معیارهای برنامه‌ریزی کلان توسعه گردشگری روستایی در کشور مطالعه موردی: استان خراسان رضوی

اکوسیستم های طبیعی ایران

مقاله 7، دوره 7، شماره 2 - شماره پیاپی 24، شهریور 1395، صفحه 77-87   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسنده

بیت الله محمودی^*

دانشگاه شهرکرد

چکیده

در این تحقیق، برنامه­ریزی کلان توسعه گردشگری روستایی در سطح استان خراسان رضوی، از طریق جمع­آوری و تدوین معیارهای موثر و اولویت­بندی آنها بر اساس روش دلفی صورت پذیرفت. پس از تعیین امتیاز و اولویت معیارها، نقشه کلان مناطق مستعد برنامه­ریزی گردشگری روستایی بدست آمد. مطابق این بررسی از 8 گروه معیار گردشگری، محیطی، کالبدی– زیرساختی، اقتصادی، فرهنگی– اجتماعی، طراحی، مدیریتی و معماری 24 معیار اصلی و 89 زیرمعیار شناسایی گردید. در این راستا بیشترین زیرمعیارها در گروه معیار فرهنگی– اجتماعی با 19 معیار و کمترین آنها در گروه معیار مدیریتی است که 5 معیار را در برگرفته است. نتایج دلفی برای گروه معیارها نشان داد گروه معیارهای گردشگری، محیطی، فرهنگی – اجتماعی، کالبدی – زیرساختی، معماری، اقتصادی، طراحی و مدیریتی به ترتیب دارای اولویت 1 تا 8 هستند. مطابق بررسی انجام گرفته برای سطح­بندی میزان تاثیرگذاری زیرمعیارها، 3/8 درصد از زیرمعیارها در طبقه با تأثیرگذاری بسیار زیاد، 6/22 درصد در طبقه با تأثیرگذاری زیاد، 7/35 درصد تأثیرگذاری متوسط و 4/33 درصد در طبقه تأثیرگذاری کم واقع شده­اند. همچنین نتایج نشان داد زیر معیارهای جاذبه­ها و مقاصد گردشگری، تقاضا و بازار گردشگری، پوشش گیاهی، اقلیم، امنیت، مخاطرات محیطی و موقعیت نسبت به محورهای گردشگری به ترتیب بیشترین اولویت را داشته اند. 

کلیدواژه‌ها

توسعه گردشگری روستایی؛ معیارهای برنامه‌ریزی؛ روش دلفی؛ استان خراسان

اصل مقاله

معیارهای برنامه­ریزی کلان توسعه گردشگری روستایی در کشور

مطالعه  موردی: استان خراسان رضوی

بیت الله محمودی[1]

تاریخ دریافت: 23/11/94  تاریخ پذیرش: 26/4/95

 

چکیده

در این تحقیق، برنامه­ریزی کلان توسعه گردشگری روستایی در سطح استان خراسان رضوی، از طریق جمع­آوری و تدوین معیارهای موثر و اولویت­بندی آنها بر اساس روش دلفی صورت پذیرفت. پس از تعیین امتیاز و اولویت معیارها، نقشه کلان مناطق مستعد برنامه­ریزی گردشگری روستایی بدست آمد. مطابق این بررسی از 8 گروه معیار گردشگری، محیطی، کالبدی– زیرساختی، اقتصادی، فرهنگی– اجتماعی، طراحی، مدیریتی و معماری 24 معیار اصلی و 89 زیرمعیار شناسایی گردید. در این راستا بیشترین زیرمعیارها در گروه معیار فرهنگی– اجتماعی با 19 معیار و کمترین آنها در گروه معیار مدیریتی است که 5 معیار را در برگرفته است. نتایج دلفی برای گروه معیارها نشان داد گروه معیارهای گردشگری، محیطی، فرهنگی – اجتماعی، کالبدی – زیرساختی، معماری، اقتصادی، طراحی و مدیریتی به ترتیب دارای اولویت 1 تا 8 هستند. مطابق بررسی انجام گرفته برای سطح­بندی میزان تاثیرگذاری زیرمعیارها، 3/8 درصد از زیرمعیارها در طبقه با تأثیرگذاری بسیار زیاد، 6/22 درصد در طبقه با تأثیرگذاری زیاد، 7/35 درصد تأثیرگذاری متوسط و 4/33 درصد در طبقه تأثیرگذاری کم واقع شده­اند. همچنین نتایج نشان داد زیر معیارهای جاذبه­ها و مقاصد گردشگری، تقاضا و بازار گردشگری، پوشش گیاهی، اقلیم، امنیت، مخاطرات محیطی و موقعیت نسبت به محورهای گردشگری به ترتیب بیشترین اولویت را داشته اند.

