دیالکتیک در باب اول مرزبان نامه

فصل نامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی

مقاله 2، دوره 9، شماره 32، تیر 1396، صفحه 10-28

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سعید امامی^{* 1}؛ محمدرضا روزبه²

¹دانشگاه لرستاندانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه لرستان، ایران

²استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه لرستان، ایران

چکیده

در این مقاله سعی بر آن است  تا با روش تحلیل ساختارشکنانه‌ی دریدا باب اول مرزبان نامه را – که به شیوه‌ی حکایت در حکایت است_ ساختارشکنی کنیم و پیوندش را با دیالکتیک هگل نشان دهیم. شخصیّت‌های اصلی این باب، مرزبان و دستور هستند. نگرش ساختارشکنانه‌ی دریدا برای ما روشن می‌سازد که بین این دو شخصیّت به ظاهر متضاد، ضدیتی وجود ندارد. در واقع این دو همچون دو همکار یا دو هم بازی هستند که وجود آن‌ها برای کامل شدن متن ضروری است. حکایات و سخنان ایراد شده توسط این دو شخصیّت، دیالکتیکی را می‌سازد که تزها، آنتی تزها و سنتزهایش را قاب‌بندی کرده‌ایم. این باب دارای دوازده وضعیت در هم تنیده است که همان سخنان ملک زاده و دستور است که در نه قاب مشخص و نشان داده شده است که جنگی بین ملک زاده و دستور نیست. بلکه خویش‌کاری این دو همکار این است که متن را به سرانجام برسانند. بنابراین دو شخصیت دستور و مرزبان، دو شخصیت حقیقی متضاد نیستند بلکه دو تمثیل از نیروهای متفاوت در جهان هستند که به وسیله این دو نیروی متضاد، جهان در گردش و تکامل است.

کلیدواژه‌ها

مرزبان نامه؛ تمثیل؛ ساختارشکنی؛ دیالکتیک

مراجع

1. احمدی، بابک (1370)، ساختار و تأویل متن، ج دوم، تهران: مرکز.
2. پورنامداریان، تقی(1389) رمز و داستان­های رمزی در ادب فارسی، تهران: علمی و فرهنگی، چ هفتم.
3. حسینی کازرونی، سید احمد(1394)، تمثیل و ادبیات تمثیلی، فصل­نامه تحقیقات تعلیمی و غنایی در ادب فارسی، شماره پیاپی23، بوشهر دانشگاه آزاد اسلامی، صص13-24.
4. -دریدا، ژاک (1390)، درباره گراماتولوژی، ترجمه مهدی پارسا، تهران: رخداد نو.
5. ستیس، و. ت (1351) ، فلسفه هگل، ترجمه حمید عنایت، تهران: کتاب­های جیبی، چ دوم.
6. ضیمران، محمد (1379)، ژاک دریدا و متافیزک حضور، تهران: هرمس.
7. غفاری، محمد (1388)، دیفرانس در اندیشه ژاک دریدا، کتاب ماه ادبیات، سال ‌سوم، شماره 147، صص 20-23.
8. فولکیه، پل (1363)، دیالکتیک، ترجمه مصطفی رحیمی، تهران: آگاه.
9. مور، مایکل (1389)، باز خوانی ابعاد فلسفه‌ی دیالکتیک هگل، ترجمه عاطفه سادات قریشی، «کتاب ماه فلسفه»، سال چهارم، شماره 39، صص7-10 .
10. وراوینی، سعدالدین (1384)، مرزبانامه، به کوشش خلیل خطیب رهبر، تهران : صفی علیشاه.
11. هگل، گ. و. ف (1387)، خدایگان و بنده، تفسیر الکساندر کوژو، ترجمه حمید عنایت، تهران: خوارزمی.
    1. Peck, John, 2002, literary criticism, London ,palgravemacmallan