطه‌ای خود‌‌نظم‌جویی رفتاری پیش‌بینی_­کننده مثبت و معنادار ابراز وجود و سبک سردرگم-‎اجتنابی با نقش واسطه‌ای خود‌‌نظم‌جویی رفتاری پیش‌‌بینی­کننده‌ منفی و غیر‌مستقیم ابراز وجود است. خود‌‌نظم‌جویی رفتاری نیز به‌صورت مثبت و معنا­دار ابراز وجود را پیش­بینی کرد. یافته­ها بر مبنای کاربردها در آموزش والدین و افزایش امکان ابراز وجود در دانش­آموزان بحث شد.

کلیدواژه‌ها

: هویت؛ خود‌‌نظم‌جویی رفتاری؛ ابراز وجود

مراجع

برک، ل. (1388). روان‌شناسی رشد. (جلد دوم). ترجمه ی. سید محمدی. تهران: نشر ارسباران (تاریخ انتشار اثر اصلی، 2007).

بهرامی، ف. (1375). مقایسه اثربخشی آموزش روش‌های جرأت‌ورزی به دانش‌آموزان کم‌جرأت دختر دبیرستانی با شیوه‌های مشاوره فردی و گروهی در شهر اصفهان. پایان‌نامه (چاپ نشده) کارشناسی ارشد، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی.

پروین، ل. (1372). روان‌شناسی شخصیت: نظریه و تحقیق (جلد دوم). ترجمه م. جوادی و پ. کدیور. تهران: انتشارات رسا (تاریخ انتشار اثر اصلی، 1989).

پیری، ل. و شهرآرای، م. (1384). بررسی رابطه میان سبک‌های هویت، ابراز وجود و سبک‌های مقابله. مطالعات روان‌شناختی، 1 (2 و 3)، 54- 34.

جوکار، ب.، حسین‌چاری، م. و مهرپور، آ. (1393). پیش‌بینی مسئولیت‌پذیری اجتماعی بر اساس سبک‌های هویت در دانشجویان دانشگاه شیراز. فرهنگ در دانشگاه اسلامی، 10، 22- 4.

حجازی، ا. و برجعلی، س. (1389). تفکر انتقادی، سبک‌های هویت و تعهد هویت در نوجوانان: ارائه یک مدل علّی. روان‌شناسی معاصر، 4، 15-3.

حسینی، ف، ا.، مزیدی، م. و حسین‌چاری، م. (1389). پیش‌بینی سبک‌های هویت بر اساس جهت‌گیری‌های مذهبی در میان دانشجویان دانشگاه شیراز. اندیشه‌های نوین تربیتی 6 (1)، 71- 53.

حکیما، ف. و موسوی، س. (1391). مقایسه ویژگی‌های شخصیتی دانشجویان سوء‌مصرف کنند‌ه مواد مخدر با دانشجویان غیرمصرف‌کننده. فصلنامه روان‌شناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی،9 (34)، 187- 179.

دانشی، ف.، برزگر، م. و سهرابی‌شگفتی، ن. (1392). رابطه بین سبک‌های هویت‌یابی و هوش هیجانی با یادگیری خود‌‌نظم‌جویی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه آزاد واحد مرودشت.

سازمان بهداشت جهانی. (1385). برنامه آموزش مهارت‌های زندگی. ترجمه ل. فنی، ف. موتابی و م. کاظم‌زاده‌عطوفی. تهران: دانژه (تاریخ انتشار اثر اصلی، 2006).

سماوی، س. ع. و حسین‌چاری، م. (1388). سوء مصرف مواد مخدر و پایگاه هویت در دانشجویان. روان‌شناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی، 5 (20)، 333-323.

شاملو، سعید (1382). مکتب‌ها و نظریه‌ها در روان شناسی شخصیت. تهران: انتشارات رشد.

شولتز، د. و شولتز، س. ا. (1390). نظریه‌های شخصیت. ترجمه ی. سیدمحمدی. تهران: انتشارات ویرایش (تاریخ انتشار اثر اصلی، 2005).

صادقی، ر.، تاجیک‌زاده، ف. و مهرابی‎زاده هنرمند، م. (1393). رابطه ویژگی‌های شخصیتی با سبک‌های هویت در دانشجویان. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی ایلام، 20، 216- 206.

فولادچنگ، م.، شیخ‌الاسلامی، ر. و صفری، ه. (1389). پیش‎بینی سبک­های پردازش هویت نوجوانان بر اساس ابعاد فرزندپروری. مجله روان‎شناسی، 59، 17-3.

