تدبیر منزل در گرشاسب نامه اسدی طوسی

تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)

مقاله 7، دوره 8، شماره 29، آذر 1395، صفحه 175-192   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

زهرا کاظمی پور

دانش آموخته ی دوره دکتری ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج،کرج، ایران.

چکیده

ادبیات تعلیمی یک نوع از انواع ادبی است که قدمت زیاد و اهمیت فراوانی دارد.  شاعران فارسی زبان از قرن چهارم هجری به بعد، نسبت به بیان اندرزها و حکمت ها در شعرشان همت گماشتند. از جمله شاعران که به حکمت و اخلاق توجه وافر نشان داده اسدی طوسی در «گرشاسب نامه» است؛ وی توانسته است آموزه های دینی، اخلاقی، اجتماعی، آموزه های تدبیر منزل و سیاست مدن را وارد این متن حماسی کند. در «گرشاسب نامه» میزان اشعار حکمی و اندرزی برجسته تر از سایر جنبه ها چون حماسه، اسطوره و رزم پهلوانانی مانند گرشاسب و نریمان است. در میان اندرزها و پندهای «گرشاسب نامه» درباره تدبیر منزل نیز صحبت به میان می آید.
وقتی گرشاسب نامه را با کتاب هایی چون گلستان، نفائس الفنون، لطائف الحکمة و اخلاق ناصری که حاوی نکات اخلاقی و حکمی مخصوصا حکمت عملی هستند، مقایسه نمودم، دیدم که اسدی طوسی نیز مانند آنها نکته های اخلاقی و حکمت بار را مد نظر داشته، البته نه با آن شرح و ترتیب که در برخی از این کتاب ها وجود دارد.این پژوهش نشان خواهد داد که تدبیر منزل در «گرشاسب نامه» چگونه نمایانده شده است.

کلیدواژه‌ها

اسدی طوسی؛ گرشاسبنامه؛ حکمت عملی؛ اخلاق؛ تدبیر منزل

مراجع

1. قرآن کریم
2. ابن ابی الحدید المعتزلی، عبد الحمید ابن محمد المدائنی، شرح نهج البلاغه،(1404 ق) تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، قم.
3. ابن الفتال النیشابوری، محمد بن الحسن، روضة الواعظین و بصیرة المتعظین،(بی تا)  به تحقیق سید محمد مهدی خراسان، شریف رضی، قم.
4. ابوالفتوح رازی، روض الجنان، (1371) به کوشش دکتر جعفر یاحقی و دکتر محمد مهدی ناصح، ج 1، انتشارات آستان قدس رضوی، مشهد.
5. ابوالمعالی، نصرالله منشی، کلیله و دمنه،(1355)، تصحیح و توضیح مجتبی مینوی، دانشگاه تهران، تهران.
6. اسدی طوسی، گرشاسب نامه،(1389)، دنیای کتاب، تهران.
7. ارسطو، سیاست، (1381) ترجمه حمید عنایت، انتشارات علمی فرهنگی، چاپ چهارم.
8. امام علی ابن ابیطالب )ع)، نهج البلاغه(1385)، ترجمه محمد دشتی، موسسه فرهنگی تحقیقاتی امیر المومنین، قم.
9. تفضلی، احمد، تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام،(1376) به  کوشش دکتر ژاله آموزگار، انتشارات سخن، تهران.
10. حاج سید جوادی، احمد صدر، دایرة المعارف تشیع،(1384)،  انتشارات شهید سعید محبی، تهران.
11. خاقانی، افضل الدین بدیل، دیوان (1375) به کوشش دکتر ضیاء الدین سجادی، انتشارات زوار، تهران.
12. خواجه نصیر الدین طوسی، اخلاق ناصری، (1373) به کوشش مجتبی مینوی و علیرضا حیدری، انتشارات خوارزمی، تهران،
13. سیوطی، جلال الدین عبدالرحمن بن ابی بکر، الجامع الصغیر فی احادیث البشیر النذیر،(13401 ق)، دارالفکر، بیروت.
14. شعیری، محمد بن حیدر، جامع الاخبار، (1363)، شریف رضی، قم.
15. شیخ صدوق، محمد بن علی بن بابویه القمی، عیون اخبارالرضا (ع)،(1378)،  تصحیح سید مهدی حسینی لاجوردی، جهان، تهران.
16. شیخ صدوق، محمد بن علی بن بابویه القمی، من لا یحضره الفقیه،(1413 ق)، تصحیح علی اکبر غفاری، موسسه انتشارات اسلامی، قم.
17. شیخ کلینی، ثقة الاسلام شیخ یعقوب، اصول کافی، (1382)، ترجمه سید جواد مصطفوی، وفا، تهران.
18. شیخ مفید، محمد بن النعمان العکبری، المقنعه(1413 ق )، کنگره شیخ مفید، قم.
19. شیرازی، قطب الدین، درة التاج، (1369)، به کوشش و تصحیح ماهدخت بانو همایی، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران.
20. القاضی النعمان، نعمان بن محمد التیمیمی المغربی، دعائم الاسلام، (1385 ق)،  دار المعارف، مصر.
21. مولانا، جلال الدین، دیوان کبیر (1363) به کوشش بدیع الزمان فروزانفر، ج 1، چاپ 3، انتشارات امیر کبیر، تهران.
22. میبدی، رشیدالدین، کشف الاسرار (1361) به کوشش علی اصغر حکمت، ج 10، چاپ سوم، انتشارات امیر کبیر، تهران.