بررسی تغییرات ساختار اشتغال و پیامدهای اقتصادی- اجتماعی در استان لرستان

علوم اجتماعی

مقاله 1، دوره 9، شماره 30، آذر 1394، صفحه 1-24   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

حمید سپهر دوست¹؛ مهسا باروتی²

¹دانشیار گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان

²دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان

چکیده

از آنجایی‌که مسأله اشتغال نیروی انسانی در برنامه‏های توسعه اقتصاد ایران از دغدغه­های اصلی سیاست­گذاران اقتصادی است، بنابراین تجزیه و تحلیل روند اشتغال و ساختار آن، مستلزم شناخت دقیق استعدادها و توان بالقوه بخش­ها و ترکیب آن در در مناطق مختلف کشور می‏باشد. استان لرستان، با وجود منابع غنی طبیعی، تنوع آب و هوایی، آب فراوان، دشت‏های وسیع، معادن متنوع، نیروی­کار جوان و فراوان و سرشار از قابلیت­های گردشگری در بین استان­های کشور و در اقتصاد ملی موقعیت ضعیفی داشته و طی سال‏های گذشته، نتوانسته است به تناسب توانمندی­ها و فرصت­های خود از اقتصاد ملی سهم مناسبی کسب کند. هدف از این مطالعه، تحلیل وضعیت اشتغال در بخش‏های عمده اقتصادی استان لرستان طی سال‏های1390-1380 است. برای این منظور از داده‏های مربوط به نتایج طرح آمارگیری نیروی کار سال‏های 1380 و1390 استفاده شد تا با بکارگیری دو مدل اقتصاد پایه و تغییر- سهم، به بررسی علل رشد متناسب یا نامتناسب شاغلان استان لرستان نسبت به کل کشور (اقتصاد مرجع) و همچنین تشخیص بخش­های دارای مزیت نسبی و قدرت رقابتی استان بپردازیم. نتایج حاصل از پژوهش، نشان­دهنده نامتناسب بودن وضعیت رشد شاغلان استان لرستان نسبت به شاغلان کشور در دوره مورد بررسی است، به‏طوری که مدل تحلیل تغییر- سهم، علت این عدم تناسب را تغییرات رقابتی و ساختاری منفی بیان می­کند. همچنین نتایج حاصل از بکارگیری ضریب نسبت مکانی، بیانگر پایه­ای بودن بخش کشاورزی با ضریب81/1 و غیرپایه­ای بودن بخش­های صنعت و خدمات با ضرایب 79/0 و 85/0، طی دوره مورد بررسی است و به عنوان یک توصیه سیاستی می­توان نتیجه گرفت که حرکت بخش کشاورزی استان در جهت مزیت نسبی کشور و حرکت بخش­های صنعت و خدمات برخلاف جهت مزیت نسبی کشور طی دوره بررسی بوده است.

کلیدواژه‌ها

اشتغال؛ مزیت نسبی؛ تغییر- سهم؛ ضریب نسبت مکانی؛ استان لرستان

مراجع

1-     اشیری، سعید. (1390). اقتصاد سیاسی توسعه نیافتگی در استان لرستان، دسترسی از طریق: http://www.modiryar.com/index-management/modern/od/4477-1390-08-22-09-38.html

2-     اکبری، نعمت الله؛ اسماعیل­پور، ئاسو و سرخوش سرا، علی. (1391). تحلیل وضعیت اشتغال بخش­های عمده اقتصادی شهرستان­های استان کرمانشاه. فصلنامه آمایش محیط، شماره20، صفحات 107-81.

3-     توسلی، غلامعباس. (1375). جامعه شناسی کار و شغل. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها (سمت)، مرکز تحقیق و توسعه ی علوم انسانی، چاپ دهم. 140 صفحه.

4-     حائری، سید احسان. (1384). بررسی اشتغال در استان تهران با مدل نسبت مکانی. ماهنامه اقتصاد سیاسی، دوره3، شماره4، صفحات134-120.

