سنجش معیارهای سرزندگی اقتصادی بازارهای تاریخی ایران با رویکرد بازآفرینی؛(مطالعه موردی: بازار تاریخی قزوین)

آمایش محیط

مقاله 1، دوره 9، شماره 34، آذر 1395، صفحه 1-26   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

قدیر صیامی¹؛ اکرم اختری تکله^{* 2}؛ محمد علی خانی زاده²

¹(استادیار، عضو هیئت علمی دانشگاه بین المللی امام رضا (ع)، مشهد، ایران)

²(کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری، دانشکده هنر ومعماری، دانشگاه بین المللی امام رضا (ع)، مشهد، ایران)

چکیده

توجه به بافت های فرسوده تاریخی و رفع ناپایداری آنها، به موضوعی جدی و محوری تبدیل شده، به گونه ای که سازمان های ذی ربط را به تکاپوی سامان دهی و بازآفرینی بافت های مذکور سوق داده و لزوم مداخله در این بافت ها را در دوره های مختلف زمانی مطرح نموده است. پیوستگی و هماهنگی میان اجزای فضا و فعالیت های آنها در بافت های تاریخی ایران باعث شده است که فضاهای شهری بر مبنای استخوان بندی و ساختار فضایی بافت به وجود آید. بازار قزوین، زمانی محل کانون ثروت و قدرت شهر قزوین و حتی نیازهای منطقه ای خود بوده است، در حالی که در شرایط کنونی از حیث اقتصادی عملکرد خود را از دست داده است. مقاله حاضردر پی رسیدن بازار قزوین به سرزندگی اقتصادی با رویکرد بازآفرینی می باشد. روش تحقیق در این مقاله تحلیلی – توصیفی، و ابزار گردآوری اطلاعات شامل روش های کتابخانه ای، پرسشنامه ای و میدانی است. روش نمونه به صورت تصادفی ساده بوده و جامعه هدف اصناف، کارشناسان و مراجعین به محدوده انتخاب شده است. در این پژوهش از ابزار Spss و Expert Choice استفاده شده است و به وسیلۀ AHP و SWOT تحلیل شده است. یافته های این پژوهش نشان می دهد، مهم ترین دلایل عدم بروز سرزندگی اقتصادی در بازار، عدم بازسازی و بهبود شکل و بنای بازار با وزن 4/4 و همچنین کم رنگ بودن نقش فرهنگی بازار با وزن 3/4 بدست آمد، و بازار در صورتی می تواند به سرزندگی اقتصادی برسد که توسط سه بازآفرینی فیزیکی، فرهنگی- اجتماعی و کارکردی بررسی شود. نتاج حاصل از این پژوهش بازگوی این مطلب است که بازار قزوین برای رسیدن به سرزندگی اقتصادی به بازآفرینی کارکردی نیازمند است.

کلیدواژه‌ها

بافت تاریخی؛ نوسازی؛ بازآفرینی؛ بازار قزوین؛ سرزندگی اقتصادی

مراجع

 

1-  ارجمندنیا، ا. 1382. احیای اقتصادی بافت قدیم شهری – دستاوردهای دو تجربه. فصلنامه هفت شهر. سال چهارم. شماره چهاردهم.

2-  بیگلری.، ا. 1355. بازارهای ایرانی. ،مجلۀ هنر و مردم. شمارۀ 162.

3-  پاکزاد.، ج. 1382. معیارهای کیفی سنجش فضا، فصلنامه آبادی، شماره 39.

4-  حبیبی،. س. م. مقصودی،. م. 1381. مرمت شهری. انتشارات دانشگاه تهران. تهران.

5-  ...........، ک. 1386. بهسازی و نوسازی بافتهای کهن شهری. انتخاب، تهران.

6-   رجبی.، آ. 1386. ریخت شناسی بازار. انتشارات آگاه، تهران.

7-   ........... .1387. ریخت شناسی بازار. انتشارات آگاه. تهران.

8-  رضوانی، س. 1367. بینش اسلامی و جغرافیای شهری. مجله تحقیقات جغرافیایی. شماره 4.

9-  رهبان.، صلاح الدین. 1388. تحلیل اجتماعی-اقتصادی بافتهای فرسوده جهت ساماندهی آنها (نمونه مورد مطالعه سقز). پایان نامه کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور ساری. 249.

