اثر مس نیترات بر برخی شاخص‌های خون بچه‌تاسماهی شیپ (Acipenser nudiventris)

پژوهش های علوم و فنون دریایی

مقاله 5، دوره 11، شماره 3، آذر 1395، صفحه 49-63   

نوع مقاله: تحقیقی

نویسندگان

آیین محمدرضایی^{* 1}؛ سورنا ابدالی¹؛ ایوب یوسفی جوردهی²؛ زهرا سالاری³

¹گروه بیولوژی دریا، دانشکده علوم و فنون دریایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال

²موسسه تحقیقات بین المللی تاسماهیان دریای خزر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی(AREEO) ، رشت، ایران

³گروه منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بافت

چکیده

به­منظور تعیین سمیت حاد فلز سنگین مس بر برخی شاخص­های خون تاسماهی شیپ، 120 قطعه ماهی در مجاورت غلظت­های صفر(شاهد)، 1 ، 5 و 10 میلی­گرم در لیتر نیترات مس (Cu(NO₃)₂) قرار گرفتند. در غلظت­های 5 و 10 میلی­گرم در لیتر همه ماهی­ها بعد از 24 ساعت تلف شدند و فقط در گروه شاهد و تیمار 1 میلی­گرم در لیتر همه ماهی­ها تا 96 ساعت زنده ماندند. نتایج نشان داد که سطوح هموگلوبین (Hb) با افزایش غلظت مس و با گذشت زمان به­طور معنی­داری افزایش یافت                (05/0 > P). تعداد گلبول­های قرمز (RBC) در غلظت­های 5 و 10 میلی­گرم در لیتر در 24 ساعت کاهش معنی­داری نشان داد (05/0 > P). درصد هماتوکریت (Hct) از 4/3 ± 33/22 درصد در تیمار شاهد به 4/4 ± 45 درصد در غلظت 10 میلی­گرم در لیتر مس در 24 ساعت افزایش یافت (05/0 > P). تعداد گلبول­های سفید (WBC) کاهش معنی­داری نسبت به گروه شاهد داشت (05/0 > P). حجم متوسط گلبول قرمز (MCV) از 3/5 ± 6/148 فمتولیتر در گروه شاهد به 1 ± 274 فمتولیتر در غلظت 10 میلی­گرم در لیتر در 24 ساعت رسید (05/0 > P).میانگین هموگلوبین ذره­ای (MCH) در گروه شاهد 20 ± 8/31 گرم در دسی­لیتر بود و به 30 ± 4/50 گرم در دسی­لیتر در تیمار 10 میلی­گرم در لیتر در زمان 24 ساعت رسید (05/0 > P). میانگین غلظت هموگلوبین ذره­ای (MCHC) به بیشترین میزان(9/4 ± 03/50 پیکوگرم) در تیمار 1 میلی­گرم در لیتر در زمان 96 ساعت رسید. تعداد لنفوسیت­ها از 1 ± 66/62 درصد در گروه شاهد به 2/1 ± 70 درصد در تیمار 5 میلی­گرم در لیتر در زمان 24 ساعت کاهش در غلظت 1 میلی­گرم در لیتر به­طور معنی­داری افزایش (5/2 ± 82 درصد) در زمان 48 ساعت داشت (05/0 > P). تعداد مونوسیت­ها از 5/1 ± 66/3 درصد در گروه شاهد به کمترین میزان (5/0 ± 66/0 درصد) در تیمار 1 میلی­گرم در لیتر رسید (05/0 > P). از نتایج تحقیق انجام شده می­توان دریافت که گرچه مس یک فلز ضروری برای انجام بسیاری از فرآیندهای فیزیولوژیکی است؛ ولی غلظت بیش از حد مجاز آن اثرات سمی شدیدی بر بچه­ماهی شیپ نشان داد.

کلیدواژه‌ها

مس نیترات؛ شاخص‌های خونی؛ بچه‌تاسماهی شیپ (Acipenser nudiventris)

مراجع

 پژند، ذ.، اسماعیلی ساری، ع. و پیری، م. 1384. تعیین غلظت کشنده علف­کش ماچتی (Butachlor) بر بچه­ماهیان قره­برون (Acipenser persicus) .مجله علمی شیلات ایران، 14(1): 50 – 41.

 جلالی، ب. و آقازاده، م. 1385. مسمومیت ماهیان در اثر فلزات سنگین و اهمیت آن در بهداشت عمومی. انتشارات مان کتاب. ایران. 

 _{رزم‌آرا، پ.،  پیکان حیرتی، ف. و  درافشان، س. 1393. اثر نانوذرات‌نقره بر برخی پارامتر‌های خون‌شناسی گربه ماهی رنگین کمان (Pangasius hypophthalmus). مجله سلول و بافت، 5(3): 272-263.}

عروجعلی، م.، پیکان حیرتی، ف.، محبوبی صوفیانی، ن. ودرافشان، س. 1392. اثر غلظت های تحت کشنده کادمیوم بر برخی شاخصهای خون شناسی بچه ماهی استرلیاد (Acipenser ruthenus) . مجله علوم و فنون شیلات، 2(2): 22-11.

