بررسی تطبیقی تمثیل در اشعار محمود درویش و سید حسن حسینی

فصل نامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی

مقاله 3، دوره 9، شماره 31، خرداد 1396، صفحه 49-65

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

لیلا رنجبر¹؛ ماندانا علیمی^{* 2}

¹دانشجوی کارشناسی ارشد گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد آزادشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، آزادشهر، ایران

²استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد آزادشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، آزادشهر، ایران

چکیده

در این پژوهش شعر این دو شاعر در مبحث ادبیات اعتراض مورد تجزیه و تحلیل و شباهت­ها و تفاوت­های مفهومی و کلامی آنان مورد بررسی تطبیقی قرار می‌گیرد. موضوعاتی که به صورت تمثیلی در شعر سید حسن حسینی شامل مسائل اخلاقی، اجتماعی و فرهنگی می­شود. از قبیل فراموشی آرمان­های انقلاب، کم­رنگ شدن ارزش­های انسانی و معنوی و اعتراض به خود از نمونه­های موضوعات نمادین اعتراضی وی هستند. شیوۀ بیان اعتراض در اشعار حسینی بیشتر طنز، سوگ­سروده، مدح و حسرت است. موضوعات تمثیلی مورد اعتراض در اشعار محمود درویش، اعتراض به دشمن غاصب، فراموشی گذشته و سکوت و سکون مردم جهان و خود اعراب نسبت به مسئلۀ فلسطین است. در آثار محمود درویش همۀ اعتراض­ها حول محور وطن شکل می­گیرد. شیوۀ بیان وی در سروده­های نمادین اعتراضی­اش، تهدید، پرسش، سوگ­سروده و حسرت است. حسینی و درویش هر دو شاعر اجتماع خود و دردهای مشترک ملی هستند، اگر چه درویش به دلیل وابستگی نژادی به اعراب، اجتماع بزرگ­تری را در سروده­هایش مدنظر دارد.

