ارزیابی و پهنه‌بندی تناسب پارامترهای محیطی برای توسعه فیزیکی شهرها (مطالعه موردی: شهر میاندوآب)

جغرافیای طبیعی

مقاله 1، دوره 9، شماره 32، شهریور 1395، صفحه 1-16   

نوع مقاله: مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

اسماعیل نصیری هنده خاله^{* 1}؛ رحیم سرور²؛ علی احمدی³

¹دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

²استاد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

³دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

شهر میاندوآب یکی از شهرهای میانه اندام استان آذربایجان غربی است که هم‌زمان با دیگر شهرهای میانه اندام کشور با رشد روزافزون جمعیت و گسترش فیزیکی - کالبدی روبرو است.این شهر از تحولات کشوری در بخش اقتصادی و در سایر بخش‌ها متأثر گشته است و در این میان روند توسعه فیزیکی آن نسبت به سایر بخش‌های شهری کرد بیشتری یافته است؛ و این شهر دارای رشد فیزیکی پراکنده است. هدف این پژوهش ارزیابی و پهنه‌بندی تناسب پارامترهای محیطی برای توسعه فیزیکی شهر میاندوآب است. روش جمع‌آوری اطلاعات بر مبنای کتابخانه‌ای، اسنادی ونوع تحقیق کاربردی- توسعه‌ای می‌باشد و برای تجزیه‌وتحلیل اطلاعات از تحلیل‌های مکانی و از نرم‌افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی GISاستفاده‌شده است یافته­های این تحقیق نشان می­دهد که وسعت و مساحت شهر میاندوآب در سال 1390 نسبت به سال 1335 حدود 15 برابر شده است که رقم قابل‌ملاحظه‌ای است و نشان‌دهنده رشد و توسعه بیش از بیش شهر میاندوآب در جهات مختلف می‌باشد. توان‌های محیطی حوضه زرینه‌رود کاملاً بر روند توسعه فیزیکی شهر میاندوآب تأثیر داشته و این تأثیرگذاری و تأثیرپذیری را با توجه به اسکان شهروندان و رشد و توسعه بیش از بیش شهر میاندوآب قابل توجیه می‌باشد. به‌طوری‌که همه پهنه‌ها و جهات شهر میاندوآب جهت توسعه پایدار شهری کاملاً مناسب نمی‌باشد بلکه جهات و پهنه‌های شمال و شمال شرقی از لحاظ پارامترها و توان‌های محیطی کاملاً مناسب می‌باشند؛ و دیگر پهنه‌ها و جهت­ها به‌صورت مناسب، تا حدودی مناسب و نامناسب‌اند. نقاط و جهات شمال و شمال شرقی شهرستان میاندوآب جهت توسعه فیزیکی از نظر توان‌های محیطی (پارامترهای محیطی) کاملاً مناسب بوده و در اولویت اول توسعه قرار می‌گیرد و جهات جنوب­شرق برای توسعه فیزیکی شهر نامناسب (به دلیل حاصلخیز بودن، شیب زیاد و نزدیکی به گسل و شبکه آبراهه‌ها و...) تشخیص داده‌شده است.

کلیدواژه‌ها

پهنه‌بندی؛ پارامترهای محیطی؛ توسعه فیزیکی شهر؛ شهر میاندوآب

مراجع

1- اداره کل هواشناسی استان آذربایجان غربی، (1392): گزارش اقلیمی استان آذربایجان­غربی.

2- امانپور، س، علیزاده، ه، قراری، ح(1392): تحلیلی برجهات بهینه توسعه فیزیکی شهر اردبیل با استفاده از مدل AHP فصل­نامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، سال سوم، شماره 10، صص 96.

3- آزادی، م. )1385(: پژوهشی بر ژئومورفولوژی کمی حوضه آبریز زرینه‌رود- پایان‌نامه کارشناسی ارشد جغرافیا، استاد راهنما، علی رزیری، گروه جغرافیا، دانشگاه تبریز.

