بررسی تغییرات فصل پذیری و ناهنجاری های بارش فصلی در ایران طی دوره 1977 الی 2006

پژوهش های علوم و فنون دریایی

مقاله 3، دوره 11، شماره 3، آذر 1395، صفحه 24-39   

نوع مقاله: تحقیقی

نویسندگان

شیرین زرین کمر مجد؛ پری سیما کتیرایی بروجردی^*

گروه هواشناسی، دانشکده علوم و فنون دریایی، دانشگاد آزاد اسلامی واحد تهران شمال

چکیده

تغییر اقلیم و پیامدهای آن از مهم ترین موضوعات زندگی بشر در دهه های اخیر است. تغییر در توزیع درون سالانه بارش و فصل پذیری می تواند نمودی از تغییر اقلیم باشد. علاوه بر آن تغییر در فصل پذیری و تاخیر یا تقدم بارش های فصلی برای تصمیم گیری های کلان در زمینه های کشاورزی و هیدرولوژی تاثیرزیادی دارد. در پژوهش حاضر برای بررسی چگونگی توزیع درون سالانه بارش به صورت کمی، ابتدا شاخص فصل پذیری و همچنین ناهنجاری های نرمال شده بارش فصلی در 33 ایستگاه سینوپتیک در سراسر ایران محاسبه و چگونگی توزیع مکانی و فصل پذیری ایستگاه ها در ایران مطالعه و سپس روند تغییرات آن طی دوره 1977 الی 2006 با استفاده از آزمون من-کندال بررسی شده است.نتایج نشان می دهد که ایستگاه گرگان در جنوب شرق دریای خزر کوچکترین و ایستگاه بندرعباس در جنوب و کنار خلیج فارس بزرگترین فصل پذیری را دارند. طی دوره آماری مورد بررسی در اغلب ایستگاه ها تمایل به تمرکز بارش در بعضی ماه های خاص وجود دارد (روند افزایشی تنها در سه ایستگاه معنی دار است). از طرفی بیشینه فصل پذیری در اغلب ایستگاه ها پس از دهه 1990 در ایران مشاهده شده است. روند ناهنجاری های بارش فصلی در هر چهار فصل در مناطق شمال غربی منفی است اما در مناطق مرکزی و غربی روند تغییرات ناهنجاری ها در اکثر ایستگاه ها مثبت است. بیشترین تعداد روند معنی دار مربوط به فصل زمستان است.

کلیدواژه‌ها

تغییر اقلیم؛ ناهنجاری بارش؛ شاخص فصل پذیری؛ روند فصل پذیری؛ روند ناهنجاری بارش

مراجع

ایران نژاد، پ.، احمدی گیوی، ف. و محمدنژاد، ع. 1388. اثر مراکز چرخندزای مدیترانه بر بارش سالانه ایران در دوره 1960 تا 2002. مجله ژئوفیزیک ایران،3 (1):105-91.

حجام، س.، خوشخو، ی. و شمس الدین وندی، ر. 1387. تحلیل روند تغییرات بارندگی های فصلی و سالانه چند ایستگاه منتخب در حوزه مرکزی ایران با استفاده از روشهای ناپارامتری. پژوهش های جغرافیایی، 64: 168-157.  

علیجانی، ب.، محمودی، پ. و چوگان، ع. 1391. بررسی روند تغییرات بارش های سالانه و فصلی ایران با استفاده از روش ناپارامتریک "برآورد کننده شیب سنس". نشریه پژوهش های اقلیم شناسی، 3(9):42-23.  

کتیرایی بروجردی، پ.س.، حجام، س. و ایران نژاد پ. 1386. سهم تغییرات فراوانی و شدت بارش روزانه در روند بارش در ایران طی دوره 1960 تا 2001. مجله فیزیک زمین و فضا، 33(1):83-67.   

 

_{Bari, S.H., Hussain, M.M. &  Shourov, N.E.A.H. 2016. Rainfall variability and seasonality in northern Bangladesh. Theoretical and Applied Climatology, 1-7.}

De Luis, M., Raventos, J., Gonzalez-Hidalgo, J.C., Sanchez, J.R.& Cortina, J. 2000. Spatial analysis of rainfall trends: a cause of study in Valencia region (Spain). International journal of climatology, 20: 1451-1469.

De Luis, M., Gonzalez-Hidalgo, J.C., Longares, L.A. & Martín-Vide, J. 2010. Changes in seasonal precipitation in the Iberian Peninsula during 1946–2005. Global and Planetary Change, 74(1): 27-33.

Gitau, M. 2016. Long term seasonality of rainfall in the southwest Florida Gulf coastal zone. Climate Research, 69: 93-105.

González-Hidalgo, J.C., De Luis, M., Raventós, J. & Sánchez, J.R. 2001.Spatial distribution of seasonal rainfall trends in a western Mediterranean area. International Journal of Climatology, 21: 843–860.

Guo, Y., Wen, Z. & Wu, R. 2016. Interdecadal Change in the Tropical Pacific Precipitation Anomaly Pattern around the Late 1990s during Boreal Spring. Journal of Climate, 29: 5979–5997, doi: 10.1175/JCLI-D-15-0462.1. 

Harris, I., Jones, P.D., Osborn, T.J. &Lister, D.H. 2014. Updated high-resolution grids of monthly climatic observations – the CRU TS3.10 Dataset. International Journal of Climatology, 34: 623–642. DOI: 10.1002/joc.3711.

Karl, T.R. & Knight, R.W. 1998. Secular trends of precipitation amount, frequency, and intensity in the United States. Bulletin of the American Meteorological society, 79(2): 231-241.

Sneyers, R. 1990. On the statistical analysis of series of observations, WMO Technical Note No. 143. World Meteorological Organization, Geneva.

Sumner, G.N. 1988. Precipitation: Process and analysis. John Wiley. Chichester, UK.

Sumner, G.N., Homar, V. & Ramis, C. 2001.  Precipitation seasonality in eastern and southern coastal Spain. International Journal of Climatology, 21: 219–247. Doi:10.1002/joc.600.

Turkes, M. 1996. Spatial and temporal analysis of annual rainfall variations in turkey, International Journal of Climatology,16: 1057-1076.

Walsh, P.D. &Lawler, D.M. 1981. Rainfall seasonality: description, spatial patterns and change through time. Weather, 36: 201-208.