بررسی تطبیقی مشارکت سیاسی در دو دوره پهلوی دوم و جمهوری اسلامی ایران

تغییرات اجتماعی - فرهنگی

مقاله 4، دوره 11، شماره 1 - شماره پیاپی 40، فروردین 1393   

نویسندگان

غلامرضا خواجه سروی¹؛ رشید جعفرپور کلوری²

¹تهران، دانشگاه علامه طباطبایی (ره)، دانشکده حقوق و علوم سیاسی

²تهران، دانشگاه شاهد، تهران، دانشکده علوم انسانی، گروه جامعه‌شناسی انقلاب اسلامی

چکیده

چکیده
مشارکت سیاسی به‌عنوان یکی از ابعاد مهم فرهنگ سیاسی مورد توجه جامعه‌شناسان سیاسی بوده است. طبعاً این مفهوم در کشورهای مختلف به‌گونه‌های مختلفی درک شده است. اما آن‌چه که به‌عنوان فصل مشترک همه این برداشت‌ها، مشارکت سیاسی در انتخابات و نیز کیفیت و نحوه برگزاری آن در این کشورها بوده است. کشور ایران نیز با این پدیده پس از انقلاب مشروطه درگیر بوده است و توسعه سیاسی کشور نیز همیشه تابعی از کیفیت و میزان برگزاری انتخابات بوده است. در دوران حاکمیت پهلوی دوم دوره‌های متعدد برگزاری انتخابات و مشارکت سیاسی داشته‌ایم. با پیروزی انقلاب اسلامی و تغییر در حاکمیت سیاسی به‌نظر می‌رسد میزان مشارکت سیاسی افزایش پیدا کرده است. نوشتار در پی پاسخ به این سؤال اساسی است که «نحوه و میزان مشارکت سیاسی در جمهوری اسلامی نسبت به دوره پهلوی دوم چه تغییر و تحولی داشته است؟». فرض بر این است که در زمینه مشارکت سیاسی ، دوره جمهوری اسلامی با توجه به ماهیت، ساختار و عملکرد سه دهه نسبت به دوره پهلوی دوم رشد و تحول جدی داشته ایم به طوری که از آن می‌توان به عنوان گذر از «فرهنگ سیاسی تبعی» به «فرهنگ سیاسی مشارکتی» یاد کرد. استفاده از الگوی نظری فرهنگ سیاسی آلموند و همکارانش و نیز روش تطبیق تاریخی جهت تحلیل مشارکت سیاسی در دو مقطع زمانی اصلی‌ترین رویکرد پژوهشی در این مقاله است.

کلیدواژه‌ها

مشارکت سیاسی؛ پهلوی دوم؛ جمهوری اسلامی؛ فرهنگ سیاسی؛ انتخابات