تبیین شباهت‌ها و تفاوت‌های جنسیتی در رفتار شهروندی سازمانی در مؤسسات مالی و اعتباری

زن و مطالعات خانواده

مقاله 4، دوره 9، شماره 33، آذر 1395، صفحه 63-90   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

حسین صمدی میارکلائی^{* 1}؛ حمزه صمدی میارکلائی²

¹باشگاه پژوهشگران جوان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قائمشهر، قائمشهر، ایران

²دکتری مدیریت دولتی، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، قائمشهر، ایران.

چکیده

رفتار شهروندی سازمانی یک نوع رفتار ارزشمند و مفید است که افراد آن را به صورت دلخواه و داوطلبانه از خود در محیط کار بروز می‌‌دهند. رفتار شهروندی سازمانی موجب می­شود کارکنان منافع گروهی و سازمانی را بر منافع فردی ترجیح دهند. به‌منظور تضمین کارآئی سازمانی، سازمان­ها به مشارکت، سخاوتمندی، فداکاری، و گاهی به تلاش­های اضافی کارکنان نیاز دارند. در این میان بحث تفاوت­های جنسیتی در ارائه سطح رفتار شهروندی سازمانی، همواره به عنوان یک مسئله جدی و اساسی مطرح بوده است. براین اساس هدف از پژوهش حاضر، بررسی شباهت­ها و تفاوت­های جنسیتی در رفتار شهروندی سازمانی در مؤسسه مالی اعتبار ثامن شعب استان مازندران بوده است. تحقیق به روش توصیفی-همبستگی انجام شد و جامعه آماری این تحقیق، 148نفر از کارکنان شعب مالی و اعتبار ثامن استان مازندران می­باشند، که 114 نفر بعنوان نمونه انتخاب، و جمع­آوری داده­ها با استفاده از پرسش نامه استاندارد نیهاف و مورمن (1993)، بوسیله نرم­افزارهای SPSS و LISREL به تجزیه‌وتحلیل داده­ها پرداخته ‌شده است. یافته­ها نشان داده است که رفتار شهروندی سازمانی و همه ابعاد مورد بررسی یعنی: نوع­دوستی، عفت اجتماعی، جوانمردی، تواضع، وظیفه­شناسی در وضعیت مطلوبی قرار داشته و به‌جز عفت اجتماعی، سایر مؤلفه‌ها با رفتار شهروندی سازمانی ارتباط معنی­داری دارند. هم­چنین رفتار شهروندی سازمانی کارکنان زن در همه ابعاد از کارکنان مرد به‌صورت چشم­گیری مطلوب­تر بوده است. براین اساس می­توان با توجه و برنامه­ریزی بهتر بر رفتار شهروندی سازمانی کارکنان زن، به بهره­وری بیشتری در سازمان دست یافت.
 

کلیدواژه‌ها

جنسیت؛ رفتارشهروندی سازمانی؛ شعب ثامن استان مازندران؛ مدل معادلات ساختاری

مراجع

-   اسلامی، حسن و سیار، ابوالقاسم (1386)،رفتار شهروندی سازمانی. ماهنامه علمی آموزشی تدبیر، (187)18، 59-56.

-   دعایی، حبیب­ا..؛ مرتضوی، سعید و نوری، علی (1390)،مدل یابی تاثیر درک حمایت سازمانی بر رفتار شهروندی سازمانی؛ مورد مطالعه: هتل پنج ستاره پارس. فصلنامه مدیریت اجرایی، 38، 13-33.

-   زین­آبادی، حسن­رضا (1388)، رفتار شهروندی سازمانی، خشنودی شغلی و تعهد به مدرسه: آیا تفاوت معنی­داری میان زنان و مردان وجود دارد؟، فصلنامه تحقیقات زنان، (1)3، 27-4.

-   صالحی­عمران، ابراهیم و جعفری، زینب. (1391)، بررسی میزان برخورداری رفتار شهروندی سازمانی کارکنان دانشگاه مازندران. نشریه مدیریت اجرایی، (4)8، 22-2.

-   صمدی میارکلائی، حسین؛ آقاجانی، حسنعلی؛ مشازمینی، موسی و صمدی میارکلائی، حمزه (1393)، شناسایی و سنجش مؤلفه­های فرهنگ رفتار شهروندی سازمانی در محیط کارِ کارکنان زن ادارات آموزش و پرورش. فصلنامه زن در فرهنگ و هنر دانشگاه تهران، (2)6، 229-247.

