مقایسه اثرات گلوکوزآمین کندروئتین سولفات با ناپروکسن بر میزان درد، عملکرد جسمی و یافته های رادیولوژیک در مبتلایان به آرتروز زانو

علوم پزشکی

مقاله 6، دوره 3، شماره 2، آذر 1392، صفحه 1-12   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمد مهدی نژاد¹؛ زهرا جعفری²

¹استادیار، دانشکده پزشکی، دانشگاه آزاد اسلامی مشهد، مشهد، ایران

²دانشجوی رشته پزشکی، دانشکده پزشکی، دانشگاه ازاد اسلامی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

 مقدمه: استئو ارتریت(OA) شایع ترین نوع آرتریت است است. میزان بالای شیوع آن به ویژه در سنین پیری و میزان بالای ناتوانی ناشی از این بیماری، آن را در زمره علل مهم ناتوانی در این سن قرار می دهد.این بیماری عبارت است از نارسایی مفصل یعنی یک بیماری که در آن کلیه ساختارهای مفصل اغلب هماهنگ باهم دستخوش تغییر پاتولوژیک شده اند.
اهداف درمان در آرتروز تسکین درد و به حداقل رساندن از دست رفتن کارکرد جسمی بیمار است. اگرچه  رویکردهای غیر دارویی سنگ بنای درمان OA را تشکیل می دهند ولی درمان دارویی نقش کمکی مهمی در آن دارد.داروهای موجود به صورت خوراکی موضعی یا درون مفصلی تجویز می شوند.
کاربرد گلوکوز امین و کندروئتین در درمان استئوارتریت بحث انگیز بوده ونتایج حاصل از کارازمایی های بالینی تصادفی برای استفاده از ان متفاوت است
هدف ما در این تحقیق آن است که تاثیر این ترکیب را باناپروکسن بر میزان درد، عملکرد جسمی و یافته های رادیولوژیک در بیماران مبتلا به آرتروز زانو مقایسه کنیم.
روش تحقیق:این تحقیق بر روی 240 بیمار 40 تا 60 ساله مراجعه کننده به مطب خصوصیارتوپدی محقق در مشهد که آرتروزاولیه زانوی آنها به وسیله معاینه بالینی و رادیوگرافی اثبات شده است انجام گرفت. بیماران به صورت تصادفی   به 2 گروه براساس سن، جنس و زانوی مبتلا تقسیم شده  به یک گروه ناپروکسن  و به گروه دیگر گلوکوزآمین کندروئتین سولفات به مدت یکسال داده می شدنتایج درمان 12و15ماه پس از درمان توسط KoOs-PS  ، VAS scale و Kallegren and Lawrence و Joint space width(JSW) مورد ارزیابی قرار گرفت.
نتایج: دو گروه از لحاظ سن (pvalue= 0/730)، جنس (pvalue= 0/603) و زانوی مبتلا (pvalue= 0/195) مشابه بودند. براساس معیار VAS (pvalue= 0/262) و KOOS-PS (pvalue= 0/016) تفاوت آشکاری بن دو گروه مصرف کننده NSAID و گلوکوز آمین (GS) وجود داشت به طوری که NSAID موثر تر از GS بود.
میعار Kallegren and lawrance (K/L) و Joint Space Width (JSW)  در طول زمان دارای تغییرات بوده اند (pvalue< 0/05) اما بین دو گروه تفاوت معنی داری از لحاظ آماری مشاهده نشد.
نتیجه گیری: اگرچه NSAID  و GS هردو بر روی  درد و عملکرد جسمی بیماران مبتلا به  آرتروز زانو موثر است  ولی به دلیل تاثیر بیشترNSAID  وهزینه کمتر آن نسبت به GS  وهمچنین به دلیل عدم تاثیر GS برروی غضروف سازی مفصل توصیه به مصرف NSAID میشود.
 

کلیدواژه‌ها

آرتروز زانو؛ گلوکوزآمین کندروئتین سولفات؛ ناپروکسن

اصل مقاله

مقدمه:

آرتروز زانو شایعترین علت درد مزمن در سنین بالای 45 سال است. میزان بالای شیوع آن به ویژه، در سنین میانسالی به بعد و میزان بالای ناتوانی ناشی از این بیماری، آن را در زمره علل مهم ناتوانی در این سن قرار می دهد. در ایالت متحده آرتروز زانو (درد پایدار در یک زانو به همراه شواهد رادیوگرافیک آرتروز) در تقریباً 12% اشخاص با سن 60 سال و بالاتر و در 6% بزرگسالان بیشتر از 30 سال روی می دهد.(1)

