پهنه بندی خطر زمین لغزش حوضه آبخیز سد زاکین با استفاده از مدل Inedex overly maps و سامانه سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)

علوم جغرافیایی (جغرافیای کاربردی)

مقاله 4، دوره 11، شماره 22، خرداد 1394، صفحه 42-57   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی (نظری و تحلیلی)

نویسندگان

سیروس حسن پور^{* 1}؛ لیلا رحیلی خراسانی²

¹کارشناس ارشد سنجش از دور و GIS آمار و فناوری اطلاعات، سازمان جهاد کشاورزی کرمانشاه

²دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی زمین شناسی دانشگاه آزاد علوم تحقیقات تهران

چکیده

زمین لغزش می­تواند یکی از عوامل موثر در ایجاد و انتقال رسوبات آبرفتی به سد زاکین در حوضه آبخیز زاکین در استان هرمزگان باشد. هدف اصلی این تحقیق، شناسایی مناطق لغزشی و تعیین پارامترهای موثر در پهنه بندی خطر زمین لغزش در حوضه بالادست سد زاکین به روش،مدل شاخص ترکیب وزنی می­باشد.در این تحقیق، ابتدا 9 عامل شامل نقشه شیب، جهت شیب، ارتفاع،لیتولوژی، کاربری اراضی، فاصله از سد، فاصله از شبکه آبراهه، فاصله از گسل و میزان بارش منطقه به عنوان متغیرهای تاثیر گذار تعیین شدند. سپس لایه­های اطلاعاتی این عوامل با استفاده از نرم افزارهای9,3 Arc GIS تهیه شده و وزن­ طبقات هر کدام از عوامل با مدل شاخص هم­پوشانی نقشه Inedex overly map)) تعیین گردیدند. آنگاه با تلفیق نقشه­ لایه­های اطلاعاتی هر یک از پارامترها در محیط نرم افزارGIS ، اقدام به تهیه نقشه نهایی پهنه بندی خطر زمین لغزش حوضه آبخیز مذکور در 5 طبقه ازحساسیت خیلی زیاد تا خیلی کم صورت گرفت. نتایج نشان می­دهد که عامل زمین شناسی منطقه به عنوان عامل اصلی و عوامل دیگری چون، فاصله از گسل < 500متر، شیب بین 25 تا 45 درصد، بارندگی بیش از  >500میلی­متر، فاصله از شبکه زهکشی0-50متر،کاربری اراضی لخت مارنی،ارتفاع بین 1400تا2000 متر،فاصله از سد 0-50متر، جهت شیب جنوبی به ترتیب درپراکندگی زمین لغزش­های منطقه موثر می­باشند. نواحی خیلی پرخطر و پرخطر اغلب در مجاورت مراتع با دامنه­های پرشیب و مرتفع تا متوسط ارتفاع گرفته اند. تغییر کاربری اراضی و توپوگرافیکی ناشی از احداث سد، جابجایی مواد رسوبی و حمل و انتقال رسوبات آبرفتی سبب تشدید زمین لغزش­های منطقه داشته اند. نتایج نشان می­دهد که پهنه بندی خطر زمین لغزش در محیطGIS  یعنی روی هم انداختن لایه­ها و در نظرگرفتن اشتراک مکان­های لغزش در نقشه­های مختلف به عنوان عرصه­های مستعد لغزش، ارزش واقعی لایه­ها اطلاعاتی را نشان نمی دهد. در حالی که استفاده از مدل های مفهومی Multi  class maps در کنار سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)علاوه بر خود لایه­ها، واحدهای موجود در لایه نیز ارزش و وزن خواهند داشت. که سبب افزایش دقت در تعیین مکان­های لغزش در نقشه می­شود.

کلیدواژه‌ها

پهنه بندی؛ زمین لغزش؛ مدل شاخص همپوشانی نقشه؛ حوضه آبخیز زاکین؛ (GIS)