قاسمی، م.، عارفی، م. و شیخ‌الاسلامی ر. (1382). بررسی رابطه‌ هویت و ارزش‌ها در جوانان. ویژه‌نامه مجله دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه فردوسی، 7، 245- 263.

محمودی‎کهریز، ب.، باقریان، ف. و حیدری، م. (1393). نقش خودنظم‌دهی در سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان. روان‌شناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی، 10 (40)، 383- 392.

مرادپور، ج.، میری، م، ر.، علی‌آبادی، س. و پورصادق، ع. (1392). اثربخشی آموزش مهارت‌های خودآگاهی و ابراز وجود بر سازگاری و عزت نفس مادران کم‌توان ذهنی. مراقبت‌های نوین، 10، 52- 43.

مغانلو، م.، وفایی، م. و شهرآرای، م. (1387). رابطه عوامل مدل پنج عاملی شخصیت و سبک‌های هویت. پژوهش‌های روان‌شناختی، 11، 94-79.

Aalbehbahani, M. (2015). Moral intelligence, identity styles and adjustment in adolescent. The European Proceedings of Social & Behavioral Sciences, Retrieved 3 Oct. 2015 From http://dx.doi.org/ 10.15405/epsbs(2357-1330).2015.1.

Adams, G. R., Berzonsky, M. D., & Keating, L. (2006). Psychosocial resources in first year university students: The role of identity processes and social relationships. Adolescent Research, 15(4), 504-521.

Alayia, Z., Babaei Zad Khamen, A., & AhmadiGatab, T. (2011). Parenting style and self-assertiveness: Effects of a training program on self-asserti-veness of Iranian high school girls. Social and Behavioral Sciences 30, 1945-1950.

Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. New York: Freeman.

Bekker, M. H., Croon, M. A., van Balkom, E. G., & Vermee, J. B. (2008). Predicting individual differences in autonomy‐connectedness: The role of body awareness, alexithymia, and assertiveness. Journal of Clinical Psychology, 64(6), 747-765.

Berzonsky, M. D. (1989). Identity style concept-tualization and measurement. Journal of Adolescent Research, 4 (3), 268-282.

Berzonsky, M. D. (1990). Self-construction over the life-span: A process perspective on identity formation. Advances in Personal Construct Psychology, 1, 155-186.

Berzonsky, M. D. (1994). Self-identity: The relationship between process and content. Journal of Research in Personality, 28 (4), 453-460.

Berzonsky, M. D. (1997). Identity development, control theory, and self-regulation An individual differences perspective. Journal of Adolescent Research, 12 (3), 347-353.

Berzonsky, M. D. (2003). Identity style and well-being: Does commitment matter?. Identity: An International Journal of Theory and Research, 3 (2), 131-142.

Berzonsky, M. D. (2004). Identity processing style, self-construction, and personal epistemic assumptions: A social-cognitive perspective. European Journal of Developmental Psychology, 1 (4), 303-315.

Berzonsky, M. D. (2008). Identity formation: The role of identity processing style and cognitive processes. Personality and Individual Differences, 44 (3), 645-655.

Berzonsky, M. D., & Adams, G. R. (1999). Reevaluating the identity status paradigm: Still useful after 35 years. Developmental Review, 19 (4), 557-590.

Berzonsky, M. D., & Kuk, L. S. (2000). Identity status, identity processing style, and the transition to university. Journal of Adolescent Research, 15 (1), 81-98.

Berzonsky, M. D., & Papini, D. R. (2014). Identity processing styles and value orientations: The mediational role of self-regulation and identity commitment. Identity, 14(2), 96-112.

Berzonsky, M. D., Branje, S. J., & Meeus, W. (2007). Identity-processing style, psychosocial resources, and adolescents' perceptions of parent-adolescent relations. Journal of Early Adolescence, 27 (3), 324-345.

Bollen, K. A., & Stine, R. (1990). Direct and indirect effects: Classical and bootstrap estimates of vari-ability. Sociological Methodology, 20 (1), 15-140.

Brown, J. M., Miller, W. R., & Lawendowski, L. A. (1999). The self-regulation questionnaire. In: Vande Creek, L., Jackson, T.L., (eds.) Innovations in clinical practice: A sourcebook (pp.281–292). Sarasota, FL: Professional Resource Press/ Professional Resource Exchange.

Chang, H., Shaw, D. S., Dishion, T. J., Gardner, F., & Wilson, M. N. (2014). Direct and indirect effects of the family check-up on self-regulation from toddlerhood to early school-age. Journal of Abnormal Child Psychology, 42(7), 1117-1128.

