تأثیر آموزش برنامه جرأت‌ورزی بر میزان تفکر انتقادی(خلاقیت، بالندگی، تعهد) در دانش‌آموزان دختر پایه دوم دوره متوسطه اول شهر خرم‌آباد

ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی

مقاله 1، دوره 6، شماره 2 - شماره پیاپی 22، آذر 1395، صفحه 1-18   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

نویسندگان

عزت اله قدم پور^{* 1}؛ لیلا یوسف وند²؛ پروانه رادمهر³

¹دانشگاه دانشگاه لرستان، لرستان، ایران

²کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی- دانشگاه لرستان.

³کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی دانشگاه لرستان.

چکیده

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر آموزش برنامه جرأت‌ورزی بر میزان تفکر انتقادی(خلاقیت، بالندگی، تعهد) در دانش‌آموزان دختر پایه دوم دوره متوسطه اول شهر خرم‌آباد انجام گرفت.
روش: طرح پژوهش به شیوه نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون و پیگیری با گروه گواه بود. جامعه آماری شامل کلیه دانش‌آموزان دختر پایه دوم دوره متوسطه اول شهر خرم‌آباد در سال تحصیلی 95- 1394 بود. حجم نمونه به تعداد 44 نفر(22 نفر گروه آزمایش و 22 نفر گروه گواه) با استفاده از روش تصادفی خوشه‌ای چند مرحله‌ای انتخاب گردید. ابزار اندازه‌گیری در این پژوهش پرسشنامه تفکر انتقادی ریکتس (2003) بود. گروه آزمایش تحت آموزش برنامه جرأت‌ورزی قرار گرفت، بعد از اتمام جلسات آموزشی، از هر دو گروه آزمایش و گواه پس‌آزمون و مجدداً دو ماه بعد، از هر دو دو گروه پیگیری به عمل آمد. داده‌ها با استفاده از آزمون آماری تحلیل کوواریانس چند‌متغیری با کمک نرم‌افزار spss-19 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته‌ها: نتایج پژوهش نشان داد که آموزش برنامه جرأت‌ورزی به‌‌طور کلی بر تفکر انتقادی(001/0p<) و از بین خرده‌مؤلفه‌های آن، بر بالندگی و تعهد (001/0p<) تأثیر داشت ولی بر خرده‌مؤلفه خلاقیت تأثیر نداشت. این نتایج در مرحله پیگیری نیز حفظ گردید.
نتیجه‌گیری: آموزش برنامه جرأت‌ورزی موجب افزایش تفکر انتقادی دانش‌آموزان شده است.

کلیدواژه‌ها

"برنامه جرأت‌ورزی"؛ " تفکر انتقادی"؛ "دانش‌آموزان"

مراجع

امیرپور، برزو. ( 1391). رابطه تفکر انتقادی و ابعاد آن با شادکامی و عزت نفس اجتماعی دانشجویان، فصلنامه راهبردهای آموزشی، 5(3)، 147- 143.

آقامحمدی، جواد و شاه­حسینی. (1395). مقایسه تأثیر میزان استفاده از ارتباطات بی­واسطه و ارتباطات رسانه­ای بر میزان تفکر خلاق دانشجویان کارشناسی علوم تربیتی دانشگاه اراک، فصل­نامه       علمی- پژوهشی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 5(4) ، 121-140.

بختیارپور، سعید. (1391). رابطه تفکر انتقادی، راهبردهای فراشناختی و مدیریت زمان با عملکرد تحصیلی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز، یافته­های نو در روانشناسی، 7(22) ، 15- 19.

تقوی لاریجانی، ترانه؛ مردانی حموله، مرجان؛ رضائی، نسرین؛ قدیریان، فتانه و رشیدی، اعظم. (1393). رابطه قاطعیت و تفکر انتقادی در دانشجویان پرستاری، آموزش پرستاری، 3(1)، 32- 40.

خلعتبری، جواد. (1394). تعیین اثربخشی آموزش ابراز وجود بر میزان خلاقیت دانش­آموزان پسر دوره ابتدایی، فصل­نامه علمی، پژوهشی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 5(3)، 197-211.

دلاور، علی. (1386). روش­های آماری در روان­شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه پیام نور.

ربیعی، لیلی؛ اسلامی، احمد علی؛ مسعودی، رضا و سلحشوری، آرش. (1391). ارزیابی اثربخشی برنامه جرأت­ورزی بر میزان استرس، اضطراب و افسردگی دانش­آموزان دبیرستانی، مجله تحقیقات نظام سلامت، 8(5)، 844- 856..