در گذشته تصور بر این بود که استئوآرتریت (OA) یک روند نرمال پیر شدن است، به همین جهت بیماری مفصلی دژنراتیو نامیده شد اگر چه اکنون متوجه شدند OA به دلیل تأثیر متقابل ریسک فاکتورهای متعددی من جمله سالم بودن مفصل، زمینه ‍ژنتیکی، التهاب لوکال، فاکتورهای مکانیکی و سلولار و فرآیندهای بیوشیمیایی است. شیوع استئوآرتریت در مفاصل اندام فوقانی نسبت به مفاصل اندام تحتانی کمتر است زیرا تحت استرس نسبتاً کمتری قرار دارند. با این حال، تقریباً همیشه یک عامل مستعدکننده وجود دارند که روند سایش و فرسایش را تسهیل می‌کند و اکنون شواهدی مبنی بر اساس ‍ژنتیکی این عارضه به دست آمده است.

استئوآرتریت زانو آرتریت غیرالتهابی (نازکی و پاره‌شدن) است که هر 3 قسمت داخلی، خارجی و کشککی – رانی مفصل زانو را مبتلا می سازد به طور کلی استئوآرتریت یا آرتروز به 2 نوع استئوآرتریت ایدیوپاتیک

و غیر ایدیوپاتیک تقسیم‌بندی می‌شود. (2)

تشخیص OA توسط عوامل متعددی داده می‌شود و این به دلیل فقدان یافته‌های فیزیکی یا اختصاصی یا آزمایشگاهی و اختلافات بین نشانه‌ها و یافته‌های رادیوگرافیک است. به عنوان مثال OA توسط حدسیات بالینی که بر پایه سن، شرح حال، معاینات بالینی و یافته‌های رادیوگرافیک است تشخیص داده می‌شود. (5)

تاکنون در کشورما مطالعه ای از نظر شیوع آرتروز انجام نشده ولی به نظر می رسد بیشتر از شیوع آن در کشورهای پیشرفته باشد.

اهداف درمان در آرتروز تسکین درد و به حداقل رساندن از دست رفتن کارکرد جسمی بیمار است.

کاربرد گلوکوز امین و کندروئتین در درمان استئوارتریت بحث انگیز بوده ونتایج حاصل از کارازمایی های بالینی تصادفی برای استفاده از ان متفاوت است.

 هدف  در این تحقیق آن بود که تاثیر این ترکیب  با باناپروکسن بر میزان درد، عملکرد جسمی و یافته های رادیولوژیک در بیماران مبتلا به آرتروز زانو مقایسه شود.

 

مواد .و روش ها:

این مطالعه ی کارازمایی بالینی بر روی 240 بیمار 40 تا 60 ساله مراجعه کننده به مطب خصوصی ارتوپدی محقق در مشهد که آرتروزاولیه زانوی آنها به وسیله معاینه بالینی و رادیوگرافی اثبات شده است انجام شد.

در ابتدای مطالعه بوسیله پرسش نامه عملکرد جسمی بیمار با معیار KoOs-PS ، درد بیمار با معیار VAS و عکس رادیولوژیک آن ها با معیار Kallegren and Lawrence و Joint space width(JSW) با خط کش مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت؛ سپس بیماران به صورت تصادفی ( با استفاده از نرم افزارهای کامپیوتری آماری)  به 2 گروه که از نظر سن و جنس و زانوی مبتلا همسان سازی شدند تقسیم گردید و  به یک گروه ناپروکسن(500mg BID)و به گروه دیگر گلوکوزآمین کندروئتین سولفات( معادل 500mg  گلوکوز امین BIDازشرکت دارویی Nature made) به مدت یکسال داده شد و در پایان دوره درمان از نظر تغییرات رادیوگرافی مورد ارزیابی مجدد قرار گرفتند. همچنین بیماران هر 3 ماه یک بار از نظر مصرف دارو و عوارض جانبی، درد و عملکرد جسمی بررسی ‌شد و درد و عملکرد جسمی آنان، در پایان دوره درمان و 3 ماه بعد از قطع دارو مورد ارزیابی مجدد قرار می گیرد. در ضمن به تمام بیماران هر 2 گروه آموزشهای مربوط به تغییر عادات نامناسب زندگی داده شد و در نهایت میزان پاسخ به درمان در دو گروه مداخله با یکدیگر مقایسه گردید.   