کلمات کلیدی: توسعه گردشگری روستایی، معیارهای برنامه­ریزی، روش دلفی، استان خراسان رضوی.

 

مقدمه

هر کشوری که بخواهد در راه توسعه گردشگری خود گام بر دارد، لازم است از منظر آمایش سرزمین و تعیین توان­مندی جاذبه­های گوناگون گردشگری در مناطق مختلف، مکان­هایی را برای ایجاد زیر ساخت­های گردشگری به صورت دهکده یا مجتمع انتخاب و سازماندهی کند (2). جهت فراهم نمودن بستر توسعه پایدار گردشگری، در مرحله اول شناسایی جاذبه­ها و در مرحله بعد برنامه­ریزی برای توسعه آن­ها ضروری است (8). تصمیم­گیری و برنامه­ریزی مکانی گردشگری از طریق شناسایی، ارزیابی کمی و کیفی، توزیع فضایی و میزان توانمندی طبیعی مکان­های گردشگری به انجام می رسد (4). ایران از جمله کشورهایی است که به علت داشتن  پتانسیل­های طبیعی، تاریخی و فرهنگی، همواره مورد توجه گردشگران نقاط مختلف دنیا قرار داشته است که این عامل شرایط مساعدی را برای بهره­برداری و توسعه زیرساخت­های گردشگری فراهم می­سازد. توسعه گردشگری روستایی یکی از شکل­های رایج برنامه­ریزی گردشگری در کشور است که هدف آن ایجاد مناطقی با کارکردهای متنوع گردشگری در سطوح منطقه­ای، ملی و بین المللی می­باشد (11).

گردشگری روستایی در سال­های اخیر به عنوان عامل مهمی در تحول و توسعه نواحی روستایی مورد توجه قرار گرفته است. بسیاری از فعالیت­های اقتصادی طی دهه­­های اخیر دچار افول شدید و  سطح درآمد و اشتغال در فعالیت­های کشاورزی سنتی به ویژه درآمد سرانه روستاییان تا کمتر از میزان متوسط درآمد سرانه کشور کاهش یافته است (13). شناسایی نواحی مناسب برای توسعه گردشگری روستایی در دو سطح کلان و خرد قابل برنامه­ریزی است. در سطح کلان پهنه­های سرزمینی و در سطح خرد روستاهای مناسب انتخاب و برنامه­ریزی صورت خواهد گرفت (6).

در فرایند برنامه­ریزی مکانی توسعه گردشگری در سطح دنیا از معیارهای مختلفی استفاده می­شود که بدیهی است معیارهای ارائه شده توسط سازمان­های ذیربط جهانی فقط در سطح یک رهنمود کلی قابل استفاده­اند و باید با توجه به ویژگی­های طبیعی و انسانی هر کشور از حالت عام خارج شده و با شرایط خاص هر منطقه تطبیق یابد (7). باتاچاریا وکوماری[2] (2004) از معیارهای حفظ سلامت اکوسیستم، حفظ میراث­های فرهنگی، توانایی محیط­زیست برای توسعه اکوتوریسم، رضایت­

 