کلیدواژه‌ها

سید حسن حسینی؛ محمود درویش؛ ادبیات پایداری؛ تمثیل؛ شعر اعتراض

سایر فایل های مرتبط با مقاله

3.pdf

مراجع

1. آژند، یعقوب (1385)، تجدد ادبی در دوره مشروطه، تهران: موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
2. اصلانی، محمدرضا (1385)، فرهنگ واژگان و اصطلاحات طنز، همدان: کاروان.
3. بهبودی، هدایت (1373) «ادبیات انقلاب»، مجموعه مقاله­­های سمینار بررسی ادبیات انقلاب اسلامی، (5-3 دی ماه 1370)، تهران: نشر سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها (سمت).
4. بیدج، موسی (1380)، فراتر از میراث خون، تهران: پالیزان.
5. -------- (1389)، مقاومت و پایداری در شعر عرب (از آغاز تا امروز)، تهران: بنیاد حفظ و آثار و نشر ارزش­های دفاع مقدس.
6. پاینده، حسین (1384)، محنت، نوستالژی و جست‌وجوی هویت؛ یادداشت‌هایی در حاشیۀ سفر به تاجیکستان، روزنامۀ شرق، 2 و 5 شهریور.
7. پشتدار، علی­محمد (1389)، «چشم­انداز آزادگی و ادب اعتراض در شعر فارسی»، دو فصل­نامه علوم ادبی، سال سوم، شمارۀ پنجم، صص 172-157.
8. تجلیل، جلیل (1373)، ویژگی­هایی از شعر انقلاب اسلامی، مجموعه مقاله­­های سمینار بررسی ادبیات انقلاب اسلامی، (5-3 دی ماه 1370)، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها (سمت).
9. ترابی، ضیاءالدین (1384)، شکوه شقایق «نقد و بررسی شعرهای دفاع مقدس»، قم: سماء.
10. حسینی، سید حسن (1365)، هم­صدا با حلق اسماعیل، تهران: سورۀ مهر.
11. ------------- (1371)، گنجشک و جبرئیل، تهران: افق.
12. ------------- (1381)، گزیده شعر جنگ و دفاع مقدس، تهران: سوره مهر.
13. ------------- (1385)، از شرابه­های روسری مادرم، تهران: انجمن شاعران ایران.
14. ------------- (1386)، سفرنامۀ گردباد، تهران: انجمن شاعران ایران.
15. ------------- (1387)، نوش­داروی طرح ژنریک، تهران: سورۀ مهر. چ ششم.
16. ------------- (1388)، در ملکوت سکوت، تهران: انجمن شاعران ایران.
17. درویش، محمود (1358)، آخر شب، ترجمۀ موسی اسوار، تهران: سروش.
18. ----------- (1363)، یادداشت­های غم­انگیز روزانه، برگردان امیرۀ ضمیری، تهران: مؤسسۀ امیرکبیر.
19. ----------- (1389)، اگر باران نیستی نازنین درخت باش، ترجمۀ موسی اسوار، تهران: سخن.
20. ----------- (1390) تابستان عاشقان، برگردان عبدالرضا رضایی­نیا، تهران: فصل پنجم.
21. ----------- (1964)، اوراق الزیتون، بیروت: دارالعوده.
22. ----------- (1967)، آخر الّیل، بیروت: دارالعوده.
23. ----------- (1970)، العصافیر تموت فی الجلیل، بیروت: دارالآداب.
24. ----------- (2000)، جداریّه، بیروت: دارالعوده.
25. ----------- ، سمیح­القاسم، فواز عید و ... (1380)، فراتر از میراث خون (شعر مقاومت فلسطین)، گردآورنده و مترجم موسی بیدج، تهران: پالیزان.
26. -----------، سمیح القاسم، توفیق زیاد و ... (1380)، تپۀ آویشن (مجموعۀ شعر هنر و ادب پایداری ملل 1، شعر مقاومت فلسطین)، انتخاب اشعار و برگردان سیروس طاهباز، تهران: فرهنگ­گستر.
27. رادفر، ابوالقاسم (1373)، دگرگونی­ها و ویژگی­های ادبیات انقلاب اسلامی در یک نگاه، مجموعه  مقاله­­های سمینار بررسی ادبیات انقلاب اسلامی، (5-3 دی ماه 1370)، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها (سمت).
28. رضایی، احمد (1387)، نوستالوژی دلتنگی و حسرت عارفانه در شعر سال­های نخستین پس از جنگ تحمیلی، کتاب ماه ادبیات (ویژه­نامه بررسی ادبیات انقلاب اسلامی 1) شماره 22، بهمن.
29. رضایی­نیا، عبدالرضا (1386)، من یوسفم پدر، تهران: سروش.
30. زرقانی، سید مهدی (1384)، چشم­انداز شعر معاصر ایران، تهران: ثالث با همکاری انتشارات دبیرخانه شورای گسترش زبان ادبیات فارسی.
31. سنگری، محمدرضا (1380) نقد و بررسی ادبیات منظوم دفاع مقدس ج 1 (ادبیات پایداری در اسلام و ایران)، تهران: پالیزان.
32. ------------- (1380)، نقد و بررسی ادبیات منظوم دفاع مقدس، ج 2 (آفاق شعر دفاع مقدس، ویژگی­های کلی شعر دفاع مقدس)، تهران: پالیزان.
33. ------------- (1380)، نقد و بررسی ادبیات منظوم دفاع مقدس، ج 3 (تمایل سبک­شناسانه، بررسی قالب­ها و گزینش نمونه­ها)، تهران: پالیزان.
34. شفیعی کدکنی، محمدرضا (1380)، ادوار شعر فارسی از مشروطیت تا سقوط سلطنت، تهران: سخن.
35. ----------------- (1380)، شعر معاصر عرب، تهران: سخن.
36. صفارزاده، طاهره (1350)، شعر پالاینده است، مصاحبه با محمد حقوقی، مجلۀ فردوسی.
37. غنیمی، محمد (1373)، ادبیات تطبیقی، تاریخ و تحول، اثرپذیری و اثرگذاری فرهنگ و ادب اسلامی، ترجمه، شرح و تعلیق، سید مرتضی آیت­الله­زاده شیرازی، تهران: امیرکبیر.
38. فرزاد، عبدالحسین (1380)، رؤیا و کابوس، شعر پویای معاصر عرب، تهران: مرکز بین­المللی گفتگوی تمدن­ها.
39. کاظمی، محمد کاظم (1390)، ده شاعر انقلاب، تهران: سوره مهر.
40. گلدمن، لوییس (1371) جامعه­شناسی ادبیات (دفاع از جامعه­شناسی رمان)، ترجمه محمد پوینده، تهران: نشر هوش و ابتکار.
41. لنگرودی، شمس، (1377) تاریخ تحلیلی شعر نو، ج اول و دوم، تهران: مرکز. چ چهارم.
42. موسوی گرمارودی، سید علی (1388)، دگرخند (درآمدی کوتاه بر طنز و هجو و هزل در تاریخ معاصر)، تهران: انجمن قلم ایران.
43. ولک، رنه، اوستین وارن (1382) نظریه ادبیات، ترجمه ضیاء موحد و پرویز مهاجر، تهران: شرکت علمی و فرهنگی. چ دوم.