بررسی عوامل موثر بر احساس آنومی (بی‌هنجاری) سیاسی مطالعه موردی: شهروندان استان ایلام

علوم اجتماعی

مقاله 1، دوره 10، شماره 35، اسفند 1395، صفحه 1-32   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مهرداد نوابخش¹؛ عزالدین نوریان فر²

¹استاد گروه جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی، علوم و تحقیقات تهران

²دانشجوی دکتری تخصصی جامعه شناسی سیاسی از دانشگاه آزاد اسلامی، واحدعلوم و تحقیقات تهران

چکیده

هدف از این پژوهش بررسی عوامل موثربراحساس آنومی سیاسی مطالعه موردی، شهروندان استان ایلام بوده و به منظور اجرای پژوهش محقق از روش توصیفی پیمایشی استفاده کرده است. واحد مطالعه در این پژوهش حاضر (شهروندان 18سال به بالا شهر ایلام طبق مفاد قانون اساسی کشور) خانوارهای شهر ایلام هستند که با مراجعه به این قشر متغیرها و خصایص مورد نظر آنان مورد سنجش و بررسی قرار داده شد. با استفاده از روش نمونه‌گیری کوکران، تعداد نمونه 414 نمونه انتخاب شدند. داده‌های پژوهش در شهریور ماه 1394 گردآوری شده است. در این پژوهش با مطالعه آثار دورکیم مدل تئوری برای بررسی عوامل موثر بر احساس آنومی سیاسی تدوین شده که عبارتند از: تغییرات شتابان اقتصادی، همبستگی سیاسی، یگانگی دینی، ناعادلانه بودن قواعد، فردگرایی، وسکیولاریزم. در این پژوهش بررسی آنومی سیاسی از هفت بعد در قالب متغیر‌های مستقل پژوهش مورد بررسی قرار گرفت. در فرضیه اول که به بررسی نقش شتابان اقتصادی و صنعتی شدن بر احساس آنومی سیاسی پرداخته شد، نتایج نشان داد که سطح T آماره به میزان 25/1 و میزان سطح معنی داری در حدود 000/0 است. لذا، می‌توان نتیجه گرفت که ارتباط این دو معنادار است. در فرضیه دوم که به بررسی نقش انسجام (تعهد) دینی بر احساس آنومی پرداخته شد، نتایج نشان داد که میزان آزمونT آماره به میزان 21/1- و میزان سطح معنی داری در حدود 016/0 است. لذا، می‌توان نتیجه گرفت که ارتباط این دو معنادار است. در فرضیه سوم که به بررسی نقش احساس غیرعادلانه بودن قواعد بر احساس آنومی پرداخته شد، نتایج نشان داد که میزان آزمون T معادل 11/1 و میزان سطح معنی داری در حدود 018/0 است. لذا، نتیجه می‌گیریم که ارتباط این دو معناداری است. در فرضیه چهارم که به بررسی نقش فردگرایی بر احساس آنومی سیاسی پرداخته شد، نتایج نشان داد که میزان آزمون T معادل 11/4 و میزان سطح معنی داری در حدود 044/0 است. لذا، نتیجه می‌گیریم که ارتباط این دو معناداری است. در فرضیه پنجم که به بررسی نقش سکولاریزم براحساس آنومی سیاسی پرداخته شد، نتایج نشان داد که میزان آزمون T معادل 69/1 و میزان سطح معنی داری در حدود 26/22 است. لذا، می‌توان نتیجه گرفت که ارتباط این دو معنادار نیست. در فرضیه ششم که به بررسی نقش پایگاه اجتماعی و اقتصادی بر احساس آنومی سیاسی پرداخته شد، نتایج نشان داد که میزان آزمون T معادل 92/3- و میزان سطح معنی داری در حدود 000/0 است. لذا، می‌توان نتیجه گرفت که ارتباط این دو معنادار است. در فرضیه هفتم که به بررسی نقش همبستگی سیاسی بر احساس آنومی پرداخته شد، نتایج نشان داد که میزان آزمون Tمعادل 86/2- و میزان سطح معنی داری در حدود 023/0 است. لذا، می‌توان نتیجه گرفت که ارتباط این دو معنادار است. بنابراین، برای اندازه گیری متغیر وابسته پژوهش از چهار شاخص استفاده شد که عبارتند از: احساس آنومی سیاسی، آنومی سیاسی، نابهنجاری، تضاد هنجاری. نتایج تحلیل عاملی، آزمون T و خطای استاندارد نشان می‌دهد که: متغیرهای رشد شتابان اقتصادی، انسجام دینی، در حد متوسط به بالا، متغیرهای ناعادلانه بودن قواعد، فردگرایی و پایگاه اقتصادی– اجتماعی در حد متوسط و میانه، و متغیر سکولاریزم بسیار پایین تر از حد متوسط بر احساس آنومی سیاسی شهروندان تاثیرگذار بودند. 