مندی گردشگران، ظرفیت برد، مشارکت مردمی و آگاهی ایجاد شده در مکزیک استفاده نمودند (5). مخدوم(2001) از معیارهای شیب، سنگ و خاک، جهت جغرافیایی، آب، گیاه، اقلیم و آب ­و هوا برای گزینش عرصه­های مناسب تفرج متمرکز و گسترده در عرصه های طبیعی استفاده نمود (18). سند ملی طبیعت­گردی به معیارهای اقلیم، سیمای فیزیکی، منابع آب، کیفیت محیط، پوشش گیاهی، حیات وحش، اقتصادی، اجتماعی، سیمای فرهنگی- تاریخی، سیمای فیزیکی و جنبه­های مدیریتی برای گزینش مکان­های طبیعت­گردی اشاره کرده است (8). سازمان جهانی گردشگری برای این منظور به معیارهای عوامل محیطی، عوامل اجتماعی، عوامل مدیریتی اشاره نموده است (29). بدری و یاری(2009) حصار برای توسعه گردشگری روستایی در استان کهگیلویه و بویراحمد از معیارهای ارزش بصری، تعداد جاذبه گردشگری، دسترسی آسان، فضای قابل توسعه، نزدیکی به کانون­های گردشگر فرست، نزدیکی به مراکز خدمات پشتیبانی و حجم تقاضای گردشگری استفاده کردند (1). در این مطالعه سعی بر آن شد معیارهای برنامه­ریزی مکانی کلان توسعه گردشگری روستایی در استان خراسان رضوی شناسایی و در مرحله بعد پهنه­های کلان سرزمینی این استان برای گردشگری روستایی مشخص شود.

مواد و روش ها

استان خراسان رضوی یکی از استان‌های خراسان در شمال شرقی ایران به مرکزیت سیاسی مشهد است که از شمال، غرب، جنوب غربی، جنوب و شرق به ترتیب با ترکمنستان و استانهای خراسان شمالی، سمنان، یزد، خراسان جنوبی و با افغانستان همسایه است. این استان به عنوان قطب اصلی گردشگری زیارتی کشور، فرصت بسیار مناسبی را برای توسعه شکل­های دیگر گردشگری به خصوص گردشگری روستایی فراهم آورده است. در این مطالعه در مرحله اول با در نظر گرفتن تجارب خارجی و داخلی، گروه معیارها، معیارهای اصلی و زیر معیارهای موثر بر فرایند برنامه­ریزی مکانی توسعه گردشگری روستایی در مقیاس کلان استانی با روش تحلیلی- توصیفی مشخص گردید و در مرحله بعد اولویت­بندی معیارها از طریق روش دلفی(12 و 22) انجام گرفت و در نهایت در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی(Arc GIS 9.3)، بر اساس روش ترکیب خطی وزن­دار و عملیات جبری رستری، مطلوبیت طیفی گستره­های جغرافیایی استان خراسان رضوی برای برنامه­ریزی مکانی گردشگری روستایی پهنه­بندی گردید. در استفاده از روش دلفی از نظرات کارشناسی 22 نفر متخصص در زمینه گردشگری (5 نفر کارشناس گردشگری، 5 نفر

 

 کارشناس محیط زیست، 4 نفر مدیر اجرایی بخش گردشگری، 3 نفر کارشناس منابع طبیعی، 5 نفر کارشناس برنامه­ریزی منطقه ای- شهری) استفاده گردید. در این روش هر کارشناس در ابتدا اولویت هر گروه معیار را نسبت به هم و در مرحله بعد اولویت معیارهای اصلی و زیر معیارهای هر گروه معیار را مشخص کرده است. در محاسبه امتیاز معیارها، در ابتدا امتیاز معیارهای اصلی و زیر معیارهای هر گروه معیار محاسبه و در مرحله بعد با توجه به امتیاز گروه معیارها، امتیاز تمامی معیارهای اصلی و زیرمعیارها مطابق روابط زیر محاسبه شده است (17):