صمدی، یاور. (1390). تأثیر آموزش مهارت­های جرأت­ورزی تحصیلی در ارتقاء عملکرد تحصیلی، تقویت تفکر انتقادی و کاهش اضطراب امتحان دانشجویان پیام­نور در اردبیل، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام­نور اردبیل، دانشکده علوم انسانی، گروه روان­شناسی.

قنبری­هاشم­آبادی، بهرام­علی؛ گراوند، هوشنگ؛ محمدزاده­قصر، اعظم و حسینی، سیدعلی اکبر. (1391). بررسی رابطه گرایش به تفکر انتقادی و یادگیری خودراهبر در دانشجویان پرستاری و مامایی مشهد و نقش آن در موفقیت تحصیلی، مجله مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی یزد، 7(4) ،   27- 15.

کمری، فردوس. (1391). بررسی اثر آموزش مهارت جرأت­ورزی بر پیشرفت تحصیلی و خودکارآمدی تحصیلی، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه خوارزمی تهران، دانشکده روان­شناسی و علوم تربیتی، گروه روان­شناسی.

محمودی، ایوب؛ نوروزی، رضاعلی و نجفی، محمد. (1390). ویژگی­ها و ثمرات تفکر انتقادی از دیدگاه امام علی(ع)، پژوهش در مسایل تعلیم و تربیت اسلامی، دوره جدید، 19(13)، 93-111.

مهرآرا، مراد. (1390). اثربخشی آموزش گروهی مهارت­های جرأت­ورزی بر ابراز وجود و عزت نفس دانش­آموزان پسر پایه سوم راهنمایی، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی خرم­آباد، گروه آموزشی مشاوره توان­بخشی.

مهمان­نوازان، اشرف. (13390). تأثیر مهارت­های جرأت­ورزی بر ارتقاء رفتار جرأت­ورزانه و تفکر انتقادی دانشجویان ساکن خوابگاه دانشگاه الزهراء(س)، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام­نور واحد تهران مرکز، دانشکده علوم انسانی، گروه روان­شناسی.

هاشمی، شهناز و سادات­­ سدیدپور، سمانه. (1393). بررسی جایگاه تفکر انتقادی در منابع دانشگاهی- مطالعاتی رشته جامعه شناسی، فصلنامه راهبرد اجتماعی فرهنگی، 3(12)، 97-113.

 

AlperAy, F., Karakaya, A., & Yilmaz, K. (2015).  Relations between self- leadership and critical thinking skills. Procedia- social and Behavioral sciences, 207: 29- 41.

Averkieva, L., Chayka, Y., & Glushkov, S. (2015). Web quest as a Tool for Increasing Students Motivation and critical thinking Development. Procedia – social and Behavioral sciences, 206: 137- 140.

Edwards, S. L. (2007). Critical thinking a two-phase framework. Nurse education in practice; 7(5), 303- 314.

Forneris, T., Danish, S. J., & Scott, D. L. (2007). Setting goals, solving problems, and seeking social support: developing adolescents' abilities through a life skills program. Adolescence, 42(165): 103- 114.

Gul, R., Cass uma, S. H., Ahmada, A., Khana, S.H, Saeeda, T., Parpio, Y. (2010). Enhancement of critical thinking in curriculum design and delivery: A randomized controlled trail for educators. Procedia social and Behavioral science, 2(2), 3219-3225.

Jawarneh, M., Iyadat, W., Al-Sudafed, S., &Khasawneh, L. (2008).Developing critical thinking skills of secondary student in tordan utilizing monro and Slater strategy and mcfarland strategy. IJAES, 3(1), No. 84.

Meyers, C. (1986). Teaching students to think critically. California: Bass; 1991.

Oing, Z.H., Jinga, G., Yan, W. (2010). Promoting preserves teachers, critical thinking’s skills by in quiry-based chemical experiment. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 4597-4603.

Popil, I. (2010). Promotion of critical thinking by using case studies as teaching method, Nurse Education Today, 31(2), 204-207.

Ricketts, J. C., Rudd, R. (2004). The relationship between critical thinking dispositions and critical thinking skills of selected youth leaders in the national FFA organization. Journal of Southern Agricultural Education Research; 54(1), 21-33.

Snyder, L., Gueldenzph, S., Mark, J. (2008).Teaching critical thinking and problem solving .skills. The Delta Pi Epsilon Journal, 1(2).31-42.

Sriarunrasmee, J., Suwannatthachote, P., & Dachakupt, P. (2015). Virtual Field Trips with Inquiry learning and Critical thinking process: A Learning Model to enhance student's science learning outcomes. Procedia- social Behavioral Sciences, 197: 1721- 1726.

Wilgis, M., & McConnell, J. (2008). Concept mapping: an educational strategy to improve graduate nurses critical thinking skills during a hospital orientation program. The Journal of Continuing Education in Nursing. 139 (3).