تأثیر تکتونیک بر مورفومتری و جورشدگی رسوبات بستر رودخانه قشلاق

جغرافیای طبیعی

مقاله 6، دوره 9، شماره 32، شهریور 1395، صفحه 89-104   

نوع مقاله: مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

هادی نیری^{* 1}؛ خبات امانی²؛ اختر امانی³

¹استادیار دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

²کارشناس ارشد ژئومورفولوژی، دانشکده جغرافیا دانشگاه تهران، تهران، ایران

³دانشجوی کارشناسی ارشد مخاطرات محیطی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

چکیده

فعالیت­های زمین­ساختی در خرد شدن سنگ­ها مؤثر بوده و غالباً باعث تغییر در مورفومتری و جورشدگی رسوبات رودخانه­ها می­شوند. هدف پژوهش حاضر مطالعه و بررسی تأثیر تکتونیک و گسل­های فعال بر بافت و جورشدگی بار رسوبی رودخانه قشلاق در حدفاصل سدهای قشلاق و ژاوه با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی است. جهت نیل به اهداف موردنظرابتدا مطالعات میدانیصورت گرفته و از ابزارهایی مانند نقشه­های توپوگرافی 1:25000، نقشه زمین‌شناسی 1:100000 و گزارش­های موجوداستفاده شد. روش کار بدین‌صورت بود کهدر محدوده تقاطع گسل­ها و رودخانه نمونه­های رسوب برداشت شد. پس از خشک شدن، در دستگاه شیکردر هفت مقیاس غربال گردیده وشاخص­های موقعیت و پراکندگی مربوط به هرکدام از نمونه­ها محاسبه شد. نتایج نشان می­دهد که گسل­ها سبب افزایش شیب بستر و افزایش نیرو و سرعت آب‌شدهکه نتیجه آن حمل انتخابی ذرات رسوب و کاهش شدید جورشدگی است.

کلیدواژه‌ها

رسوب؛ تکتونیک؛ اندازه ذره؛ قشلاق؛ رودخانه

مراجع

1. اسماعیلی، رضا، متولی، صدرالدین، حسین زاده، محمدمهدی (1391): بررسی آثار مورفوتکتونیک در نیمرخ طولی رودخانه واز؛ البرز شمالی، استان مازندران، پژوهش­های ژئومورفولوژی کمی، شماره 3، زمستان 1391، صص 101-114.
2. امانی، خبات (1394): هیدرودینامیک رودخانه قشلاق باهدف تعیین حریم توسعه کاربری­ها در محدوده شهر سنندج، یمانی، مجتبی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته ژئومورفولوژی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران.
3. رهنمایی، محمدتقی (1376): مدیریتزیست‌محیطیمنابعآبیرودخانه‏یقشلاقکردستان،جلد 2، تهران.
4. روستایی، شهرام، نیری، هادی (1391): ارزیابی فعالیت­های تکتونیکی با استفاده از نیمرخ طولی در حوضه آبریز رودخانه مهاباد، جغرافیا و برنامه‌ریزی، دوره 16، شماره 36، صص 145-164.
5. زمانزاده، سیدمحمد، مقیمی، ابراهیم، احمدی، امیر (1393): بررسی تأثیر زمین‌ساخت فعال بر جورشدگی و میانگین اندازه ذرات رسوبات رودخانه­های مئاندری. مطالعه موردی: رودخانه کارون، شمال شوشتر، پژوهش­های ژئومورفولوژی کمی، سال سوم، شماره 2، صص 117-129.
6. صادقی، سید حمیدرضا، ذاکری، محمدعلی (1392): توزیع اندازه ذرات رسوب معلق در فواصل زمانی معین در رودخانه کجور، نشریه حفاظت منابع آب‌وخاک، سال سوم، شماره دوم.
7. نیری، هادی (1389):تحلیلمورفولوژیکیمجرایرودخانهمهابادوتأثیراحداثسدبرآن، تحقیقاتکاربردیعلومجغرافیایی 37، 155-177.
8. مقصودی، مهران، نویدفر، اصغر، قنبری، محمد، رضایی، علی (1394): تحلیل کمی تأثیر لیتولوژی و تکتونیک بر نیمرخ طولی رودخانه مطالعه موردی: رودخانه اوجان چای، پژوهش­های ژئومورفولوژی کمی، سال چهارم، شماره 1، صص 104-117
9. مصفایی، جمال، اختصاصی، محمدرضا، دستورانی، محمدتقی (1394): بررسی روند تغییرات مورفومتری رسوبات به سمت پائین دست تحت تأثیر عوامل هیدرولوژیک و سنگ­شناسی در حوضه ورتوان قزوین، نشریه علوم مهندسی آبخیزداری ایران، سال نهم، شماره 30
10. معتمد، احمد (1365): رسوب‌شناسی، روش­های مطالعه،جلد 1، انتشارات دانشگاه تهران
11. موسوی حرمی، رضا (1389): رسوب‌شناسی، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی.
12. یمانی، مجتبی، علمیزاده، هیوا (1393): تأثیر نوزمین‌ساخت در مورفولوژی شبکه زهکشی حوضه آبخیز نچی با استفاده از شاخص­های ژئومورفیک و مورفومتریک، فصل­نامه تحقیقات جغرافیایی، سال 29، شماره اول، شماره پیاپی 112.