رتبه ‏بندی هشت کلان شهر ایران از لحاظ سطح توسعه ‏یافتگی به کمک روش‏ فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و روش ‏تاکسونومی در سال 1390

دو فصلنامه علمی - تخصصی اقتصاد توسعه و برنامه ریزی

مقاله 1، دوره 5، شماره 2، آذر 1395، صفحه 1-24   

نویسندگان

عبدالعلی منصف^{* 1}؛ مجید صامتی²؛ مژده موسوی مدنی³

¹دانشیار، دانشگاه پیام پور، مرکز اصفهان، ایران

²دانشیار گروه اقتصاد، دانشگاه اصفهان

³کارشناس ارشد اقتصاد، دانشگاه پیام نور، مرکز اصفهان

چکیده

رشد و توسعه اقتصادی از دیرباز مورد توجه اقتصاددانان بوده است. اقتصاددانان عوامل مختلفی را جهت توسعه اقتصادی یک کشور بر شمرده‏اند. از جمله توجه به توسعه منطقه‏ای و لزوم توزیع متناسب منابع جهت رشد همگون مناطق مختلف یک کشور می باشد. پژوهش حاضر رتبه‏بندی هشت کلانشهر تهران، مشهد، اصفهان، شیراز، قم، کرج، تبریز و اهواز برای سال 1390 و از لحاظ پنج شاخص اقتصادی، فرهنگی و آموزشی، مسکونی و ساختمانی، بهداشتی و درمانی و‏‏ تجهیزات شهری می‏باشد. جهت این امر از دو روش تاکسونومی عددی و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی کمک گرفته شده است.نتایج روش تاکسونومی نشان می‏دهد که کلان‏شهرهای تهران، اصفهان، تبریز، کرج، مشهد، قم، شیراز و اهواز به ترتیب از بیشترین سطح توسعه و نتایج روش تحلیل سلسله مراتبی حاکی از آن است که کلان‏شهرهای تهران، اصفهان، کرج، مشهد، تبریز، شیراز، قم و اهواز به ترتیب از سطح توسعه بالاتری برخوردار می‏باشند. همچنین در تمامی شاخص‏ها کلان‏شهر تهران از بالاترین رتبه برخوردار بوده است. با توجه به شاخص‏های اقتصادی، کلان شهر قم؛ با توجه به شاخص‏های فرهنگی و آموزشی، تبریز؛ با توجه به شاخص‏های مسکونی و ساختمانی، اهواز؛ با توجه به شاخص‏های بهداشتی و درمانی، اهواز ؛ و با توجه به شاخص‏های تجهیزات شهری، کلان‏شهر قم از جایگاه پایین‏تری برخوردار بوده‏اند.

مراجع

منابع

1-Asayesh, h. (1997), "basics and methods of regional planning", journal of Payamenoor university.

2-Ebrahimzade, I. and sharifikiya, M. (2003), “arrangement and planning for outspread villages”, journal of geography and development. No 1.

2-Ejlali, P. (1994), “regional analysis and ranking of residences", publication of managemant and planning organization, Tehran.

3-Esmaeilzadeh, H. (2003), “systematic approach in urban planning”, journal of geography training growth.

4-Aslani, H. (1994), “planning for spatial development of BIJAR city", Thesis of M.A degree ,SHahid beheshti university.

5-Akbari and Zahedi. (2008), “application of multi indicators ranking and deciding methods”, municipal organization , Tehran.

6-Babakhani, M. (2008), “economic development, inequality of incomes and health in Iran: 1976-2006”, journal of social welfare, No.

7-Beheshti, M. (2004), “economic development of Iran”, publication of Tabriz university.

8- Taghavi, N. (1999), “sociology of countries”, publication of Payamenoor university.

9- Jabbari, F. (2000), “ranking of industry according to economic indicators with AHP method”, thesis of M.A degree, Tehran university, Tehran.

10 Hekmatniya, H. and Mousavi, M. (2004), “analysis of development levels of changes and regional inequalities in Yazd province”, journal of geography and development, No.3.

11- Rahmani, T. (2005). “Macroeconomics”, publication of Baradaran, Tehran, pp 196.

12- Rezvani, M. (2004), “analysis of undevelopment levels of villages in Sanandaj city”, journal of geography and development, No. 3, university of Mashhad.

13-Ziari, Zanjirchi and Sorkhkamal. (2010), "analysis and ranking of developing degree of Khorasan razavi cities with topsis method", journal of geographic researches, pp 17-33, 42.

14- Ziari, K.(1999), "basics and methods of regional planning", publication of Yazd university.

15- Soltanpanah, Faroghi and Golabi. (2010), "compare of multi indicator decision making techniques for ranking of countries according to human development level", journal of knowledge and technology, pp 2,12-26

16- Oloumi, S. (2010), "ranking of financial preparation methods for modernization of old urban structures: Esfahan city", thesis for M.A degree, university of Esfahan.

17- Farid, Y. (1989), "geography and knowing cities", first edition, publication of Tabriz university.

18- Friedman, J. (1994), "development of villages and cities", translated by Kiavand, A., management and planning organization, Tehran.

19- Gharebaghian, M. (1994), "growth and development economics", first volume, Ney publication, Tehran.

20- Moazzezi.M and Shobeyri. (2011), "defining of developing degree of Esfahan cities with taxonomy technique", journal of regional and urban researches and studies, no.8.

21- Mazaheriniya, Sh. (2005), "evaluation of capability and balance of Esfahan areas in urban services", thesis of M.A degree, university of Esfahan.

22- Monfarediyan, M. (2007), "ranking of urban areas of Shiraz according to developing degree", thesis of M.A degree, university of Esfahan.

23- AlHassan, R, M. (2007) Regional Disparities In Ghana: Policy Option and Public Investment Implication, University of Ghana, Xinshen Diao, International Food Policy Research Institute.

24-Azika M (1985), An Introduction to Sociology of Countries Development, Information Publication, Tehran,.

25- Bhatia,Y,K, Rai, S,C(2004). Evaluation of Socio-Economic Development is Small Areas, New Dehli..

26- Bozbura,T(2007). Prioritization of human capital measurement indicators using fuzzy AHP, Expert Systems with Applications, Vol. 32 No.4, pp.1100-12.

27- Hall, P (1992), Urban Regional Planning, 3rd ed, London and New York.

28- Ricardo V, V (2010), Using The Analytic Hierarchy Process (AHP) To Select And Prioritize Project in Portfolio.PMI Global Congress, North America, Washington – Dc, Eua.