کاربرد حرف اضافۀ (lá) در کردی مکریانی در الگوی شناختی

فصلنامۀ ادبیات و زبان های محلی ایران زمین

مقاله 4، دوره 6، شماره 4 - شماره پیاپی 14، اسفند 1395، صفحه 67-78   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

فرزاد عزیزی^* ؛ امیرعلی خوشخونژاد

دانشجوی دکتری زبانشناسی، دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

حروف‌ ‌اضافه مقولاتی واژگانی‌اند که در گونۀ مکریانی از زبان کردی به دو صورت ساده و مرکب ظاهر می‌ شوند و کتاب­های دستور زبان کردی موجود، تعاریف و ساختمان و معانی آنها را فارغ از چارچوبی خاص بیان کرده‌اند. زبان­شناسی شناختی دیدگاهی دقیق‌تر و نظام‌مندتر را در ارتباط با شناخت و بررسی حروف اضافه نسبت به دیدگاه­های رایج فراهم کرده و معانی مختلفی را که توسط یک حرف اضافه بیان می­شود به صورتی نظام‌مند در ارتباط با یکدیگر قرار می‌دهد. همچنین، مکتب شناختی قابلیت بررسی و مطالعۀ حروف اضافه را با توجه به قواعدی چون مفهوم‌سازی و پیروی از الگوهای استعاری حاکم بر زبان فراهم می­کند. در این پژوهش ابتدا حروف اضافه در گویش مکریانی بر اساس پیکرۀ زبانی که جزء منابع مکتوب و کتابخانه‌ای به‌ حساب می‌آیند، معرفی شده و از میان آنها، حرف اضافه سادۀ (lá) که در ساخت دیگر حروف اضافه مرکب نیز در گونۀ مکریانی نقش اساسی را بازی می­کند، به کمک روش توصیفی- تحلیلی و پیروی از الگوهایی چون گسترش استعاری حوزۀ مکانی و معانی پیرامونی بررسی و تحلیل می‌شود. آنچه که از این تحقیق بر می‌آید، ماهیت تصویرگونۀ ضمایر است که برآمده از تجسم ذهن انسان بوده و با استفاده از الگوهای آشنایی چون اندام­های بدن او تبیین می‌شوند.

کلیدواژه‌ها

حروف اضافۀ مکانی؛ حرف اضافۀ (lá)؛ زبان‌شناسی شناختی؛ گویش کردی مکریانی

مراجع

1.زاهدی، کیوان و عاطفه محمدی زیارتی.(1390). "شبکۀمعناییحرفاضافۀفارسی(از)درچهارچوبمعنیشناسیشناختی"، تازه های علوم شناختی،سال 13، شماره 1، صص:80-67.

2.سراجی اردستانی،م.(1388). بررسیمعناییحروفاضافهدرفارسیدرقالبنظریهمعناشناسیشناختی، پایان نامه کارشناسی ارشد زبانشناسی همگانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز.

3.گلفام،ا. و یوسفی راد. (1385)." رویکرد معناشناسی شناختی به حروف اضافه مکانی زبان فارسی از منظرآموزشی، مطالعه موردی: حرف اضافه (در) ، نشریهپژوهشادبیاتمعاصرجهان"، سال 14، شماره 56، صص:179-167.

4.نقی زاده، محمود. (1390). بررسی چگونگی ساختاری شدن مفهوم فضا در زبان فارسی بر اساس زبان شناسی شناختی، پایان نامه دکتری زبان شناسی همگانی، دانشگاه اصفهان.

5.یوسفی راد، ف.(1387). بررسی شناختی زبان فارسی بانگاهی ویژه به حروف اضافه مکانی. پایان نامه دکتری زبانشناسی همگانی، دانشگاه تربیت مدرس.

6.یوسوپووا، د.زری. (2005). شیوه ی سلیمانی زمانی کوردی. ترجمه کوردستان موکریانی، هه ولیر، عیراق.

7.Evans, Vyvyan and Melanie Green (2006). Cognitive linguistics, an introduction, Edinburgh University Press.

8.Geeraerts, Dirk et al. (2008). Body, language and mind, volume 2, Mouton de Gruyter. 

9.Huddleston Rodney, Pullum Geoffrey K (2002). The Cambridge grammar of the English language. Cambridge.

10.Lakoff, George and Mark Johnson (1980).Metaphors we live by. Chicago: Chicago University Press.

11.Lakoff, George (1987).Woman, Fire and Dangerous Things. Chicago: University of Chicago Press.

12.Lakoff,George and Mark Johnson(1999).Philosophy in the flesh: The embodied mind and Its challenge to western thought. New York: Basic Books.

13. Levinson, S. C., & Wilkins, D. P. (2006). Patterns in the data: Towards a semantic typology of spatial description, Max Planck Institute for Psycholinguistics.

14.Mackenzie, David N. 1961. Kurdish dialect Studies. London: Oxford University Press.

15.Navarro Ferrando, I. (2000). A Cognitive-semantic analysis the English lexical unit in. Cuadernos de investigación filológica.

16.Quirk, Randolph and Greenbaum, Sidney and Leech, Geoffrey and Svartvik, Jan.(1985). A Comprehensive Grammar of the English Language. London: Longman.

17.Ray,Jackendoff(1983).Semantics and Cognition. Cambridge, MA: MIT Press.

18.Saeed, Sameerah (2014). Place Relaters: English and Kurdish. Newcastle University, Newcastle upon tye.

19.Samvelian,pollet (2007).“A Lexical Account of Sorani  Kurdish Prepositions”, the 14th International Conference on Head-Driven Phrase Structure Grammar. Stanford Department of Linguistics and CSLI’s.

20.Thackston,W.M. (2013). Sorani Kurdish: A Reference Grammar with Selected Readings, www.fas.harvard.edu.

21.Tyler Andrea and Vyvyan Evans (2003). The Semantics of English Prepositions. Spatial Scenes,Embodied Meaning and Cognition. Cambridge, Cambridge university press.