= امتیاز زیر معیار در هر گروه معیار

    امتیاز معیار اصلی × امتیاز اولیه زیر معیار در معیار اصلی

= امتیاز نهایی معیار اصلی

    امتیاز گروه معیار× امتیاز اولیه معیار اصلی

= امتیاز نهایی زیر معیار

 امتیاز گروه معیار× امتیاز زیر معیار در هر گروه معیار  

نتایج

تعیین معیارها و اولویت بندی آنها

برای گزینش معیارهای توسعه گردشگری روستایی از 8 گروه معیار گردشگری، محیطی، کالبدی- زیرساختی، اقتصادی، فرهنگی- اجتماعی، طراحی، معماری و مدیریتی استفاده شد. 24 معیار اصلی، 89 زیر معیار در فرایند برنامه­ریزی مورد استفاده قرار گرفت (شکل1). در جدول 1 تا 8 معیارهای اصلی و زیر معیارهای هر گروه معیار به همراه امتیاز و اولویت آنها آورده شده است. مطابق این جداول گروه معیارهای گردشگری، محیطی، فرهنگی – اجتماعی، کالبدی – زیرساختی، معماری، اقتصادی، طراحی و مدیریتی به ترتیب دارای اولویت 1 تا 8 هستند.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل1- پراکنش تعداد زیرمعیارها در هر گروه معیار

جدول 1- اولویت گروه معیار، معیار اصلی و زیرمعیارهای گردشگری

اولویت	امتیاز	نوع	اولویت	امتیاز	نوع	اولویت	امتیاز	نوع
8	49/0	جاذبه طبیعی	1	81/0	جاذبه و مقصد	1	89/0	گردشگری
1	73/0	جاذبه فرهنگی
4	57/0	جاذبه مذهبی
2	65/0	جاذبه تاریخی
16	38/0	نزدیکی به روستای هدف	4	63/0	موقعیت به محور و مقصد
20	31/0	نزدیکی به مناطق نمونه
5	56/0	دسترسی به جاذبه­ها
9	50/0	دسترسی به محورها
11	44/0	دسترسی به قطب­ها
7	50/0	بازار بین­المللی	2	72/0	تقاضا و بازار
2	65/0	بازار ملی
3	58/0	بازار منطقه­ای
12	43/0	بازار ناحیه­ای
12	43/0	اماکن اقامتی	6	54/0	تسهیلات و خدمات
9	48/0	اماکن پذیرایی
16	38/0	سایر امکانات و تسهیلات

جدول 2- اولویت گروه معیار، معیار اصلی و زیرمعیارهای محیطی

اولویت	امتیاز	نوع	اولویت	امتیاز	نوع	اولویت	امتیاز	نوع
7	5/0	گسل­های فعال	5	56/0	مخاطرات محیطی	2	76/0	محیطی
10	45/0	روانگرایی
18	34/0	غرقابی
15	39/0	فرسایش
9	48/0	مناطق تحت حفاظت	8	48/0	زیستگاه­های حساس
2	65/0	نوع پوشش	2	72/0	پوشش گیاهی
7	5/0	تراکم
3	58/0	تاج پوشش
19	32/0	شیب	11	4/0	شکل زمین
17	36/0	ارتفاع
22	28/0	جهت
22	28/0	سامان عرفی	13	32/0	وسعت زمین
3	58/0	دما	3	64/0	اقلیم
6	51/0	بارش
10	45/0	باد

جدول 3- اولویت گروه معیار، معیار اصلی و زیرمعیارهای زیرساختی – کالبدی

اولویت	امتیاز	نوع	اولویت	امتیاز	نوع	اولویت	امتیاز	نوع
8	49/0	دسترسی تا محورهای اصلی	7	54/0	دسترسی	4	68/0	زیر ساختی - کالبدی
12	43/0	دسترسی به راه درجه 1
16	38/0	دسترسی به راه درجه 2
19	32/0	دسترسی به جاده خاکی
23	27/0	دسترسی به جاده مالرو
12	43/0	کاربری درونی	9	48/0	کاربری­ها
16	38/0	کاربری بیرونی
18	34/0	خطوط انتقال نیرو	10	42/0	تاسیسات زیربنایی
25	25/0	خطوط انتقال انرژی
16	38/0	آب
21	29/0	خطوط مخابراتی

