بررسی و پهنه بندی شاخص های اقلیم کشاورزی استان چهارمحال و بختیاری

جغرافیای طبیعی

مقاله 6، دوره 9، شماره 33، آذر 1395، صفحه 83-94   

نوع مقاله: مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

اکبر شائمی برزکی^{* 1}؛ عباسعلی آروین²؛ سحر علیخانی³

¹استادیار گروه جغرافیا، مرکز آران و بیدگل،دانشگاه پیام نور،آران وبیدگل ،ایران

²دانشیار گروه جغرافیا، مرکز اصفهان، دانشگاه پیام نور،اصفهان،ایران

³دانشجوی کارشناسی ارشد اقلیم شناسی در برنامه ریزی محیطی،دانشگاه پیام نور، اصفهان،ایران

چکیده

شناخت نیازهای اقلیمی گیاهان زراعی از مهم­ترین عوامل مؤثر در تولیدات کشاورزی است. در این تحقیق با استفاده از شاخص­های رطویتی و حرارتی روش پاپاداکیس،شرایطآگروکلیماییاستان چهارمحال و بختیاریبررسیگردید.این روش با قرار دادن آستانه های اکولوژیک در تعیین تیپهای اقلیمی از غنای علمی کافی برخوردار است؛ به نحوی کهاخیر فائو برای تهیه نقشه اکولوژیک برخی از مناطق جهان و بسیاری از محققین به منظور تعیین توانهای اگرواکوکلیماتیک ا از این روش استفاده کرده اند.شاخص های مورد استفاده در این عبارتند از:تیپ زمستانه(برمبناینیازهایحرارتیگیاهان) ،تیپ تابستانه(حساسیتودرجهپایداریگیاهانبهسرما) ، تبخیروتعرق، میزان آبشویی، شاخص رطوبتی سالانه، رژیم حرارتی و رطوبتی که بر مبنای آن رد ه اقلیمی ایستگاهها مشخص میگردد. نتایج اینتحقیقنشانمیدهدکهتمامیایستگاههایمنتخب از نظر شرایط رطوبتیدرگروهاقلیممدیترانهایبریوازنظررژیمحرارتیدرطبقهقارهایبریقرارمیگیرند.دراینگروهغلاتزمستانیازمحصولاتاصلیدیمبهشمارمیرود.گندمدیمبهطورمتناوبمتحملخشکسالیمیشود. انواعاقالیمدراینگروهبرمبنایگرمیتابستان،سختیزمستانوفراوانیخشکسالیمیباشد.دراغلبایستگاههایمنتخبدورهمرطوبازماهنوامبرتاآوریلاستودورهخشکازاواخربهار (ژوئن) تااوایلپاییز (اکتبر) بهدرازامیکشد.فصلمیانهبسیارکوتاهبودهوبهاواسطبهار (می) محدودمیشود.در این روشتیپ تابستانیتیپ زمستانیبر مبنای وضع گردیده است.

کلیدواژه‌ها

اقلیم کشاورزی؛ پاپاداکیس؛ تیپ تابستانی؛ تیپ زمستانی؛ چهارمحال وبختیاری

مراجع

آنتونی، ه. (1382)، واکنش­های گیاهان زراعی به محیط رشد، (ترجمه، کافی، محمد) دانشگاه فردوسی مشهد.

احمدی، ح. (1389)، بررسی شرایط آگروکلیمایی کشت سیب‌زمینی در سطح ایستگاههای منتخب استان ایلام، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور مرکز اصفهان.

فرج زاده، م، وتکلوبیغش، ع. (1380)، ناحیه بندی آگروکلیمایی استان همدان با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی، مجله پژوهش­های جغرافیایی، شماره 41.

قطره سامانی، س، و قطره سامانی، م. (1386) . پهنه بندی آگروکلیماتولوژی استان چهار محال و بختیاری از نظر قابلیت کشت گردو با استفاده از GIS ،اداره آب و هوا شناسی استان چهارمحال و بختیاری.

کوانتا،مهندسینمشاور،(1355)،برآوردنیازهاومحدودیتهایکشاورزی 15محصولاصلیایران ، سازمانهواشناسیکشور.

مظفری، غ. (1382)، اصول و مبانی هواشناسی کشاورزی، چاپ اول، انتشارات نیک پندار.

محمدی، ح. ( 1386)، آب و هوا شناسی کاربردی، انتشارات دانشگاه تهران،چاپ دوم.

میان آبادی، آ، و نظامی، ا. (1388)، بررسی و پهنه بندی تنش های گرمایی مؤثر بر محصولات کشاورزی استان خراسان رضوی با استفاده از GIS ، مجله آب و خاک، جلد 23، شماره2، ص، 114-104.

ج.ه.چنگ (1374)، کشاورزی آب و هوا، ترجمه علیزاده، امین، کوچکی،عوض. انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول.

سعیدی، ن، و عظیمی، ف. ( 1388) پهنه بندی اقلیم کشاورزی جنوب و جنوب غرب ایران با استفاده از روش تجزیه خوشه ای، فصل نامه جغرافیای طبیعی، سال اول شماره 4.

شائمی برزکی، ا.( 1383). بررسی اثرات گرمایش جهانی بر مناطق بیوکلیمایی ایران،

 پایان نامه دوره دکتری گروه جغرافیای دانشگاه تهران، دانشکده جغرافیا.

عزیزی، ق و شائمی برزکی، ا. (1383)، ارزیابی تنوع اقلیمی و استعدادهای کشاورزی ایران به روش پاپاداکیس، مجله پژوهش های جغرافیایی ، شماره 49.

فلاح قالهری، غ، احمدی، ح. (1394). برآورد آستانه های فنولوژیکی کشت زعفران در استان اصفهان براساس درجه حرارت روزانه، نشریه زراعت و فناوری، جلد 3، شماره 1، صص، 65-45.

قاسمی دهکردی، و. ر، محمودی، ش، غفاری، ع ا.، دپائو، و. 1387. پهنه بندی اقلیم کشاورزی با روش یونسکو و شاخص خشکی تعدیل شده در بخشی از استان­های آذربایجان شرقی و اردبیل. نشریه علوم کشاورزی ایران، 39 (2): 289-281.

کمالی، غ. (1370). بررسی شرایط هم اقلیمی پنبه و چغندر قند از دیدگاه اکولوژی زراعی در استان خراسان. رساله کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی، دانشکده کشاورزی.

محمد نیاز قرایی، س. محمدی، ح. (1392)، ناحیه بندی اقلیم کشاورزی محصول گندم دیم در استان خراسان رضوی براساس دما و بارش با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS). مجله جغرافیا و توسعه ناحیه ای، شماره بیست و یکم، صص، 57-43.