روابط بینامتنی رمان «کیخسرو» با داستان «پادشاهی کیخسرو» در شاهنامه

پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی

مقاله 3، دوره 7، شماره 23، خرداد 1395، صفحه 61-87   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

عبدالله حسن زاده میرعلی؛ مجتبی دماوندی؛ فاطمه زمانی

چکیده

بازآفرینی اسطوره یکی از رهیافت­های شاخص در ادبیات پسامدرن است. این ویژگی­ امکان بررسی روابط بینامتنی آثار پست­مدرن با متن­های اسطوره­ای را فراهم می­آورد. شاهنامه به عنوان متنی اسطوره­ای، زیرمتن یا پیش­متن بسیاری از رمان­های مدرن و پست­مدرن قرار گرفته­است. یکی از این متون رمان «کیخسرو» اثر آرش حجازی است که در آن داستان جنگ بزرگ کیخسرو در شاهنامه، بازآفرینی و بازخوانی شده­است. این جستار، بر اساس روش توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر نظریه­های بینامتنیت، به­ویژه منطق گفتگویی، به تحلیل ارجاعات بینامتنی رمان «کیخسرو» با داستان پادشاهی کیخسرو در شاهنامه پرداخته­است. رمان کیخسرو  با شکست کلان روایت و تک­صدایی اسطوره، پیوند همیشگی انسان با مفاهیمی همچون مرگ و زندگی، جنگ و تقدیر و سرنوشت را نشان می­دهد. همچنین، تحلیل ماتریس و هیپوگرام­های رمان از طریق خوانش نشانه­ای، بر تلفیق مآخذ و منابع اسطوره­ای مختلف در داستان کیخسرو دلالت می­کند و بر نوع خوانش، درک و دریافتِ خواننده از داستان کیخسرو در شاهنامه نیز تأثیر می­نهد. 

کلیدواژه‌ها

اسطوره؛ شاهنامه؛ بینامتنیت؛ داستان پست‌مدرن؛ رمان کیخسرو

مراجع