10- سرایی، م. ح. 1389. بازار یزد. پیدایش، پویش و کارکردهای آن. پایان نامه کارشناسی ارشد طراحی شهری. دانشگاه شهید بهشتی. 281.

11- سجاد زاده، ح.، زلفی گل، س. 1394. طراحی شهری در بازآفرینی محلات سنتی با رویکرد محرک توسعه نمونه موردی: محله کلپا همدان. فصلنامه آمایش محیط، شماره 31. صص 171-147.

12- سلطان زاده.، ح. 1374. نائین شهر هزاره های تاریخ. دفتر پژوهش های فرهنگی تهران.

13- شیخ زین الدین، ح. 1381. محورهای پژوهش بازار با رویکرد به آینده. مجله هفت شهر. شماره 11.

14- طرح جامع شهر در طرح احیاء و مرمت بازار قزوین، 1379.

15- عندلیب،ع. ر.، بیات، ا.، رسولی ،ل. 1392. مقایسه و تطبیق بازآفرینی بافت های فرسوده شهری بلوک خیام تهران (ایران) و پروژه لیورپول (بریتانیا). فصلنامه آمایش و محیط 6(23). 104-79.

16-  عسکری خانقاه.، ا. 1380. تأملی در مردم شناسی فرهنگی بازار و مسکن شهر قزوین (با توجه به مرمت بناهای قدیمی).  نامه علوم اجتماعی، شماره 17.

17- کیانی، ا.، سالاری سردری، ف.، افراسیابی راد. 1388. بررسی هویت بخشی شهر فیروز آباد در بهسازی و نوسازی بافت شهر گور با استفاده از تکنیک SWOT. فصلنامه آمایش محیط، صص 138-120.

18- لنارد کروهرست، س. لنارد کروهرست،. ه. 1377. طراحی فضای شهری و زندگی اجتماعی. معماری و شهرسازی. شماره 44 و 45. تهران.

19- معتضد.، خ. 1366. حاج امین الضراب و تاریخ تجارب و سرمایه گذاری صنعتی در ایران. چاپ اول. بهمن.

20- محمد مرادی،. ا. 1379. طرح جامع شهر در طرح احیاء و مرمت بازار قزوین ( گزارش مرحله اول).

21- مرادی.، م. 1384.  مرمت و احیای ساختمانهای قدیمی به عنوان گامی درجهت حفاظت و مرمت شهرتاریخی. مجله بین المللی علوم مهندسی دانشگاه علم وصنعت ایران، تهران.

22- موحدی.، ع. 1389. احیای بازارهای تاریخی، هویت بخشی به فضای کالبدی شهر: مطالعه موردی بازار شهر زواره. همایش علمی منطقه ای معماری کویر. دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردستان.

23- ودیعی.، ک. 1351. بازار در بافت نوین شهری. مجلۀ یغما. جلد 25. شمارۀ 283. ص 19-9.

24-  Bobek, H. 1959. Die Hauptstufen der Gesellschafts-und Wirtschaftsentfal-tung, in Geographischer Sicht.

25-  Batey, P. 2000. Urban Regeneration in Britain: Progress. Principles and Prospects. International Symposium on Regeneration of City Down Town.

26-  English Heritage .2008. Conservation Prin ciples: Policies and Guidance for the Sustainable Management of the Historic Environment. English Heritage.London.

27-  Lapidus, Ira Marvin. 1967. Muslim Cities in the Later Middle Ages. Cambridge/ Mass.

28-  Landry, Charles. 2000. Urban Vitality: A New Source of Urban Competitiveness. Prince Claus Fund Journal. ARCHIS issue .Urban Vitality/Urban Heroes.

29-  Lang, T. 2005. Insights in the British Debate about Urban Decline and Urban Regeneration. Working Paper. Erkner. Leibniz-Institute for Regional Development and Structural Planning.

30-  Noon, A. & et al .2000. Economic Regeneration and Funding, in: Roberts. Peter. Sykes. Hugh (eds.): Urban Regeneration. A Handbook. London.

31-  Rada, Deborah.1999. Transformational Leadership and Urban Renewal. Journal of leadership studies. center for graduate studies.

32-  Urban Task Force.1990. Toward an Urban Renaissance. A Report of Urban Task Force 1990.UK.