بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر مشارکت سیاسی شهروندان در مناطق حاشیه‌نشین شهرها (نمونه مورد مطالعه: مناطق حاشیه نشین شهر کرمانشاه)

علوم اجتماعی

مقاله 7، دوره 10، شماره 34، آذر 1395، صفحه 145-172   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سیروس محبی¹؛ مسلم رستمی²؛ سمیرا کلانتری پور³؛ اقبال سلطانی⁴

¹استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه

²استادیار گروه جغرافیا دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه

³کارشناسی ارشد جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس

⁴دانشجوی کارشناسی ارشد جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر

چکیده

مشارکت سیاسی در نظام دموکراسی غیر مستقیم، نقش حیاتی ایفا می‌کند. انتخاب، ساز و کار اصلی برای تحقق حاکمیت مردمی است. قدرت نهایی از آن مردم است و مردم این قدرت را از طریق فرآیند مشارکت سیاسی به نمایندگان واگذار می‌کنند. در این میان مشارکت به شهروندان امکان می‌دهد تا مقامات مسئول را جایگزین کرده و دولت را تغییر دهند. از این رو، مشارکت باعث می‌گردد تا متصدیان امور در مقابل ملت پاسخگو و مسئول باشند. مقاله حاضر که نتیجه پژوهشی تجربی در حوزه سیاسی - اجتماعی است، به دنبال بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر مشارکت سیاسی شهروندان در مناطق حاشیه نشین شهر کرمانشاه می باشد. به عبارت دیگر سئوالات اساسی این است که عوامل اجتماعی مؤثر بر مشارکت سیاسی شهروندان در مناطق حاشیه نشین شهر کرمانشاه کدامند؟ برای پاسخگویی به سئوال مطرح شده، تعداد 384 نفر از شهروندان 18 سال به بالای مناطق حاشیه نشین شهر کرمانشاه به صورت نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب گردیده و مورد بررسی قرار گرفتند. روش پژوهش به کار گرفته شده، روش میدانی، تکنیک پیمایش و ابزار مورد استفاده، پرسشنامه می باشد. نتایج تحلیل همبستگی نشان داد، بین میزان سیاسی بودن اطرافیان، گرایش به هویت ملی، اعتماد اجتماعی، دینداری، جنس و وضعیت تأهل با مشارکت سیاسی شهروندان ارتباط وجود دارد؛ اما بین پایگاه اقتصادی با مشارکت سیاسی شهروندان ارتباط معناداری مشاهده نشد.

کلیدواژه‌ها

مشارکت سیاسی؛ سیاسی بودن اطرافیان؛ هویت ملی؛ اعتماد اجتماعی؛ دینداری؛ مناطق حاشیه نشین کرمانشاه

مراجع

1-     اختر شهر، علی (1386)، مؤلفه‏های جامعه‏پذیری سیاسی در حکومت دینی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.

2-     آلموند، گابریل و پاول، بینگهام. (1376). چهارچوبی نظری برای بررسی سیاست تطبیقی. ترجمه علیرضا طیب، تهران: مرکز آموزش مدیریت دولتی.

3-     امین زاده، محسن. (1376). توسعه سیاسی. اطلاعات سیاسی – اقتصادی. شماره 118 – 117.

4-     پای، لوسین دبلیو و دیگران. (1380). بحرانها و توالی‌ها در توسعه سیاسی. مترجم : غلامرضا خواجه سروی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.

5-     تافلر، آلوین. (1384). موج سوم. ترجمه شهین دخت خوارزمی. تهران: نشر خوارزمی.

6-     جعفری نژاد، مسعود؛ کلانتری، صمد و نورمحمدیان مژگان. (1388). بررسی میزان مشارکت سیاسی زنان شاغل در آموزش و پرورش ناحیه یک شهر شهرکرد. جامعه شناسی کاربردی (مجله پژوهشی علوم انسانی دانشگاه اصفهان)، شماره پیاپی 33، بهار.

7-     چابکی، ام البنین. (1382). جنسیت و مشارکت سیاسی بررسی مقایسه‌ای مشارکت سیاسی دانشجویان دختر و پسران در تهران. علوم انسانی الزهرا، شماره 45 – 44، زمستان و بهار.

8-     چیلکوت، رونالد. (1391). نظریه‌های سیاست مقایسه ای. ترجمه وحید بزرگی و علیرضا طیب، تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی رسا.

9-     حاجیانی، ابراهیم. (1379). تحلیل جامعه شناختی هویت ملی در ایران وطرح چند فرضیه. فصلنامه مطالعات ملی. سال دوم. شماره 5.

10-  حسنی، قاسم. (1389). بررسی رابطه بیگانگی سیاسی و اجتماعی با مشارکت سیاسی و اجتماعی دانشجویان دانشگاههای دولتی شهر تهران در سال‌های 87-86. فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 50، پاییز.

11-  راش، مایکل. (1391). جامعه و سیاست، مقدمه ای بر جامعه شناسی سیاسی. ترجمه منوچهر صبوری، تهران: انتشارات سمت.

12-  ربیعی، علی. (1380). جامعه شناسی تحولات ارزشی، نگاهی به رفتار شناسی رأی دهندگان در دوم خرداد 1376، تهران: انتشارات فرهنگ و اندیشه.

13-  سید امامی، کاووس. (1386). مشارکت سیاسی دانشجویان: ارزیابی برخی از پیش بینی کننده‌های مشارکت سیاسی. پژوهشنامه علوم سیاسی. دوره 2، شماره 6، بهار.

14-  شیخاوندی، داور. (1380). ناسیونالیسم وهویت ایرانی. تهران: مرکز بازشناسی اسلامی و ایرانی.

15-  قوام، عبدالعلی. (1390). چالش‌های توسعه سیاسی. تهران: نشر قومس.

16-  کوهن، کارل. (1383). دموکراسی. ترجمه فریبرز مجیدی، تهران: انتشارات خوارزمی.

17-  لیپست، مارتین و دوز، رابرت (1373)، جامعه‌شناسی سیاسی، ترجمه محمدحسین فرجاد، تهران: نشر توس.

18-  محسنی تبریزی . علیرضا. (1375). بیگانگی مانعی برای مشارکت و توسعه ملی. بررسی رابطه میان بیگانگی و مشارکت سیاسی-اجتماعی. نامه پژوهش .فصلنامه تحقیقات فرهنگی . شماره 1 .مرکز پژوهش‌های وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی.

19-  مهدی خانی، علیرضا. (1380). توسعه سیاسی و اقتصادی. تهران: انتشارات آرون.

20-  مهرداد، هرمز. (1376). جامعه پذیری سیاسی. تهران: انتشارات پاژنگ.

21-  هرسیج، حسین و محموداغلی، رضا. (1391). بررسی رابطه مشارکت سیاسی و احساس امنیت اجتماعی در بین شهروندان اصفهانی. پژوهش‌های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی، شماره 2، تابستان.

22-  Breton, Raymond, (1997). Social Participation and Social capital. Introductory Lecture at the Second National Metropolis Conference, 23-25 November, Montreal, Quebec, Canada

23-  Barkan, Steven. (1999). Race, issue engagement, and political participation. Race & society. 1 (1): 63 – 76.

24-  -Mc Clurg. S. D (2001), Social Networks and Political Participation, Internet: Google Site.

25-  Stones.R.; (1998). Key sociology thinker; London: Mac Millan Press, UK.