-   صمدی میارکلائی، حسین؛ آقاجانی، حسنعلی و صمدی میارکلائی، حمزه (1393)، شناسایی و ارزیابیِ فرآیند رفتار شهروندی سازمانی کارکنان. فصلنامه فراسوی مدیریت (مدیریت بهره­وری) تبریز، (28)7، 118-95.     

-   قلی­پور، رحمت­ا...؛ صمدی میارکلائی، حسین و صمدی میارکلائی، حمزه (1394)، مدل­سازی ساختاریِ ارتباط میان رفتار شهروندی سازمانی و تعهد سازمانی کارکنان. نشریه علمی و پژوهشی پژوهش­های روانشناختی در مدیریت دانشگاه حضرت معصومه، (1)1، 31-1.

-   قلی­پور، رحمت­ا...؛ صمدی میارکلائی، حسین و صمدی میارکلائی، حمزه (1394)، بررسی تأثیر توانمندسازی روان­شناختی بر فرهنگ ‌اشتراک‌گذاری دانش (مورد مطالعه: کارکنان زن ادارة آموزش و پرورش استان مازندران). نشریه مطالعات زنان دانشگاه الزهر، (4)13، 203-181.

-   یعقوبی، نورمحمد؛ مقدمی، مجید و کیخا، عالمه (1389)،بررسی رابطه بین رهبری تحول آفرین و رفتارشهروندی سازمانی کارکنان. نشریه مدیریت تحول،(2)2،96-64.

 

Ackfeldt, A-L., & Coote, L.V. (2005), A Study of Organizational Citizenship Behaviors in a Retail Setting, Journal of Business Research. 58. 151–159.

Asgari, A., Silong, A. D., Ahmad, A., & Samah, B. A. (2008), The Relationship Between Transformational leadership Behaviors, Organizational Justice, Leader-Member Exchange, Perceived Organizational Support, Trust in Management and Organizational Citizenship behaviors. European Journal of Scientific Research, 23(2), 227–242.

Baumgartner, H., & Homburg, C. (1996), Applications of Structural Equation Modeling in Marketing and Consumer Research: A Review. International Journal of Research in Marketing, 13(2), 139–161.

Bolino, M. C., Turnley, W. H., & Niehoff, B. P. (2004), The other side of the story: Reexamining Prevailing Assumptions about Organizational Citizenship Behavior. Human Resource Management Review, 14(2), 229–246.

Bergeron, D. M. (2007), The Potential Paradox of Organizational Citizenship Behavior: Good Citizens at what cost?. Academy of Management Review, 32(4), 1078–1095.

Bambale, A. J. A., Shamsudin, F. M., & Subramaniam, C. (2011), Stimulating Organizational Citizenship Behavior (OCB) Research for Theory Development: Exploration of leadership paradigms. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 1(3 Special), 38–59.

 Bateman, T.S., & Organ, D.W. (1983), Job Satisfaction and the Good Soldier: The Relationship Between Affect and Employee Citizenship. Academy of Management Journal, 26, 595–597.

Bell, S. J., & Menguc, B. (2002), The Employee-Organization Relationship, Organizational Citizenship Behaviors, and Superior Service Quality. Journal of retailing, 78(2), 131–146.

Castro, C.B., Armario, E.M., & Ruiz, D.M. (2004), The Influence of Employee Organizational Citizenship Behaviore Customer loyality,International Journal of Service Management,15(1),27–53.

Cameron, S., & T. Nadler, J. (2013), Gender roles and organizational Citizenship Behaviors: effects on Managerial Evaluations. Gender in Management: An International Journal, 28(7),380–399.

Bragger, J. D., Rodriguez-Srednicki, O., Kutcher, E. J., Indovino, L., & Rosner, E. (2005),Work-family conflict, work-family culture, and Organizational Citizenship Behavior among Teachers. Business and Psychology, 20(2), 303–324.

Farh, J-L., Zhong, C-B., & Organ, D.W. (2004), Organizational Citizenship Behavior in the People’s Republic of China, Organization Science. 15. 241–253.

Farrell, S. K., & Finkelstein, L. M. (2007), Organizational Citizenship Behavior and Gender: Expectations and Attributions for Performance. North American Journal of Psychology, 9(1),84–96.