کاظمی، ر.، پوردهقانی، م.، یوسفی جوردهی، ا. یارمحمدی، م. و نصری تجن، م. 1389. فیزیولوژی دستگاه گردش خون آبزیان و فنون کاربردی خون­شناسی ماهیان. انتشارات بازرگان. رشت، ایران.

نظری، ر. 1375. بررسی کاربرد هورمون­های غده هیپوفیز ماهی اسبله در تکثیر کپور ماهیان. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران. ایران.

 

Bagdonas, E. & Vosyliene, M.Z. 2006.Study of toxicity and genotoxicity of copper, zinc and their mixture to Rainbow trout (Oncorhynchus mykiss). BIOLOGIJA, 1: 8–13

Bani, A. & Haghi Vayghan, A. 2011. Temporal variations in haematological and biochemical indices of the Caspian kutum, Rutilus frisii kutum. Ichthyology Research, 58(2):126-133.

Georgieva, E., Amaudov, A. & Vlcheva, I. 2010. Clinical, hematological and morphological studies on ex siyu induced copper intoxication in Crucian Carp (Carassius gibello). Journal of Central European Agriculture, 11:165-172.

Karthikeyeni, S., Vijayakumar, T.S., Vasanth, S. & Ganesh, A. 2013. Biosynthesis of iron oxide nanoparticles and its haematological effects on fresh water fish Oreochromis mossambicus, J. Acad. Indus. Res. 1(10): 645-649.

Lodhi, H.S., Khan, M.A., Verma, R.S. & Sharma, U.D. 2006. Acute toxicity of copper sulphate to fresh water prawns. Journal of Environmental Biology, 27: 585-588.

Naghsh, N., Noori, A., Aqababa, H. & Amirkhani, S. 2012. Effect of nanosilver particles on alanin amino transferase (ALT) activity and white blood cells (WBC) level in male Wistar rats, In vivo condition. Zahedan Journal of Research in Medical Sciences, 14(7): 34-37.

Niimi, A.J. 1987. Biological half-lives of chemicals in fishes. Reviews of Environmental Contamination and Toxicology, 99: 1–46.

Pickering, A. D. (ed.).1981. Stress and fish. Academic Press, New York.

Roberts, R.J. 1978. The pathophysiology and systemic pathology of teleosts, 1th Ed. Bailliere Tindal. London.

Satheeshkumar, P., Ananthan, G., Senthilkumar, D. & Jeevanantham, K. 2010. Comparative investigation on hematological and biochemical studies on wild marine teleost fishes from Vellar estuary, southeast coast of India. Journal of Comparative Clinical Pathology, 10: 1091 – 1095.

Schjolden, J., Sorensen, J., Nilsson, G.E. & Poleo,A.B. 2007. The toxicity of copper to crucian carp (Carassiuscarassius) in soft water. Science of the Total Environment,384: 239-251.

Serezli, R., Akhan, S. & Delihasan-Sonay, F. 2011. Acute effects of copper and lead on some blood parameters on Coruh trout (Salmo coruhensis). African Journal of Biotechnology, 10: 3204-3209.

Singh, D., Nath, K., Trivedi, S.P. & Sharma, Y.K. 2008. Impact of copper on haematological profile of freshwater fish, Channa punctatus. Journal of Environmental Biology, 29: 253-257.

Tavares-Dias, M. & Moraes, F.R. 2007. Hematological and biochemical reference intervals for farmed channel catfish. Journal of Fish Biology, 71: 383–388.

Taylor,J.C., Geer, L.N., Wood, C.M. & Donald, D.G. Mc. 2000. Physiologicaleffects of chronic copper exposure to Rainbow trout (Oncorhychusmykiss) in hand and soft water, evaluation of chronic indicators.  Environmental Toxicology and Chemistry, 19: 2298-2308.

Viella, S., Ingrossi, L., Lionetto, M., Schettino, T., Zonno, V. & Stroelli, C. 1999. Effect of cadmium and zinc on the Na/H exchanger on the brush34 B.K. Hassanborder membrane vesicles isolated from eel kidney tankular cells. Aquatic Toxicology, 48: 25-36.

Weiguang, L. & Chen, N. 1995. Acute toxicity of Hg, Cu, Cd, Zn to larvae of red sea bream, Chrysophrys major. Journal of marine science, 20: 1000- 1015.

Witeska, M. 2005. Stress in fish– hematological and immunological effects of heavy metals. Electronic Journal of Ichthyology, 1:35 - 41.

Xiaoyun, Z., Mingyun, L., Khalid, A. & Weinmin, W. 2009. Comparative of hematology and serum biochemistry of cultured and wild Dojo loach, Misgrurnus anguillicadatus. Fish Physiology Biochemistry, 35: 435 – 441.