Chatzistamatiou, M., Dermitzaki, I., & Bagiatis, V. (2014). Self-regulatory teaching in mathematics: relations to teachers' motivation, affect and professional commitment. European Journal of Psychology of Education, 29 (2), 295-310.

Clancy, S. M., & Dollinger, S. J. (1993). Identity, self, and personality: I. Identity status and the five-factor model of personality. Journal of Research on Adolescence, 3 (3), 227-245.

Crocetti, E., Erentaitė, R., & Žukauskienė, R. (2014). Identity styles, positive youth development, and civic engagement in adolescence. Journal of Youth and Adolescence, 43(11), 1818-1828.

Crocetti, E., Sica, L. S., Schwartz, S. J., Serafini, T., & Meeus, W. (2013). Identity styles, dimensions, statuses, and functions: Making connections among identity conceptualizations. European Review of Applied Psychology, 63 (1), 1-13.

Erikson, E. (1968). Identity: Youth and crisis. New York: Norton.

Gambrill, E. D., & Richey, C. A. (1975). An assertion inventory for use in assessment and research. Behavior Therapy, 6(4), 550-561.

Gordon, L. L. (1989). Identity development and personal expressiveness. Unpublished master’s thesis, University of Arizona, Tucson.

Grotevant, H. D. (1997). Coming to terms with adoption: The construction of identity from adolescence into adulthood. Adoption Quarterly, 1 (1), 3-27.

Jakubowski, T. G., & Dembo, M. H. (2004). The relationship of self-efficacy, identity style, and stage of change with academic self-regulation. Journal of College Reading and Learning, 35 (1), 7-24.

Lin, Y. R., Shiah, I. S., Chang, Y. C., Lai, T. J., Wang, K. Y., & Chou, K. R. (2004). Evaluation of an assertiveness training program on nursing and medical students’ assertiveness, self-esteem, and interpersonal communication satisfaction. Nurse Education Today, 24(8), 656-665.

Lizarraga, M., Ugarte, M., Elawar, M., Iriarte, M., & Baquedano, M. (2003). Enhancement of self-regulation, assertiveness, and empathy. Learning and Instruction, 13 (4), 423-439.

Luyckx, K., Soenens, B., Vansteenkiste, M., Goossens, L., & Berzonsky, M. D. (2007). Parental psychological control and dimensions of identity formation in emerging adulthood. Journal of Family Psychology, 21(3), 546.

Mangrulkar, L., Whitman, C. V., & Posner, M. (2001). Life skills approach to child and adolescent healthy human development. Pan American Health Organization, Division of Health Promotion and Protection, Family Health and Population Program, Adolescent Health Unit.

Masters, J. C., Burish, T. G., Hollon, S. D. & Rimm, D. C. (1987).Behavior therapy: techniques and empirical findings, 3rd end. New York: Harcourt Brace Jovanovich.

Moshman, D. (1999). Adolescent psychological development. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates Inc.

Neal, D. J., & Carey, K. B. (2004). Developing discrepancy within self-regulation theory: Use of personalized normative feedback and personal strivings with heavy-drinking college students. Addictive behaviors, 29(2), 281-297.

Niusha, B., Farghadani, A., & Safari, N. (2012). Effects of assertiveness training on test anxiety of girl students in first grade of guidance school. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 46, 1385-1389.

Pintrich, P. R., & DeGroot, E. V. (1990). Motivational and self-regulated learning components of classroom academic performance. Journal of Educational Psychology, 82 (1), 33-40.

 

Schunk, D. H. (2001). Self-regulation through goal setting. ERIC Clearinghouse on Counseling and Student Service, University of North Carolina at Greensboro.

Schwartz, S. J., Mullis, R. L., Waterman, A. S., & Dunham, R. M. (2000). Ego identity status, identity style, and personal expressiveness: An empirical investigation of three convergent constructs. Journal of Adolescent Research, 15 (4), 504-521.

Shrout, P. E., & Bolger, N. (2002). Mediation in experimental and nonexperimental studies: new procedures and recommendations. Psychological Methods, 7 (4), 422.

Waterman, A. S., Lopez, L. M., Gruenfeld, K. E., & Jessee, C. L. (2000). The relationship of personal expressiveness to intrinsic motivation, purpose in life, identity achievement, and principled morality. Manuscript in preparation, The College of New Jersey, Ewing.

White, J. M., Wampler, R. S., & Winn, K. I. (1998). The Identity Style Inventory A Revision with a Sixth-Grade Reading Level (ISI-6G). Journal of Adolescent Research, 13 (2), 223-245.

White, R. J. (2009). The role of parenting style, ethnicity, and identity style on identity commitment and career decision self-efficacy. University of Southern California.