5-     دل­انگیزان، سهراب؛ امیریانی، پرستو و خالوندی، زینب. (1392). بررسی رابطه­ی بین تولید ملی و بیکاری در استان­های ایران بر اساس قانون اوکان (رهیافت داده­های تابلویی پویا). اولین همایش الکترونیکی ملی چشم انداز اقتصاد ایران، 28 آذرماه. صفحات 51-23.

6-     زنگی آبادی، علی و آهنگری، شورش. (1391). بررسی اشتغال بخش­های اقتصادی با استفاده از مدل تغییر سهم و ضریب مکانی (LQ) (مورد: مراکز شهرستان­های استان آذربایجان غربی). نشریه جغرافیا و مطالعات محیطی، دوره1، شماره 2، صفحات22-7.

7-     زیاری، کرامت ­الله. (1379). اصول و روش­های برنامه­ریزی منطقه­ای. انتشارات دانشگاه یزد. 196 صفحه.

8-     سازمان برنامه­ریزی و بودجه. (1389). سند توسعه اشتغال و سرمایه­گذاری استان لرستان. برنامه پنجم، سال‏های 1393-1389.

9-     سبحانی، حسن و درویشی، باقر (1384). بررسی مزیت­های نسبی و تحلیل ساختاری اشتغال در استان ایلام. مجله تحقیقات اقتصادی، شماره70، صفحات 188-159.

10-  صباغ کرمانی، مجید. (1379). تمرکز نسبی اشتغال در فعالیت­های صنعتی استان­های کشور (کاربرد مدل اقتصاد پایه). پژوهشنامه بازرگانی ، دوره 5، شماره 17، صفحات86-63.

11-  صباغ­کرمانی، مجید و جمشیدی، رمضان (1380). تجزیه و تحلیل روند اشتغال و تغییرات ساختاری آن در بخش صنعت در استان­های مختلف کشور. فصلنامه پژوهش­های رشد و توسعه پایدار، شماره 1، صفحات 16-4.

12-  عابدین درکوش، سعید (1372). بررسی اقتصاد شهری. انتشارات دانشگاه مرکزی. 216 صفحه.

13-  عبایی، محمد (1381). بررسی مزیت­های نسبی و شرایط اشتغال در استان سمنان. پایان نامه اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس.

14-  فرشادفر، زهرا و اصغرپور، حسین (1389). بررسی مزیت نسبی اشتغال­زایی بخش­های عمدة اقتصادی در استان کرمانشاه. مجله دانش و فناوری،سال اول، شمارة 2، صفحات 75-60.

15-  مصری­نژاد، شیرین و ترکی، لیلا (1383). تجزیه و تحلیل ساختار اشتغال در بخش­های عمده اقتصادی مناطق شهری ایران درطی دوره (1372-1382). پژوهش­نامه علوم انسانی و اجتماعی، شمار15، صفحات 128-109.

16-   مهرگان، نادر (1386). شناخت و معرفی اولویت فعالیت­های توسعه­ای مشاغل جدید در بخش­های مختلف استان مرکزی. گزارش تحقیقاتی، سازمان مدیریت و برنامه­ریزی، صفحات 100-14.

17-  نظری، محمدحسین (1378). تجزیه و تحلیل ساختاری بخش­های پایه­ای اشتغال در شهرهای استان مرکزی. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی اراک.

18- Balasa, B. (1965). Trade Liberalization and Reveal Comparative Advantage. The Manchester School of Economic and School Social Studies, Volume. 33, 99 -123.

19- Barff, R., Knight, P. (2001). Dynamic Shift - Share Analysis. Growth and Change, Volume. 3, 102-150.

20-  Esteban, J. (2000). Regional convergence in Europe and the industry mix: a shift- share analysis. Regional Science and Urban Economics, volume. 30, 353-364.

21-  Hanham, R., Banasick, S. (2000).Shift - Share Analysis and Changes in Japanese Manufacturing Employment. Growth and Change, Volume 31, 108–123.

22-  Hoppes, R. (1991). Regional versus industrial shift - share analysis - with help from lotus spread sheep, Economic Development Quarterly, Volume. 5(3), 258-268.

23-  Lichty, R., Knudsen, K. (1999). Measuring Regional Economic Base. Economic Development Review, Volume. 16, 47-52.