واکنش لاین های دابل هاپلوئید جو از نظر عملکرد دانه و صفات مورفولوژیکی به تنش خشکی

اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی

مقاله 9، دوره 10، 4(40) زمستان، اسفند 1395، صفحه 927-944   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

معروف خلیلی^{* 1}؛ سعید اهری زاد²؛ علیرضا پورابوقداره³

¹استادیار بخش کشاورزی (اصلاح نباتات)، دانشگاه پیام نور، ایران

²استاد گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

³دانشجوی دکتری اصلاح نباتات، گروه تولید و اصلاح نباتات، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) قزوین، قزوین، ایران

چکیده

رابطه 40 لاین دابل هاپلوئید به همراه ژنوتیپ­ های والدینی و سه ژنوتیپ شاهد با عملکرد دانه و برخی از صفات مورفولوژیک جو با اجرای آزمایشی در قالب طرح بلوک­ های کامل تصادفی با دو تکرار تحت دو رژیم آبی (شرایط تنش و بدون تنش)، طی دو سال­ زراعی 92 و 1391 مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس مرکب بیانگر اختلاف معنی­ داری بین سال، شرایط تنش، لاین­ ها و اثر متقابل لاین × سال برای اکثریت صفات اندازه­ گیری شده بود. مقایسه میانگین ­های گروهی بین شرایط تنش آبی و فاقد تنش نشان داد که لاین ­های دابل هاپلوئید از نظر تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه، نسبت به ژنوتیپ ­های شاهد از درصد کاهش کمتری برخوردار بودند. ضرایب همبستگی بین صفات در شرایط تنش و فاقد تنش نشان داد که عملکرد دانه بیشترین همبستگی مثبت و معنی ­دار را با صفات عملکرد بیولوژیک، وزن هزار دانه، وزن هکتولیتر و شاخص برداشت داشت. بر اساس نتایج حاصل از رگرسیون گام به گام صفات طول پدانکل، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه و وزن هکتولیتر از جمله مهم­ ترین صفات مؤثر در افزایش عملکرد دانه بودند، به­طوری­ که درتجزیه علیت نیز صفات فوق در هر دو شرایط تنش و فاقد تنش اثر مستقیم بالایی بر عملکرد دانه داشتند. به ­طورکلی، با توجه به مقایسه میانگین ­های صفات و همچنین بر اساس شاخص ­های STI و GMP لاین­ های شماره 11، 13، 14، 18، 24، 29، 30، 35 و 39 به ­عنوان لاین­ های مطلوب از نظر عملکرد دانه و صفات مرتبط با آن و متحمل ­ترین لاین­ ها در پاسخ به تنش کم آبی شناسایی شدند.