4- بدری س. و رکن‌الدین افتخاری، ع. (1382): ارزیابی پایداری:روش و مفهوم، فصل­نامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 2، مشهد، صص 44-65.

5- جی. سی بارو، (1376): توسعه پایدار، مفهوم، ارزش و عمل، ترجمه سید علی بدری، فصل­نامه تحقیقات جغرافیایی شماره یک ،مشهد، صص 33-46.

6- حبیبی، ک، پوراحمد، ا. (1382): توسعه کالبدی – فضایی شهر سنندج با استفاده از GIS، چاپ اول، انتشارات دانشگاه کردستان.

7- زمردیان، م. ج (1381): کاربرد جغرافیای طبیعی در برنامه‌ریزی شهری و روستای، انتشارات دانشگاه پیام نور، تهران.

8- سازمان زمین‌شناسی کشور (1387): نقشه­های زمین‌شناسی 1:2500000 ایران- 1:250000 شامل 6 شیت حوضه زرینه‌رود، تهران.

9- سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان آذربایجان­غربی، آمارنامه استان (1380): ارومیه.

10- سازمان جغرافیایی ارتش (1388): نقشه‌های توپوگرافی حوضه زرینه‌رود- 40 شیت- 1:50000، تهران رود.

11- شکویی، ح. (1379): دیدگاه نو در جغرافیایی شهری، انتشارات سمت، جلد اول، تهران.

12- صداقت، م. (1379): منابع و مسائل آب ایران- انتشارات دانشگاه پیام نور، تهران.

13- عزیز پور، م (1375): توان سنجی محیط طبیعی و توسعه فیزیکی شهر (نمونه موردی، تبریز) رساله دکترا، جغرافیا، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.

14- قرخلو، م، داودی، م، زندوی، س. م، جرجانی، ح. ع (1390): مکان‌یابی مناطق بهینه توسعه فیزیکی شهر بابلسر بر مبنای شاخص‌های طبیعی، فصل­نامه جغرافیا و توسعه شماره 23، صص 122- 99.

15- مرکز آمار ایران (1335): نتایج سرشماری نفوس و مسکن استان آذربایجان­غربی، شهرستان میاندوآب، انتشارات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان آذربایجان­غربی، ارومیه.

16- مرکز آمار ایران (1345): نتایج سرشماری نفوس و مسکن استان آذربایجان­غربی، شهرستان میاندوآب، انتشارات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان آذربایجان­غربی.

17- مرکز آمار ایران (1355): نتایج سرشماری نفوس و مسکن استان آذربایجان­غربی، شهرستان میاندوآب،انتشارات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان آذربایجان­غربی، ارومیه.

18- مرکز آمار ایران (1365): نتایج سرشماری نفوس و مسکن استان آذربایجان­غربی، شهرستان میاندوآب،انتشارات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان آذربایجان­غربی، ارومیه.

19- مرکز آمار ایران (1375): نتایج سرشماری نفوس و مسکن استان آذربایجان­غربی، شهرستان میاندوآب، انتشارات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان آذربایجان­غربی، ارومیه.

20- مرکز آمار ایران (1385): نتایج سرشماری نفوس و مسکن استان آذربایجان غربی، شهرستان میاندوآب، انتشارات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان آذربایجان­غربی، ارومیه.

21- مخدوم ،م (1389): شالوده آمایش سرزمین، انتشارات دانشگاه تهران، تهران

22- مخدوم ، م، و همکاران (1388): ارزیابی و برنامه‌ریزی محیط‌زیست با GIS انتشارات دانشگاه تهران.

23- مقیمی، ا. (1388): ژئومورفولوژی شهری، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.

24- موسوی، ع. (1384): نقش عوامل جغرافیایی در توسعه کالبدی – فیزیکی شهر ایذه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان.

25- مهندسین مشاور زیستا (1377): طرح جامع شهر میاندوآب، انتشارات سازمان مسکن و شهرسازی استان آذربایجان­غربی، ارومیه.