بازتاب‌های اصل صحت در فقه و حقوق

مجله پژوهش های فقه و حقوق اسلامی

مقاله 3، دوره 9، شماره 32، شهریور 1392، صفحه 49-68   

نویسندگان

روح اله کیانی¹؛ سید محمد صادق طباطبایی^{* 2}

¹دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران

²استادیار گروه حقوق، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

اصل یا قاعده صحت از قواعدی بسیار مهم فقهی است که کاربرد فراوان دارد و در کلیه‌ی معاملات(عقود و ایقاعات)، در عبادات، اقوال و اعتقادات جاری است. حتی در عقود جدید و مشکوک الصحه همچون فروش سرقفلی، عقد بیمه و یا انتقال حق تألیف که ادله و شرائط عامه وجود داشته باشد به قاعده‌‌ی صحت تمسّک می‌‌شود. این قاعده نه تنها در حوزه قانون‌گذاری و حقوق فردی و اجتماعی مورد توجه ‏قانونگذار اسلامی بوده است، بلکه در عرصه‌ی اخلاق و هنجارهای ‏شخصی و اجتماعی نیز به عنوان‏‎ ‎اصل حاکم مورد تأیید و تأکید قرار گرفته ‏است حتی در حل مشکلات معیشتی مردم دارای مصالح گسترده‌ای است و ازعُسر و حرج و اختلاف نظام جلوگیری می‌‌کند. لذا شاهد انعکاس قابل توجه‌ی این اصل در عرصه‌ی قوانین هستیم. لازم بذکر است که این اصل از تمام منابع حقوقی اسلامی(کتاب، سنت، اجماع و عقل) نیز تغذیه می‌کند. در این نوشتار سعی بر آن است تا در حد توان به بررسی مباحثی از این قاعده که کمتر به بحث گذاشته شده بویژه پژواک‌های این قاعده در حقوق پرداخته شود، امید آنکه گامی کوچک در این راه بزرگ برداریم.

کلیدواژه‌ها

مفهوم اصل؛ حمل صحت؛ عقود؛ ایقاع؛ قلمرو صحت

مراجع