در توصیف داده ها از جدول ها و شاخص های آماری مناسب مانند میانگین و ... استفاده شده است و در تجزیه و تحلیل داده ها در موارد مورد نیاز ابتدا نرمال بودن داده ها با استفاده از آزمون یک نمونه ای کلوموگروف – اسمیرنف(Kolmogorov-Smirnov) با اصلاح لی لی فرس (Lilliefors) مورد بررسی قرار گرفته است که با تایید نرمال بودن (یا انجام تبدیلات مناسب ) از روش های پارامتری مناسب مانند آزمون استیودنت استفاده شده و در صورت نرمال نبودن از آزمون من ویتنی استفاده شده است.در تحلیل داده های با مقیاس اسمی از آزمون کای دو (Pearson Chi-Square) استفاده شده است و در مواردی که بیش از 20% فراوانی های مورد انتظار جداول کمتر از 5 بوده است (کوکران) از آزمون دقیق فیشر(Fisher's Exact Test) استفاده شده استجهت کنترل متغیر های مخدوش کننده از آنالیز واریانس با اندازه های تکراری استفاده شده است نرم افزار مورد استفاده در این پژوهش SPSS v.20 و Statistics V.10 بوده و سطح معنی داری آزمون ها کمتر از 5% در نظر گرفته شده است.

نتایج:

در این مطالعه تعداد 240 بیمار مبتلا به آرتروز زانو در دو گروه GS و NSAID مورد بررسی قرار گرفتند که نتایج بدست آمده به شرح ذیل است.

 

 

توزیع سن بر حسب سال:

گروه	کمترین	بیشترین	میانگین	انحراف معیار	آماره آزمون (مقدار احتمال)
GS	41/0	70/0	59/7	6/7	t-test=-0/340 P-Value=0/730
NSAID	47/0	70/0	60/0	6/6
جمع	41/0	70/0	59/9	6/6

 

 

 

توزیع جنس:

گروه جنس	GS		NSAID		جمع
	تعداد	درصد	تعداد	درصد	تعداد	درصد
مرد	51	42/5%	55	45/8%	106	44/2%
زن	69	57/5%	65	54/2%	134	55/8%
جمع	120	100/0%	120	100/0%	240	100/0%
آماره آزمون مقدار احتمال	Pearson Chi-Square=0/270 P-Value=0/603

 

توزیع زانوی مبتلا :

 

 

 

Tests of Within-Subjects Effects
Source		Type III Sum of Squares	df	Mean Square	F	Sig.
زمان	Sphericity Assumed	16931.725	2	8465.863	104.336	.000
	Greenhouse-Geisser	16931.725	1.643	10304.235	104.336	.000
	Huynh-Feldt	16931.725	1.660	10199.544	104.336	.000
	Lower-bound	16931.725	1.000	16931.725	104.336	.000
زمان * گروه درمانی	Sphericity Assumed	676.301	2	338.151	4.167	.016
	Greenhouse-Geisser	676.301	1.643	411.581	4.167	.023
	Huynh-Feldt	676.301	1.660	407.399	4.167	.022
	Lower-bound	676.301	1.000	676.301	4.167	.042
Error)زمان(	Sphericity Assumed	38622.980	476	81.141
	Greenhouse-Geisser	38622.980	391.077	98.761
	Huynh-Feldt	38622.980	395.091	97.757
	Lower-bound	38622.980	238.000	162.281

 

نتایج جدول فوق نشان می دهد که نمره عملکرد جسمی به طور معنا داری تغییرات را در طول زمان داشته است.(P-Value<0/05) همچنین مقدار نمره عملکرد جسمی در دو گروه متفاوت بوده (کاهش نمره نمره عملکرد جسمی در NSAID بیشتر می باشد) و این تفاوت از نظر آماری معنی دار است
(P-Value=0.016*)

 

 

بحث:

در این مطالعه تعداد 240 بیمار مبتلا به آرتروز زانو به طور مساوی در دو گروه گلوکوز آمین کندروئتین سولفات (GS) و NSAID مورد بررسی قرار گرفتند که نتایج بدست آمده به شرح ذیل است.

اختلاف معنی داری بین دو گروه از نظر سن(P-Value=0/730)، جنس(P-Value=0/603)و زانوی مبتلا P-Value=0/195))مشاهده نشد یعنی دوگروه مشابه هستند.

از نظر شدت درد براساس معیار  VAS اختلاف معنی داری بین دو گروه قبل از درمان مشاهده نشد
(P-Value=0/262) ولی میزان درد 12 ماه بعد از درمان و 15 ماه بعد از درمان(3ماه پس از قطع دارو) در دو گروه متفاوت بوده است  به طوری که در مصرف NSAID  میزان شدت دردکمتر از GS بوده و این تفاوت از نظر آماری معنی دار است (P-Value<0/05)

براساس معیار koos-ps نمره عملکرد جسمی به طور معنا داری تغییرات را در طول زمان داشته است.
(P-Value<0/05)به طوری که سبب بهبود عملکرد بیمار شده است همچنین مقدار نمره عملکرد جسمی در دو گروه متفاوت بوده و کاهش نمره عملکرد جسمی در NSAID بیشتر بوده است(NSAID موثرتر از GS دربهبود عملکرد جسمی بیمار است.) و این تفاوت از نظر آماری معنی دار است(P-Value=0/016).