Fox, S., Spector, P. E., & Miles, D. (2001), Counterproductive work behavior (CWB) in response to job stressors and organizational justice: Some mediator and moderator tests for autonomy and emotions. Journal of vocational behavior, 59(3), 291–309.

Hodson, R. (2002), Management Citizenship Behavior and its Consequences. Work and Occupations, 29(1), 64–96.

Hair, J. F., Anderson, R. E., Tatham, R.L., & Black, W.C., (1998), Multivariate data Analysis. Prentice Hall International Inc., Upper Saddle River, NJ.

Khaola, P. (2008), Organisational Citizenship Behaviour Within Learning Environments. International Journal of Management Education. 7(1).73–80.

Liu, C. W. (2008), Organizational Citizenship Behavior in a Non-US Context: Its Dimensions, Antecedents and Consequences (Doctoral dissertation, School of Management, I-Shou University).

Lin, C. P. (2008), Clarifying the Relationship Between Organizational Citizenship Behaviors, Gender, and knowledge Sharing in Workplace Organizations in Taiwan. Journal of Business and Psychology, 22(3), 241–250.

Levine, E. L. (2010), Emotion and power (as social influence): Their Impact on Organizational Citizenship and Counterproductive Individual and Organizational Behavior. Human Resource Management Review. 20, 4–17.

Nunnally, J. C (1978), Psychometric theory. Second ed., McGraw-Hill, New York.

Niehoff, B. P. (2000), A Motive-based view of Organizational Citizenship Behavior: Applying an old lens to a new Class of Organizational Behaviors. In Midwest Academy of Management Behavior Conference, Chicago.

 Niehoff, B.P. and Moorman, R.H. (1993), Justice as a Mediator of the Relationship Between Methods of Monitoring and Organizational Citizenship Behavior", Academy of Management Journal, 36, 527–556.

Organ, D.W (1988), Organizational Citizenship Behavior. Lexington, MA: Lexington.

Organ, D. W. (1990), The Motivational Basis of Organizational Citizenship Behavior. Research in organizational behavior, 12(1), 43–72.

Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., Paine, J. B., & Bachrach, D. G. (2000), Organizational Citizenship Behaviors: A Critical Review of the Theoretical and Empirical literature and Suggestions for future Research. Journal of Management, 26(3), 513–563.

Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., Moorman, R. H., & Fetter, R. (1990), Transformational leader Behaviors and their Effects on Followers' trust in Leader, Satisfaction, and Organizational Citizenship Behaviors. The Leadership Quarterly, 1(2), 107–142.

 Paine, J., & Organ, D.W.(2000), The Cultural Matrix of organizational Citizenship Behavior: Some Preliminary Conceptual and Empirical Observations. Human Resource Management Review. 10. 45–59.

Peterson, R. A. (1994), A Meta-analysis of Cronbach's Coefficient Alpha. Journal of Consumer Research, 381–391.

 Turnipseed. D. (2001), Are good Soldiers Good? Exploring the link Between Organization Citizenship Behavior and Personal Ethics. Journal of Business Research. 55, 1–15.

Van Dyne, L., Graham, J. W., & Dienesch, R. M. (1994), Organizational Citizenship Behavior: Construct Redefinition, Measurement, and Validation. Academy of Management Journal, 37(4), 765–802.

Vieira, A. L. (2011), Interactive LISREL in Practice: Getting Started with a SIMPLIS Approach. New York: Springer.

Wang, J., & Wong, C. K. (2011), Understanding Organizational Citizenship Behavior from a Cultural Perspective: An Empirical Study Within the Context of Hotels in Mainland China. International Journal of Hospitality Management, 30, 845–854.

Yoon, M. H., & Suh, J. (2003), Organizational Citizenship Behaviors and Service Quality as External Effectiveness of Contact Employees. Journal of Business Research, 56(8), 597–611.

Yilmaz, K., & Tasdan, M. (2009), Organizational Citizenship and Organizational Justice in Turkish Primary Schools. Journal of Educational Administration. 47(1). 108–126.

Zeinabadi, H. (2010), Job Satisfaction and Organizational Commitment as Antecedents of Organizational Citizenship Behavior (OCB) of Teachers. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 5, 998-1003.

 Zeidan, S. (2006), Workers’ Affective Commitment and Their Willingness to Perform Discretionary Work Behavior: The Impact of Commitment-oriented Human Resources Management Practices. Journal of Business Systems, Governance and Ethics, 1(1), 13–23.