کلیدواژه‌ها

آنومی سیاسی؛ احساس غیرعادلانه بودن قواعد؛ انسجام دینی؛ فردگرایی؛ همبستگی سیاسی؛ تغییرات اقتصادی

مراجع

1-  اشرفی، مجتبی، (1376)، مجموعه قوانین اسلامی و مدنی، تهران، انتشارات، کتابخانه گنج دانش.

2-  چلپی، مسعود (1384)، جامعه‌شناسی نظم؛ تشریح تحلیل نظری نظم اجتماعی تهران، انتشارات نی، چاپ سوم.

3-  دورکیم، امیل، (1360). فلسفه و جامعه‌شناسی، تهران، مترجم فرحناز خمسه‌ای، تهران: انتشارات مرکز ایرانی مطالعه و فرهنگ‌ها

4-  راش، مایکل، جامعه و سیاست(1377). مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی سیاسی، مترجم منوچهر صبوری، تهران: انتشارات سمت، چاپ اول

5-  رجب زاده، احمد و کوثری، مسعود (1382 )، آنومی سیاسی در اندیشه دورکیم، مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، شماره 1، زمستان 82.

6-  رفیع‌پور، فرامرز (1376)، توسعه و تضاد، کوششی در جهت تحلیل انقلاب اسلامی و مسائل اجتماعی ایران، تهران، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.

7-  رفیع‌پور، فرامرز (1378)، آنومی یا آشفتگی اجتماعی؛ پژوهشی در زمینه پتانسیل آنومی در شهر تهران، تهران، انتشارات صا و سیما، چاپ اول.

8-  رفیع‌پور، فرامرز، (1378). وسایل ارتباط جمعی و تغییر ارزش‌های اجتماعی، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی

9-  قاسمی، یارمحمد (1372). انگیزه‌های مهاجرت روستاییان و عشایر به شهر ایلام، رساله ارشد دانشگاه تهران

10-  کلدی، علیرضا و رحمانی، علی (1385)، عوامل مؤثر بر نابهنجاری جوانان، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال هفتم، شماره 27: 192 – 212.

11-  گیدنز، آنتونی، (1363). دورکیم، مترجم یوسف اباذری، تهران: انتشارات خوارزمی

12- نوابخش، مهرداد و ثابتی، مریم (1378)، میزان تأثیر خشونت والدین بر گرایش فرزندان به اعتیاد، فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهشنامه علوم اجتماعی، سال دوم، شماره 4.

13-  نوابخش، مهرداد (1386)، روش‌های نوین تحقیق. اراک، انتشارات پیام دیگر

14-  نوابخش، مهرداد(1388). کاربردنظریه‌های اجتماعی، تهران، انتشارات فرهنگی وهنری جهان

15-  Gonar, m (2013) social transitions and anomie among post-communist Bulgarian youth young Nordic journal of youth research. Vol. 15. no: 1. Pp: 46-69.

16-  Alpert, Hary, Durkheim's Functional Anlysis of Ritual, Emile Durkheim, Robert Nisbet Ed. , Prentice Hall, 1965.

17-  Cohen D. , & Nisbett R. , (1994), Self-Protection and the Culture of Honor: Explaining southern Violence, Personality and Socia

18-  Durkheim, Emile 1951: suicide: Astudy in sociology. New York: the free press.

19-  Durkheim, Emile, Socialism, Ed. With an Intr. by Alvin W. Gouldner, NY, Colller Book, 1967.

20-  Durkheim, Emile, The Elementary Forms of Religious Life, Tr. by Joseph Ward Swain, NY: The Free Press, 1965.

21-  Galtung, Johan, Anomie/Atomie: On the Impact of Secularization/Modernization on Moral Cohesion and Social Tissue, International Journal of Sociology and Social Policy, 1995, 15, 8-10, 121-