یافته های رادیوگرافی:

در کلیشه های رادیوگرافی شاخص فاصله کندیل مدیال فمور و تیبیا(Joint space width) به طور معنا داری دارای کاهش در طول زمان بوده است.(P-Value<0/05) امامیزان تغییرات این شاخص در دو گروه چندان متفاوت نبوده و این تفاوت از نظر آماری معنی دار نبوده است (P-Value=0/093).

  گرید شاخص Kallegren and Lawrence  به طور معنا داری در طول زمان افزایش داشته است
(P-Value<0/05) اما میزان تغییرات  این شاخص در دو گروه چندان متفاوت نبوده و این تفاوت از نظر آماری معنی دار نیست(P-Value=0/874).

در مطالعه ای  در سال 2010 نشان داده شد که پس از مصرف طولانی مدت گلوکوز آمین سولفات (GS) (به مدت 3-2 سال)،  GS می تواند از تخریب فضای مفصلی جلوگیری کند. (4)

در مطالعه ای که در سال 2012 در فیلادلفیا جهت بررسی اثر مصرف روزانه GS در به تاخیر انداختن تخریب زانو و جایگزینی آن با پروتز انجام شد این نتیجه به دست آمد که گلوکز آمین از باریک شدگی فضای مفصلی جلوگیری کرده و اگر بیماران به مدت 5 سال متناوب از آن استفاده نمایند می تواند نیاز به جایگزینی مفصل زانو را به تاخیر بیاندازند(5) همچنین در مطالعه ای که در سال 2013 در استرالیا در خصوص تاثیر GS در مقایسه با پلاسبو بر روی OA انجام شد مشخص شد که بعد از 2 سال GS به طور معنی داری سبب کاهش Joint Space Narrowing  (JSN) می­شود. اما در هیچ یک از 2 گروه تغییری در علائم ایجاد نشد. که این نتایج با نتایج مطالعه ما متفاوت است. اما در مطالعه ای که در مورد تاثیر GS برروی OA در سال 2008 انجام شد این نتیجه به دست آمد که طی مدت 2 سال GS در مقایسه باپلاسبو هیچ تاثیری بر روی OA نداشته است.

مطالعه ای که در سال 2009 در هلند انجام شد نشان داد که GS در مقایسه با پلاسبو تاثیری بر روی درد، JSN و عملکرد جسمی مبتلایان به OA ندارد(6)

بر اساس مطالعه ای که در سال 2010 در کشور پاکستان به منظور بررسی اثردرمانی
Glucosamine sulphate (GS) و Nimesulide (یک نوع NSAID) بر میزان درد و محدودیت حرکت انجام شد.میزان کاهش درد در زمان حرکت در گروه دریافت کننده گلوکزآمین سولفات و Nimesulide به ترتیب 24و69 بوده که نشان دهنده این است که تاثیر NSAID بیشتراز GS بوده است.در مطالعه ی ما نیزهمین نتایج به دست امد.(7)

همچنین نتایج حاصل از مطالعه ای که در سال 2014 در مورد تاثیر GS بر روی OA انجام شد بیانگر این موضوع است که درمان طولانی مدت GS (با یا بدون کندروئتین هیچ تاثیری روی علائم بالینی و رادیوگرافی ندارد (JSN) که مطابق با نتایج حاصل از تحقیق ماست.

مراجع

 

1. David T. Felson. Osteoartheritis, Harisson's Principles of internal medicine. 17^th ed. New York: Mac Graw Hill. 2012;52(8):2158 & 2162-3.

2. Claessens AA, Schouten JS, van den Ouweland FA, Valkenburg HA. Do clinical findings associate with radiographic osteoarthritis of the knee? Ann Rheum Dis 2010; 49(2):771.

3. Lawrence JS, Bremner JM, Bier F. Osteo-arthrosis. Prevalence in the population and relationship between symptoms and x-ray changes. Ann Rheum Dis 2010; 25(4):1.

4. Moskowitz RW, Holderbaum D. Clinical and laboratory findings in osteoarthritis. In: Arthritis and Allied Conditions, Koopman WJ (Ed), Williams & Wilkins, Baltimore 2010;20(5):2216

5. Solomon L. Clinical features of osteoarthritis. In: Textbook of Rheumatology, Kelley WN, Hams ED Jr, Ruddy S, Sledge CB (Eds), WB Saunders, Philadelphia; 2010;28(15):1383.

6. Adams JC, Hamblen DL. Outline of orthopaedics. 13^th ed. Edinburgh: Churchill living stone; 2010;8(1): 342-46, 355-56.

7. Clegg DO, Reda DJ, Harris CL, et al. Glucosamine, chondroitin sulfate, and the two in combination for painful knee osteoarthritis. N Engl J Med 2012; 354(8):795.