 

 

 

جدول 4- اولویت گروه معیار، معیار اصلی و زیرمعیارهای فرهنگی- اجتماعی

اولویت	امتیاز	نوع	اولویت	امتیاز	نوع	اولویت	امتیاز	نوع
22	28/0	تهیه مواد غذایی	5	56/0	ویژگی فرهنگی	3	73/0	فرهنگی - اجتماعی
18	34/0	پوشاک
7	5/0	برگزاری جشن­ها
27	22/0	برگزاری عزاداری­ها
35	11/0	زبان گویش
30	17/0	بازی­های محلی
10	45/0	صنایع دستی
37	06/0	ابزارآلات زندگی
15	39/0	اقوام
11	44/0	تعداد جمعیت	7	49/0	ویژگی جمعیت
32	15/0	تحول جمعیت
26	24/0	ترکیب جنسی جمعیت
21	29/0	سواد
18	34/0	بهداشت و درمان
36	1/0	مهاجرت
28	2/0	درآمد
15	39/0	بیکاری
5	56/0	امنیت اجتماعی	4	63/0	امنیت
13	41/0	امنیت روانی

جدول 5- اولویت گروه معیار، معیار اصلی و زیرمعیارهای طراحی

اولویت	امتیاز	نوع	اولویت	امتیاز	نوع	اولویت	امتیاز	نوع
26	24/0	تنوع چشم­اندازها	14	27/0	چشم­انداز و سیمای زمین	7	58/0	طراحی
27	22/0	عمق دید
29	19/0	زاویه دید
30	17/0	میکروتوپوگرافی	16	21/0	تنوع شکل زمین
29	19/0	تغییرات شیب
32	15/0	تغییرات ارتفاع
34	13/0	تغییرات جهت
27	22/0	جاذبه طبیعی و مصنوعی	15	24/0	ارزش زیباشناختی
29	19/0	پوشش گیاهی

جدول 6- اولویت گروه معیار، معیار اصلی و زیرمعیارهای مدیریتی

اولویت	امتیاز	نوع	اولویت	امتیاز	نوع	اولویت	امتیاز	نوع
33	14/0	اسناد فرادست	18	16/0	اسناد و برنامه	8	54/0	مدیریتی
34	13/0	اسناد فرودست
31	16/0	مشارکت محلی	17	18/0	مشارکت
33	14/0	مشارکت سرمایه گذاری
34	13/0	مشارکت دولتی

جدول 7- اولویت گروه معیار، معیار اصلی و زیرمعیارهای اقتصادی

اولویت	امتیاز	نوع	اولویت	امتیاز	نوع	اولویت	امتیاز	نوع
19	32/0	کشاورزی	12	36/0	معیشت	6	60/0	اقتصادی
21	29/0	دامداری
25	25/0	صیادی
27	22/0	سایر فعالیت­ها
24	26/0	مالکیت حقوقی	13	32/0	مالکیت
27	22/0	مالکیت حقیقی
21	29/0	مالکیت عرفی

جدول 8- اولویت گروه معیار، معیار اصلی و زیر معیارهای معماری

اولویت	امتیاز	نوع	اولویت	امتیاز	نوع	اولویت	امتیاز	نوع
14	40/0	بافت روستایی	9	45/0	ساختار روستایی	5	64/0	معماری
17	36/0	ارتباط عناصر روستایی
20	31/0	شکل کوچه­ها
23	27/0	خدمات عمومی
22	28/0	مصالح	11	40/0	گونه­شناسی معماری
19	32/0	تطابق محیطی
17	36/0	معماری بنا

