بررسی تطبیقی صحت و بطلان شرط بنایی در حقوق اسلام و حقوق ایران

مجله پژوهش های فقه و حقوق اسلامی

مقاله 8، دوره 8، شماره 29، آذر 1391، صفحه 135-175   

نویسنده

محسن واثقی^*

نوشهر

چکیده

مسأله شرط و مباحث مرتبط به آن از جمله مسائلی است که در فقه امامیه و فقه عامه از اهمیت بالایی برخوردار است و به تبع آن در حقوق مدنی جایگاه خاصی دارد. شرط به اعتبار زمان اشتراط در عقد به شرط ابتدایی، شرط الحاقی، شرط بنایی و شرط ضمن عقد تقسیم می‌شود. شرط بنایی، شرط قبل از عقد است که مورد موافقت قرار گرفته و عقد بر مبنای آن واقع می‌شود. در بین فقهاء در مورد صحت یا بطلان شرط بنایی اتفاق نظر وجود ندارد مشهور فقهای متقدم امامیه و عامه معتقدند که شرط باید در ضمن عقد و مقترن با آن باشد تا لازم‌الوفاء باشد و به همین خاطر شرط بنایی را باطل می‌دانند، عده‌ای از فقهاء قول به صحت شرط بنایی و عده‌ای قول به تفصیل شرط بنایی داده‌اند، اما فقهای متأخر معتقدند شرط بنایی نافذ است. در حقوق ایران حقوقدانان معتقدند شرط بنایی نافذ است و بر خلاف رویه جاری قانونگذار از نظر اقلیت فقهاء پیروی کرده و در مواد 1113 و 1128 قانون مدنی، شرط بنایی را معتبر و لازم‌الاجرا دانسته است و به کمک مواد 410 و 413 و 354 قانون مدنی قابل توجیه می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

شرط؛ شرط بنایی؛ حقوق اسلام؛ حقوق ایران