اصل عملی یا اماره‌بودن استصحاب و اثرات آن بر اصول و فقه

مجله پژوهش های فقه و حقوق اسلامی

مقاله 5، دوره 12، شماره 43، اردیبهشت 1395، صفحه 97-120   

نویسندگان

عباس عرب خزائلی^* ؛ علیرضا عسکری؛ محمدمهدی احمدی؛

واحد قم

چکیده

  استصحاب که یکی از موضوعات پٌر کاربرد در علوم فقه و اصول فقه و حقوق است، در تعریف آن آمده است: « اِبقَاءُ مَا کُانُ» یعنی حکم به بقاء آنچه در زمان گذشته بوده است. از آغاز پیدایش علم اصول فقه، تا زمان وحید بهبهانی، علمای اصولی بر این باور بودند، دلیل حجیّت استصحاب، روایات است و استصحاب، یک قاعده­ی تعبّدی و تأسیسی در هنگام شک و تردید است و در نتیجه استصحاب، یکی از اصول عملیه است. امّا اغلب علمای اصولی بعد از زمان وحید بهبهانی بر این باورند که دلیل حجیّت استصحاب، عقل و سیره و روش عقلاء است، بنابراین، استصحاب، اماره ظنّی (دلیل اجتهادی) است. در این تحقیق سعی شده است دیدگاه علماء در باره­ی اصل استصحاب و کاربردهای آن در فقه و حقوق مورد بررسی قرار گیرد. خلاصه­ی پژهش این که: اصل اسصحاب اماره ی ظنی است و در صورت فقدان دلیل در ادله­ی فقاهتی برای امور مشکوک در فقه و حقوق مورد بهره­برداری قرار خواهد گرفت.

کلیدواژه‌ها

حجیّت؛ استصحاب؛ اصل عملی؛ اماره ظنّی؛ دلیل اجتهادی