ملاک و چگونگی به کارگیری تقیه دردوره حضورمعصومان علیهم السلام

مجله پژوهش های فقه و حقوق اسلامی

مقاله 1، دوره 10، شماره 35، خرداد 1393، صفحه 11-44   

نویسنده

محمد جعفری^*

واحد شهر ری

چکیده

تقیه یکی از باورهای شیعه است و در جائی قابل اعمال می‌باشدکه جان یا مال و یا عِرض شخص در خطرِ تعرض دشمن بوده و حفظ آن منوط به اظهارسخن یا عملی برخلاف موازین مسلّم دینی باشد. امامان معصوم نه تنها اجازه داده‌اندکه به این حکم عمل شود بلکه خود بدان عمل نموده تا جائی که پاره‌ای از روایات متضمن حکم شرعی براساس تقیه صادر گشته و لذا نمی‌تواند مستند حکمی، تحت عنوان سنت، قرارگیرد. از سوئی فقها، بسیاری ازروایات مخالف با نظر مشهور و موافق با نظر اهل سنت را حمل برتقیه کرده و بدان عمل ننموده، درحالی که نظر غیرمشهور منطبق یا مستند به آن روایات می‌باشد. لذااین سؤال؛ به جدّ، مطرح می‌شود که چه باعث شده که امام(ع)تقیه نماید، درحالی که شأن حضرتش، در مقام بیان احکام و حفظ حوزه دین، چون پیامبراست و پیامیر تقیه نکرده وگرنه نقض غرض می‌شده؟ فرضیه اثبات شده در پاسخ این پرسش این است که ملاک تقیه با توجه به متن روایات و عمل معصومان(ع) به خطر افتادن موقعیت شیعه در امر حکومت بوده و بنابراین روایاتی را می‌توان حمل برتقیه کرد که مربوط به احکام فقهی مرتبط باشؤون حاکم باشد و نه هر روایت مخالف با نظر مشهور و موافق با دیدگاه اهل سنت.

کلیدواژه‌ها

تقیه؛ معصوم؛ حکومت؛ تشیع؛ بیان احکام