تکریم حیات و تحولات تقنینی ایران

مجله پژوهش های فقه و حقوق اسلامی

مقاله 5، دوره 9، شماره 33، آذر 1392، صفحه 95-112   

نویسندگان

محسن عینی^{* 1}؛ مسعود البرزی ورکی²؛ امین ملکی²

¹دانشگاه بین المللی قم

²دانشگاه قزوین

چکیده

قانونگذار ایران متأثر از حقوق اسلام و در راستای تکریم حیات، جرایم سالب حیات اعم از عمد و غیر عمد را جرم‌انگاری کرده و برای آن‌ها ضمانت اجراهای کیفری و مدنی در نظر گرفته است. با وجود این برخی از احکام قانونی به ویژه در قانون مجازات اسلامی(مصوب 1370) با پاسداشت حیات انسانی موافقت ندارد. از مهمترین این موارد، سپردن اجرای کیفرهای سالب حیات به دست افراد در تبصره 2 ماده 295 و ماده 266 قانون مجازات اسلامی، وجود کیفر رجم در ماده 83 قانون مذکور، اعدام افراد زیر 18 سال و مبهم‌بودن حکم قتل ناشی از ترحم در این قانون است. لذا قانون گذارکیفری با توجه به این ایراد در لایحه مجازات اسلامی(مصوب بهمن ماه 1390) تغییراتی ایجاد کرده و اصولاً اجرای کیفرهای سالب حیات را به دادگاه سپرده است و از ذکر صریح مجازات رجم درلایحه مزبور خودداری کرده است. همچنین از حکم قتل ترحمی ابهام‌زدایی کرده و برای اجرای کیفر سالب حیات افراد زیر 18 سال نیز محدودیت‌های خاصی قائل شده است؛ با وجود این لایحه مجازات اسلامی مصون از کاستی نیست و این مقاله ضمن آشکارکردن ایرادها، پیشنهادهای اصلاحی خود را ارائه می‌کند.

کلیدواژه‌ها

حق حیات؛ جرم‌انگاری؛ رفتارهای ناقض حق حیات؛ مجازات‌های سالب حیات؛ قتل ترحمی