بررسی تاثیر تغییرات اقلیمی بر الگوی توزیع زمانی ومکانی خشکسالی درایران با استفاده از شاخص تبخیر وتعرق گیاه مرجع(ETo )

جغرافیای طبیعی

مقاله 7، دوره 9، شماره 32، شهریور 1395، صفحه 105-122   

نوع مقاله: مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

شهمراد علیزاده^{* 1}؛ حسین محمدی²؛ پرویز کردوانی³

¹دانشجوی دکتری جغرافیا (اقلیم شناسی) واحد علوم وتحقیقات تهران ،دانشگاه آزاداسلامی ،تهران ،ایران

²استاد اقلیم شناسی دانشکده جغرافیا دانشگاه تهران،تهران،ایران

³استاد گروه جغرافیا، واحد علوم وتحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی ،تهران،ایران

چکیده

عوامل متعددی درپیدایش خشکسالی موثرند،که تغییر ودخالت درآنهابه منظورجلوگیری ازیروز ووقوع آنها،از توان بشر خارج وغیرممکن است.روی همین اصل،امکان داردکه این شرایط درهرمنطقه از سطح کره زمین درکشور های غنی وفقیر ،مرطوب وخشک ،پیشرفته ودرحال توسعه وغیره اتفاق افتد.در این تحقیق داده‌های هواشناسی جمع‌آوری‌شده از 19ایستگاه‌های هواشناسی در طی 2003-1961ایرانو با استفاده از یک شاخص مرکب (CI)  از خشکسالی‌های هواشناسی به تجزیه‌وتحلیل ویژگی‌های زمانی و مکانی خشکسالی در ایران پرداخته شد. فرکانس وقوع، حوزه و شدت خشکسالی هواشناسی محاسبه و برای آشکار ساختن الگوهای وقوع زمانی و مکانی در بخش‌های مختلف موردبررسی قرارگرفتند و سپس با رویکرد پویایی سیستم اقدام به شبیه‌سازی اثرات در جنبه‌های مختلف گردید.مقادیر ET_o در همه ایستگاه­ها در ماه ژولای به بیشترین مقدار خود رسیده است. همچنین در تمامی ایستگاه­ها، مقادیر ET_o از ماه ژانویه تا ژولای افزایش و سپس تا ماه دسامبر کاهش‌یافته است.متوسط سالانه کل ET_oایران در دوره 1961 تا 2003 حدود 1154 میلی­متر می­باشد. متوسط سالانه ET_o در ایران روندی صعودی با 9/2 میلی­متر بر سال (mm/yr) در طول این دوره را نشان داد. بیشترین مقدار ET_oدر سال 1970 (mm/yr 1309) و سپس در سال‌های 1999 و 2001 (mm/yr 1308) اتفاق افتاده است و کمترین مقدار آن در سال‌های 1979 (mm/yr 893) و 1990 (mm/yr 974) مشاهده گردید.

کلیدواژه‌ها

سیستم دینامیک؛ ETo؛ خشکسالی؛ مدلسازی خشکسالی؛ روش IDW؛ تغییرات اقلیمی

مراجع

1-   خزانه داری ،لیلی.کوهی منصوره.زابل عباسی،فاطمه.قندهاری ،شهزاد.ملبوس،شراه،بررسی روند خشکسالی درایران طی 30 سال آینده(3039-2010)-دی ماه 1389،مجموعه مقالات چهارمین کنفرانس منطقه ای تغییر اقلیم ،تهران

2-   دانش کار آراسته، پیمان (1386). تحلیل روند تغییرات زمانی و مکانی بارش و دما در کشور به کمک سنجش‌ازدور و شناسایی نواحی تحت تأثیر تغییرات اقلیمی، کارگاه فنی اثرات تغییر اقلیم در مدیریت منابع آب، تهران، کمیته ملی آبیاری و زهکشی.

3-    سیفی ،اکرم.ریاحی مدوار،حسین(1395).بررسی تغییرات ناگهانی والگوی تغغیرات دورهای تبخیر وتعرق مرجع ایران با تحلیل موجک وآزمون tمتحرک.نشریه دانش آب وخاک جلد 26 شماره 1/3 صفحات 210-199 سال 95

4-   علیجانی، بهلول. بابایی، فینی‌ام السلمه. (1388). تحلیل فضایی خشک‌سالی‌های کوتاه‌مدت ایران. جغرافیا و برنامه‌ریزی منطقه‌ای، دوره1, شماره پیش‌شماره; از صفحه 109 تا صفحه 121

5-   علیجانی، بهلول. محمودی، پیمان. چوگان عبدالجبار، بیشه. نیاسر، مرتضی. (1390). بررسی ساختار تداوم دو وضعیتی بارش‌های سالانه جنوب ایران با استفاده از مدل وضعیت نهان زنجیره مارکوف، دوره9, شمارهپیاپی 25; از صفحه 1 تا صفحه 16.

6-   علیجانی، بهلول. روشنی، احمد. پرک، فاطمه. حیدری، روح اله. (1391). روند تغییرپذیری فرین‌های دما با استفاده از شاخص‌های تغییر اقلیم در ایران. جغرافیا و مخاطرات محیطی، دوره1, شماره2; از صفحه 17 تا صفحه 28.

7-     علیزاده، امین. (1386) اصول هیدرولوژی کاربردی. انتشارات دانشگاه امام رضا (ع).

8-     کردوانی، پرویز. (1386). خشکسالی و راه‌های مقابله با آن در ایران. انتشارات دانشگاه تهران.

9-     کردوانی،پرویز.(1386).منابع ومسائل آب در ایران ،(جلد اول).انتشارات دانشگاه تهران

10-  کردوانی، پرویز. (1390). مناطق خشک . انتشارات دانشگاه تهران.

11- کریمی، ولی‌الله. سلیمانی، کریم. حبیب نژاد روشن  محمود .شاهدی،کاکا. مقایسه برخی روش های تعیین الگوی توزیع زمانی بارش جهت برآورد سیلاب های شهری،مطالعه موردی بابلسر،فصلنامه علمی –پژوهشی مهندسی آبیاری وآب ،سال چهارم،شماره سیزدهم -پاییز (1392).

12-  محمدی، حسین. (1391). مخاطرات جوی. تهران، انتشارات دانشگاه تهران.

13- مرید، س. مقدسی، م. (1389). مروری بر معرف­ها و محرک­ها و نحوه تدوین آن‌ها برای طرح­های خشکسالی. مجله تحقیقات منابع آب ایران، سال ششم، شماره یک: 72-76.