ارث کودک ناشی از تلقیح مصنوعی

مجله پژوهش های فقه و حقوق اسلامی

مقاله 4، دوره 8، شماره 27، خرداد 1391، صفحه 55-72

نویسندگان

محمدصادق طباطبایی^* ؛ مارال عمویی

دانشگاه اصفهان

چکیده

با پیشرفت دانش پزشکی و امکان درمان ناباروری از طریق پزشکی مسائل متعدد و پیچیده‌ای در حوزه‌های اخلاقی، حقوقی، اجتماعی و دینی مطرح شده است، که می‌بایست از طرف فقها از یک سو، حقوقدانان و متخصصان علوم اجتماعی از سوی دیگر به آنها پاسخ مناسب داده شود، تا زمینه مناسب جهت وضع و تدوین قوانینی جامع و راهگشا فراهم گردد. یکی از آثار حقوقی کودک ناشی از تلقیح مصنوعی، توارث بین این کودک و صاحبان نطفه است. در این زمینه سؤالات متعددی مطرح است از جمله اینکه در تلقیح مصنوعی با اسپرم شوهر و یا اسپرم بیگانه بین چه کسانی رابطه خویشاندی برقرار می‌شود و بین فرزند و چه کسانی رابطه توارث ایجاد می‌شود؟ وضعیت توارث کودکانی که نطفه آنها پس از فوت صاحب اسپرم منعقد شده چگونه است؟ آیا باید برای جنین‌های مذبور همانند جنین ناشی از باروری طبیعی سهم‌الارث معینی از ترکه مورث کنار گذاشته شود؟ از آنجایی که نسب یکی از موجبات ارث شناخته شده‌است ارث کودکانی که از طریق تلقیح مصنوعی متولد می‌شوند، تابع ثبوت یا عدم ثبوت نسب میان طفل و صاحب اسپرم و تخمک است چنانچه رابطه نسبی میان طفل و صاحب اسپرم از یک سو و صاحب تخمک از سوی دیگر، به رسمیت شناخته شود، توارث میان آنها برقرار می‌شود و برعکس هرگاه رابطه نسبی میان کودک و والدین او برقرار نشود، مسأله توارث میان آنها منتفی خواهد بود. در این مقاله تلاش شده است تا با تکیه بر اصول و قواعد کلی فقه و حقوق و نیز بهره‌گیری از فتاوی فقها و اندیشه‌های حقوقی برای سؤالات فوق پاسخ مناسب ارائه گردد.

کلیدواژه‌ها

تلقیح مصنوعی؛ نسب؛ ارث؛ شرایط ارث