ساختار جوامع و نقشه پراکنش علف‌های هرز مزارع گندم آبی استان آذربایجان غربی

بوم شناسی علف‌های هرز

مقاله 6، دوره 2، شماره 1 - شماره پیاپی 3، شهریور 1393، صفحه 55-70   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

ناصر جعفرزاده^{* 1}؛ مهدی مین‌باشی²

¹محقق مرکز تحقیقات کشاورزی آذربایجان غربی

²استادیار مؤسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور

چکیده

شناسایی علف‌های هرز به عنوان اساسی‌ترین اقدام در مدیریت علف‌های هرز مزارع محسوب می‌شود. با اطلاع از وجود علف‌های هرز خاص در یک منطقه می‌توان در مورد روش‌های کنترل آن‌ها تصمیم گرفت و برنامه ریزی کرد در غیر این صورت اعمال روش‌های مختلف کنترل از اثرات مطلوبی برخوردار نخواهد بود. گندم از مهم‌ترین محصولات زراعی در استان آذربایجان غربی بوده و طبق آمار سازمان جهاد کشاوزری استان بیش از 200 هزار هکتار از اراضی استان به کشت این محصول اختصاص داده شده است. به منظور شناسایی و تعیین تراکم و غالبیت علف‌های هرز، 48 مزرعه گندم در 7 شهرستان استان در سال‌های 87-1383 بررسی و طبق روش توماس با پرتاپ کوادرات تعداد علف‌های هرز به تفکیک جنس و گونه شمارش شد. با استفاده از معادلات موجود تراکم، فراوانی، یکنواختی و شاخص غالبیت هر گونه محاسبه شد. در هر مزرعه طول و عرض جغرافیائی و ارتفاع از سطح دریا توسط دستگاه GPS ثبت شد. بر اساس نتایج به دست آمده در مزارع گندم استان آذربایجان غربی 52 گونه علف هرز متعلق به 20 خانواده گیاهی وجود دارد. پهن‌برگ‌های غالب از نظر فراوانی به ترتیب اهمیت عبارت بودند از خردل وحشی Sinapis arvensis L.))، ماشک (Vicia sp.)، گوش خرگوش
(L.)Andrz.) Conringia orientalis) و شاه تره (Fumaria parviflora Lam.). باریک‌برگ­های غالب به ترتیب اهمیت عبارت بودند از چاودار (Secale cereale L.). و یولاف وحشی (Dun. Avena ludoviciana).

کلیدواژه‌ها

تراکم؛ فراوانی؛ نقشه پراکنش؛ گندم

مراجع

- حسن نژاد، س.ح.، م. علی زاده، و. مظفریان، م.ح. چایچی و م. مین باشی. 1388. بررسی تراکم و غالبیت علف‌های هرز مزارع جو استان آذربایجان شرقی. مجله دانش علف‌های هرز جلد 1، شماره 5: 69 تا 90.

2- زند، ا.، ح. رحیمیان، ع. کوچکی، ج. خلقانی، س.ک. موسوی، ک. رمضانی.1383. اکولوژی علف‌های هرز. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد. 558 صفحه.

3- سیمای کشاورزی آذربایجان غربی، 1385. انتشارات سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی.

4- شیمی، پ. و ف. ترمه، 1383. علف‌های هرز ایران. موسسه تحقیقات آفات و بیماری‌های گیاهی. 241 صفحه.

5- علیمرادی، ل.، غ. عزیزی، ل. تبریزی و م. نصیری محلاتی. 1387. بررسی تنوع جامعه علف هرز در جو و یونجه. دومین همایش علوم علف‌های هرز. جلد2: 460 تا 467.

6- مظفریان، و. 1386. فرهنگ نام‌های گیاهان ایران. انتشارات فرهنگ موثر. 516 صفحه.

7- مین باشی، م.، م. باغستانی و ح. رحیمیان. 1387. مقدمه­ای بر شاخص‌های فراوانی برای ارزیابی فلور علف‌های هرز. مجله مدیریت و بیولوژی علف هرز. جلد 8، شماره 9.

8- منتظری، م.، ا. زند، و م.ع. باغستانی. 1384. علف­های هرز و کنترل آن‌ها در کشتزارهای گندم ایران. موسسه تحقیقات آفات و بیماری‌های گیاهی. 85 صفحه.

9- ناظر کاخکی، س.‌ح.، م. مین باشی و م. کامل شیخ رجه. 1387. تعیین علف‌های غالب مزارع گندم و جو آبی استان زنجان. هجدهمین کنگره گیاهپزشکی ایران صفحه 23.  

10- Dale, M.R.T., and A.G. Thomas. 1987. The structure of weed communities in Saskaatchewan fields. Weed Sci. 33: 348-355.

11- ESRI. 2007. ArcGIS version 9.2. ESRI Readlands C. A. 

12- Frick, B. and A.G. Thomas.1992. Weed survey in different tillage systems in southeastern ontario field crops can. J. Plant Sci.72: 1337-1347.

13- Kooler, M. and W.T., Lanini,. 2005.Site- specific herbicide application based on weed maps provide effective control. California Agric. 59:182-187.

14- Nelson, M.H., T.V. Orum, R.J. Garciaand and A. Nadeem. 1999. Application of geographic system(GIS) and geostatistices in plant disease. Plant Dis. 83: 308-319.

15- Schroeder, D., H, Muller and C.S.A. Stinson. 1993. A European  weed survey in major crop system to identify target for biological control. Weed Res.33:449-458.

16- Peterson, G.W., J.C. Bell, K. Mcsweeney, G.A. Nielson and P.C. Robert.1995. Geographic information systems in agronomy. Adv. Agron.111-55:67.

17- Thomas, A.G.1985. Weed survey system used in Saskatchewan for cereal and oilseed crops. Weed Sci.33: 34-43.

18- Thomas, A.G. and D.I. Donaghy. 1991. A survey of the occurrence of seedling weeds in spring annual crops in manitoba. Can .J. Plant Sci.71: 811-820.

19- Webster, T.M. and H.D.  Coble  1997. Change in the weed species composition of the southern United States: 1974-1995. Weed Technol.11: 308-317.

20- Wilson, J.P., W.P. Inskeen, P.R. Rubright, D. Coosey, J.S. Jacobson and R.D. Synder. 1993. Coupling geographic information system (GIS) and models for weed control and groundwater protection. Weed Technol.7: 255-264.