 

پهنه­بندی طیفی مطلوبیت گردشگری روستایی

با توجه به داده­های اطلاعاتی موجود در مقیاس استانی در مجموع 23 لایه اطلاعاتی از زیر معیارها برای پهنه­بندی نهایی استفاده گردید. در شکل های 2 تا 5 نقشه تعدادی از مهمترین زیرمعیارهای دارای اولویت آمده است. شکل 6 پهنه­بندی طیفی مطلوبیت توسعه گردشگری در استان خراسان رضوی را نشان می­دهد. بر اساس این نقشه عرصه­های دارای رنگ قهوه­ای بیشترین مطلوبیت برنامه­ریزی گردشگری روستایی را دارند. مطابق این نقشه طبقه امتیازی 1.02 تا 1.97 بیشترین و طبقه 0.14 تا 0.55 کمترین مطلوبیت برای توسعه گردشگری روستایی را دارد.

 

شکل 2- جاذبه های گردشگری استان	شکل 3- پراکندگی پوشش گیاهی استان
شکل 4- محورهای گردشگری استان	شکل 5- مخاطرات محیطی استان

 

 شکل6- پهنه طیفی مطبوبیت برنامه­ریزی توسعه گردشگری استان

جدول9- طبقه بندی میزان تأثیرگذاری معیارها

طبقه تأثیرگذاری	طبقه اولویت	فراوانی اولویت در طبقه	درصد فراوانی
تأثیرگذاری بسیار زیاد	1 تا 5	7	3/8
تأثیرگذاری زیاد	5 تا 10	19	6/22
تأثیرگذاری متوسط	10 تا 20	30	7/35
تأثیرگذاری کم	بیشتر از 20	28	4/33

 

 

 

 

بحث و نتیجه گیری

در این مطالعه برای اولین بار با تحلیل مطالعات داخلی و خارجی، مجموعه جامعی از معیارها و زیر معیارهای موثر بر فرایند برنامه­ریزی کلان توسعه گردشگری تدوین شده است. در همین راستا در این بررسی در گروه معیار محیطی 6 معیار اصلی و 16 زیر معیار، در گروه معیار گردشگری 3 معیار اصلی و 16 زیر معیار، در گروه معیار فرهنگی - اجتماعی3 معیار اصلی و 19 زیر معیار، در گروه معیار اقتصادی 2 معیار اصلی و 7 زیر معیار، در گروه معیار کالبدی – زیر ساختی  3 معیار اصلی و 11 زیر معیار، در گروه معیار طراحی 3 معیار اصلی و 9 زیر معیار، در گروه معیار معماری 2 معیار اصلی و 7 زیر معیار و در گروه معیار مدیریتی 2 معیار اصلی و 4 زیر معیار استفاده گردید. بدیهی است که میزان اهمیت و تاثیر گذاری هر کدام از معیارها در فرآیند برنامه­ریزی توسعه گردشگری روستایی متفاوت است، موضوعی که در بسیاری از مطالعات نیز به آن اشاره شده است (3، 9، 10، 11، 14، 16 و 20).

تحلیل وضعیت تأثیرگذاری معیارهای موثر بر فرایند برنامه­ریزی برای تعیین روستاهای هدف گردشگری در منطقه مورد بررسی نشان می­دهد 3/8 درصد معیارها تأثیرگذاری بسیار زیاد، 6/22 درصد تأثیرگذاری زیاد، 7/35 درصد تأثیرگذاری متوسط و 4/33 درصد تأثیرگذاری کمی دارند.