کلیدواژه‌ها

تجزیه علیت؛ جو؛ شاخص های تحمل به خشکی؛ عملکرد دانه

مراجع

Akash, M.W., A.M. Al-abdallat, H.M. Saoub, and J.Y. Ayad, 2009. Molecular and field comparison of selected barley cultivars for drought tolerance. Journal of New Seeds. 10(2): 98-111.
Akcura, M., F. Partigoc, and Y. Kaya. 2011. Evaluation of drought stress tolerance based on selection indices in Turkish brad wheat landraces. The Journal of Animal and Plant Science. 21(4):700-709.
Annan, K. 2001. Water for sustainable agriculture in developing regions-more crop for every scarce drop. Proceeding of Symposium. Japan, 27-28 Nov. pp. 132-133.
Attarbashi, M.R., S. Galeshi, A. Soltani, and E. Zinali. 2002. Relationship of phenology and physiological traits with grain yield in wheat under rainfed conditions. Iranian Journal of Agricultural Sciences. 33(1): 21-28 (In Persian).
Blum, A. 1988. Drought resistance. Pp. 43-76. In: Plant breeding for stress environments. CRC Press, Boca Raton, Florida.
Dewey, D.R., and K.H. Lu. 1959. Correlation and path-coefficient analysis of components of crested wheat grass seed production. Agronomy Journal. 51: 515-518.
Dolatpanah, T., M. Roustaii, F. Ahakpaz, and N. Mohebalipour. 2013. Effect of drought stress on grain yield and yield components of winter and facultative barley genotypes in Maragheh Region. Seed and Plant Improvement Journal. 29(2): 257-275. (In Persian).
Donaldson, E., W.F. Schillinger, and S.M. Dofing. 2001. Straw production and grain yield relationships in winter wheat. Crop Science. 41: 100-106.
FAO. 2013. FAOSTAT, http://faostat.fao.org/site/.
Farshadfar, E., M.M. Pour Siahbidi, and A.R. Pour Aboughadareh. 2012. Repeatability of drought tolerance indices in bread wheat genotypes. International Journal of Agriculture and Crop Science. 4(13): 891-903.  
Fernandez, G.C.J. 1992. Effective selection criteria for assessing plant stress tolerance. Proceeding of Symposium. Taiwan, 13-16 Aug. pp. 257-270. 
Garcia Del Moral, L.F., J.M. Ramos, M.B. Garcia Del Moral, and M.P. Jimenez-Tajeda. 1991. Ontogenetic approach to grain production analysis. Crop Science. 31: 1179-1185.
Garcia Del Moral, L.F., J.M. Ramos, and L. Recalde. 1985. Relationships between vegetative growth, grain yield and grain protein content in six barley cultivars. Canadian Journal of Plant Science. 65: 523-532.
Guo, P.G., M. Baum, R.H. Li, S. Grando, R.K. Varshney, J. Valkoun, S. Ceccarelli, and A. Graner. 2007. Differentially expressed genes between two barley cultivars contrasting in drought tolerance. Molecular Plant Breeding. 5 (2): 181-183. 
Hamam, K.A.M.  2004. Improving crop varieties of spring barley for drought and heat tolerance with AB-QTL analysis. Ph.D. Thesis. Bonn, Germany.
Hohm, R. 2000. Irrigation management of barley.available at:http://agric.aov.ab.ca /crop/barley.
Jabbari, M., B.A. Siahsar, M. Ramroodi, Sh. Koohkan, and A. Zohfaghari. 2011. Correlation and path analysis of morphological traits associated with grain yield in drought stress and non-stress conditions in barley. Agronomy Journal (Pajouhesh & Sazandegi). 93: 112-119. (In Persian).
Kabiri, R. and  M. Naghizadeh. 2015. Exogenous Acetylsalicylic Acid Stimulates Physiological Changes to Improve Growth, Yield and Yield Components of Barley under Water Stress Condition. Journal of Plant Physiology and Breeding. 5 (1): 35-45.
Khalili, M., A.R. Pour-Aboughadareh, M.R. Naghavi, and E. Mohammad-Amini. 2014. Evaluation of drought tolerance in safflower genotypes based on drought tolerance indices. Notulae Botanicae Horti Agrobotanici Cluj-Napoca. 42(1): 214-218.
Khan A.S., M.K.R. Khan, and T.M. Khan. 2005. Genetic analysis of plant height, grain yield and other traits in wheat (Triticum aestivum L.). International Journal of Agriculture and Biology. 2: 129-132.
Maldonado, C., F.A. Squeo, and E. Ibacache. 2003. Phenotypic response of Lycopersicom chilense to water deficit. Revista Chilena De Historia Natural. 76: 129-137.
Malek-Shahi, F., H. Dehghani, and B. Alizadeh. 2009. Study of drought tolerance indices in some cultivars of winter rapeseed (Brassica napus L.). Journal of Science and Technology of Agriculture and Natural Resources, Water and Soil Science. 48: 78-89.
Mohammadi, A., E. Majidi, M.R. Bihamta, and H. Heidari Sharifabad. 2006. Evaluation of drought stress on agro-morphological characteristics in some wheat cultivars. Pajouhesh & Sazandegi. 73:184-192. (In Persian).
Naghavi, M.R, A.R. Pour-Aboughadareh, and M. Khalili. 2013. Evaluation of drought tolerance indices for screening some of corn (Zea mays L.) cultivars under environmental conditions. Notulae Scientia Biologicae. 5: 388-393.
Nikkhah, H.R., M.H. Saberi, and M. Mahlouji. 2010. Study of effective traits on grain yield of two and six row barley genotypes (Hordeum vulgare L.) under terminal drought stress conditions. Iranian Journal of Crop Sciences. 12(2): 170-184. (In Persian).
Nor-Mohamadi, G., A. Seiadat, and A. Kashani. 2001. Cereal Agronomy. Shahid Chamran University Publications. Ahvaz, Iran. (In Persian).
Noroozi, M., and S.A.R. Kazemini. 2012. Effect of water stress and plant density on growth and seed yield of safflower. Iranian Journal of Field Crops Research. 10(4): 781-788. (In Persian).
Nouri-Ganbalani, A., G. Nouri-Ganbalani, and D. Hassan Panah. 2009. Effects of drought stress conditions on the yield and yield components of advanced wheat genotypes in Ardabil, Iran. Journal of Food Agriculture and Environment. 7: 228-234.
Pour-Aboughadareh, A.R., M.R. Naghavi, and M. Khalili. 2013. Water deficit stress tolerance in some of barley genotypes and landraces under field conditions. Notulae Scientia Biologicae. 5(2): 249-255.
Pospisilova, J., H. Synkova, and J. Rulcova. 2000. Cytokinins and water stress. Biologia Plantarum. 43(3): 321-328. 
Saba, J., M. Moghaddam, K. Ghassemi, and M.R. Nishabouri. 2001. Genetic properties of drought resistance indices. Journal of Agricultural Science and Technology. 3: 43-49.
Sharma, S.N., R.S. Sain, and R.K. Sharma. 2002. Gene system governing grain yield per spike in macaroni wheat. Wheat Information Service. 94: 14-18.
Sio-Se Mardeh, A., A. Ahmadi, K. Postini, and V. Mohammadi. 2006. Evaluation of drought resistance indices under various environmental conditions. Field Crops Research. 98: 222-229.
Vaezi, B., and A. Ahmadikhah. 2010. Evaluation of drought tolerance of twelve improved barley genotypes in dry and warm condition. Journal of Plant Production. 17(1): 23-44. (In Persian).
Winter, S.R., J.T. Musick, and K.B. Porter. 1988. Evaluation of screening techniques for breeding drought resistant winter wheat. Crop Science. 28: 512-516.
Xiong, L., and J.K. Zhu. 2002. Molecular and genetic aspects of plant responses to osmotic stress. Plant, Cell and Environment. 25: 131-139.