در جدول 9 طبقه­بندی میزان درصد تاثیرگذاری معیارها آمده است. معیارهای به کار رفته در این بررسی برای ارزیابی در مقیاس کلان برنامه­ریزی گردشگری مورد استفاده است. موضوعی که در معیارهای باتاچاریا و کاماری(2004) (3) و معیارهای سند ملی طبیعت گردی (27) نیز دیده می­شود. اما در مطالعه نوری (2008) (21)، معیارهای براون (2001) (4)، معیارهای کیت سیو (2002) (15)، معیارهای مخدوم (2001) (18)، معیارهای ترمبلی (2006) (27) و بدری و یاری حصار(2009) (1)، برنامه­ریزی گردشگری تنها در سطح خرد بدون در نظر گرفتن کلیه عوامل تأثیرگذار بر فرایند گردشگری انجام گرفته است. نقشه پهنه­بندی طیفی تولید شده به صورت کلان در مقیاس استانی، گستره­های مستعد برای برنامه­ریزی توسعه گردشگری روستایی در استان را نشان می­دهد. این موضوع نشان می­دهد که فرایند انتخاب خرد و دقیق مناطق مستعد توسعه گردشگری روستایی باید در این پهنه­ها برنامه ریزی شود. استفاده از رویکرد کلان برنامه­ریزی دارای مزیت­های فراوانی است که از جمله آن در نظر گرفتن کلیه عوامل در مقیاس کلان برنامه­ریزی منطقه­ای و فضایی است که در نهایت ریسک برنامه­ریزی ناحیه­ای را به حداقل  می­رساند (25 و 29). برای اجرای رویکرد خرد برنامه­ریزی برای تعیین روستاهای هدف گردشگری در استان مذکور پیشنهاد می­شود از روش حذف مناطق بدون پتانسیل در مقیاس محلی اقدام شود. در این روش معیارهایی که دارای شاخص حذف کننده هستند نقش اصلی را در مشخص کردن پهنه­های دارای قابلیت برای تعیین روستاهای هدف گردشگری بازی می­کنند. به این ترتیب که در ابتدا مناطقی که فاقد جاذبه­ها و مقاصد گردشگری (اولویت 1 حذف کنندگی) می­باشند حذف شده و از مناطق باقیمانده آنهایی که فاقد تقاضا و بازار گردشگری (اولویت 2 حذف کنندگی) می­باشند حذف می­شوند و حذف مناطق به همین ترتیب ادامه پیدا می­کند تا در نهایت مناطقی که دارای بیلان اقتصادی منفی (الویت آخر حذف کنندگی) هستند نیز حذف شده و آنچه باقی می­ماند مکان­هایی می­باشد که بیشترین استعداد را برای معرفی روستاهای هدف گردشگری دارد. با توجه به اینکه در حال حاضر روش علمی مشخصی برای معرفی روستاهای هدف گردشگری در کشور وجود ندارد استفاده از این روش می تواند مناطقی را که دارای بیشترین قابلیت برای انتخاب روستاهای هدف گردشگری می­باشند، تعیین کند.

 

 

 

 

References

1. Badri, A &  A .Yari Hesar, 2009. The site selection of tourism sample regions utilizing AHP method, (Case study: Kohgiloye & 

 

 

مراجع

1. Boyerahmad Province), Journal of Geographical Research, 95.(In Persian).
2. Balli, S., & S, Korukoglu, 2009. Operating System Selection Using Fuzzy AHP And Topsis Methods, Mathematical and Computational Applications. 4 (2): 119-130.
3. Bhattacharya, P., & S, Kumari, 2004. Application of Criteria and Indicator for Sustainable Ecotourism, Submitted for the IASCP Bi-Annual Conference on (The Commons in an Age of Global Transition: Challenges, Risk and Opportunities at Oaxaca, Mexico.
4. Brown, K., 2001. Trade-off analysis for marine protected area management, Journal of Ecological Economics, 37:417-434.
5. Bunruamkaewa, K., & Y, Murayamaa, 2011. Site Suitability Evaluation for Ecotourism Using GIS & AHP: A Case Study of Surat Thani Province , Thailand, Procedia Social and Behavioral Sciences 21, 269–278.
6. Castellani, V., S,  & Sala, 2009. Sustainable performance  index  for  tourism  policy development, University  of  Milano  Bicocca, Department  of  Environmental  Science, Piazza della Scienza 2026 Milano, Italy, Tourism Management, 1:45-58.
7. Danehkar, A., & B. Mahmoudi, 2013. Nature Tourism, Jahad of university press, 293p. .(In Persian).
8. Danehkar, A., and H. Majnonian, 2004. Proposed criteria for evaluation coastal – marine in order to determine coastal-marine protected areas of Iran, Case study: evaluation of protected areas in the Caspian Sea, Journal of Environmental Studies. 35, 9-32. (In Persian).
9. Egger, S., 2006. Determining a Sustainable City Model, Environmental Modeling and Software. 21, 1235-1246.
10. Fletcher, S., 2001. Planning policy and development guidelines for ecotourism development within the northern rivers new south wales region, Prepared by Nature Tourism Task Force.
11. Ghaderi, Z. 2004. Principles of sustainable development of rural tourism, publications of Iran Municipalities and Rural Management Organization. .(In Persian).
12. Hatzichristos, T., and  M. Giaoutzi, 2006. Landfill siting using GIS, fuzzy logic and the Delphi method, International Journal of Environmental Technology and Management.
13. Jamrozy,   U., 2007. Marketing  of  Tourism:  A  Paradigm  Shift  Toward sustainability International  journal of culture, tourism and hospitality research. 2(1): 117-130.
14. Jerry Ho, WR., 2010. Combined DEMATEL technique with a novel MCDM model for exploring portfolio selection based on CAPM Expert Systems with Applications.
15. Kitsiou, D,. 2002. Multi-dimensional evaluation and ranking of coastal areas using GIS and multiple criteria choice methods” Journal of The science of Total Environment. 284,1-17.
16. Kumari, S., 2010. Identification of Potential Ecotourism Sites in West District, Sikkim using Geospatial Tools, Tropical Ecology. 51, 75-85.
17. Mahmoudi, B., Ahmadian, R., and A. Haghsetan, 2013. Macro planning of tourism sample regions through selecting effective criteria on tourism planning process in Khorasan Razavi Province, Journal of Natural Environment, 66(4): 423-434. .(In Persian).
18. Makhdoum, M., 2001.Fundamental principles of Land use planning, Fifth Edition, Tehran, University of Tehran Publications, .(In Persian).
19. Manely, C., 1990. what is tourism, Journal of tourism studies. 11(1):251-267.
20. Minciardi, R., 2008. Multi-objective Optimization of Solid Waste Flows: Environmentally Sustainable  Strategies  for Municipalities,  Waste Management. 28, 113-126.
21. Nouri, J., 2008. Evaluation of ecotourism potential in northern coastline of the Persian Gulf” Journal of Environ Geology, 55(3):681-686.
22. Powell, C,. 2003. The Delphi technique: Myths and realities, Methodological Issues in Nursing Research, 41(4):2132-2146.
23. Rosa,   E.,  Eduardo. G,  and  J, Erin, 2005. Social  adaptation ecotourism  in  the  Lacandon forest,  Annals  of  Tourism Research. 32, 610 - 627 .
24. Sarvar, R., 2011. Applied geography and land use planning, Samt press, 182p.
25. Tourism, Cultural Organization, 2007. Tourism plan of Kurdistan province, volume,1:323p. 
26. Tourism, Cultural Organization, 2008. Guidelines and roles for tourism area plan, 126p.
27. Tremblay, P., 2006. Desert Tourism Scoping, Study Desert knowledge CRC, 54 p.
28. Tsai, WH., 2010. An integrated approach for selecting corporate social responsibility programs and costs evaluation in the international tourist hotel, International Journal of Hospitality Management. 29, 385-396.
29. WTO/UNEP/IUCN, 2001. Guidelines: Development of National Parks and Protected Areas for Tourism IUCN, Gland, Switzerland In: Henric Majnounian, Iran Protected Area, Department Of Environment, 598p