بررسی شاخص‌های کیفیتِ زندگی فردی - اجتماعی در فضاهای شهری با تاکید بر جنسیّت (مطالعه موردی: شهر سنندج)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 8، دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 38، خرداد 1396، صفحه 83-102   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

زهره فنی¹؛ فرید واحدی یگانه^{* 2}

¹دانشیار جغرافیای انسانی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

²دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

رشد سریع شهرنشینی و بیتوجهی به ابعاد کیفی زندگی انسان، پیامدهای نامطلوبی بر سلامت فردی و اجتماعی جامعه و زندگی شهری گذاشته است. سنجش کیفیت زندگی در شهرها از دیدگاه مردان و زنان متاثر از عوامل بیرونی نظیر فناوری تولید، زیرساختها و روابط اجتماعی و ...، و عوامل درونی نظیر نهادهای اجتماعی، محیط زیست و ... است. امروزه ضرورت بازنگرى در رویکردها و سیاستهاى شهرى، با اهداف اصلاح بنیادى نابرابرى جنسیتى مورد توجه قرار گرفته است .هرچند برنامهریزی شهری تاکنون به این تفاوت ها بیتوجه بوده است. لذا، هدف این پژوهش، ارزیابی کیفیت زندگی فردی و اجتماعی در فضاهای شهری با تاکید بر جنسیت در شهر سنندج میباشد، که ابعاد و مولفههای آنها از طریق نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد از دیدگاه زنان، ابعاد مشارکت، دسترسی، آگاهی و امکانات از کیفیت "ضعیف" ابعاد عملکرد، آسایش فیزیکی، زیبایی و ایمنی از کیفیت "متوسط"، و ابعاد آسایش روانی و هویت از کیفیت "بالا" برخوردارند. همچنین از دیدگاه مردان، ابعاد عملکرد، مشارکت، آسایش فیزیکی، دسترسی و امکانات از کیفیت "ضعیف"، ابعاد آسایش روانی، زیبایی و آگاهی از کیفیت "متوسط"، و ابعاد هویت و ایمنی از کیفیت "بالا" برخوردار بودند. همچنین با استفاده از آزمون رتبه‌بندی فریدمن، به رتبه‌بندی مطلوبیت شاخص‌ها، پرداخته شد. نتایج نشان داد از دیدگاه زنان، شاخص‌های مربوط به هویت با (9.33) مطلوب‌ترین شاخص؛ و شاخص‌های مربوط با مشارکت (2.12) نامطلوب‌ترین شاخص هستند. همچنین از دیدگاه مردان، شاخص‌های مربوط به هویت با (9.74) مطلوب‌ترین شاخص و شاخص‌های مربوط به مشارکت با (2.04) نامطلوب‌ترین شاخص هستند.

کلیدواژه‌ها

کیفیت زندگی شهری؛ سلامت فردی و اجتماعی؛ عدالت جنسیتی؛ شهر سنندج

مراجع

Acierno, A. Mazza, A. (2009). Urban safety and public spaces: the case of Naples. www. cityfutures.com.

Ajzashokoohi, M., Shirazi, A,. & Hadadmoghadam, Z. (2013). Factors Affecting improving the quality of urban life in informal settlements to five people of the cloak (Altimor Mashhad). Journal of Geography and Regional Development, 21, 59-79. (In Persian)   

Ameri siahooei, H.R., Rostam gorani, E., & Beyranvandzadeh, M. (2010). Informal settlements, security and sustainable urban development (Case Study: Bandar Abbas). Journal of Social Studies, 14 (24), 37- 60. (In Persian)   

Ayzadi, M., Mohammadi, J., Taheri, Z., & Shirkhani, H., (2016). Analysis of the desirability of urban public spaces from the perspective of women (Case Study: District 4 Esfahan). Journal of Geography and Development, 42, 127-144. (In Persian)   

Barati, N., & Yazdanpanah shahabadi, M. (2011). The relationship of social capital and quality of urban life (Case Study: The new City Pardis) Community Cultural Studies. Institute for Humanities and Cultural Studies, Issue I, 25- 49. (In Persian)   

Begum, J., (2000). women, environment and sustainable development. making the links, women and environment, 11- 27.

Dos, D. (2008). urban quality of life: a case study of Guwahati. social Indicators Research,88.

Eckersly, R. (1999). quality of life in Australia (an analysis of public perception). National center for epidemiology and health, September 1999, ISSN 1322-5421.

Fani, Z., Haydari, S., & Aghaei, P. (2015). Measuring the quality of urban life, with emphasis on gender (Case Study: City Qorveh). Journal of Urban Ecology Research, 12 (2), 65-78.

Fani, Z. (2011). Urban women in the labor market: a comparative study of Tehran and Montreal. Urban and Regional Studies and Research, 11, 57-74. (In Persian)   

Frick, J., Kaiser, W. (2004).Environmental knowledge and conservation behavior: exploring prevalence and structure in a representative sample. Personality and individual differences, 37, 1-27.

Ghalibaf, M., & Roostaei, M., Ramzanzadeh Lasboei, m., & Taheri, M.R. (2011). Evaluating the quality of urban life Yaft Abad neighborhood of Tehran. Journal of Association of geography, 9 (31), 33-53. (In Persian)   

Ghadami, M., & Motamed, S. (2013). Quality of life in small towns with an emphasis on personal and social health (Case Study: City of Noor, Mazandaran). Journal of Geography and Environmental Planning, 24 (1), 33- 50. (In Persian)   

Gilbert, A., & Jozef, K. (1996). Cities, Poverty and Development. translation Parviz Karimi Nasseri, Tehran Municipality.

Gottdiener, M. & Hutchison, R. (2006). The new urban sociology 3^rd et. bulder, colo: west view press.

Hebert, E. (2005). Commentary: new technologies. public relations, and democracy public relations review,1-9.

Jafari, M., & Zehtabian, Sh. (2006). The creation and development of urban space. the first international conference of the city Premier, the Premier plan, Hamedan. (In Persian)   

Jajaromi, K., & Kalteh, E. (2006). Assessment of quality of life in terms of citizens (Case study: Gonbad-e Kabus). Journal of Geography and Development, 4 (8), 6-18. (In Persian)   

Jazani, N. (2004). Gender justice is a prerequisite for sustainable development. In Proceedings of women and development, assembly, Nasrin Jazani, Shahid Beheshti University of Tehran.

Khademolhosseini, A., Mansourian, H., & Sattari, M. (2011). Measure the subjective quality in urban areas (Case Study: City Nurabad, Lorestan). Journal of Geography and Environmental Studies, 1 (3), 45-60. (In Persian)   

li, G., & Weng, Q. (2007). Measuring the quality of life in city of Indianapolis by integration of remote sensing and census data. international journal of remote sensing , 28 (2), 249-267.

Lotfi, S. (2009). The concept of quality of urban life: definitions, scope and quality of urban planning. Journal of Human Geography Research, 1 (4), 65-80. (In Persian)   

Lotfi, S., & Saberi, S. (2012). Assess the quality of urban life by using multi-criteria decision (Case Study: Yasouj areas). Journal of Geography and Environmental Studies, 1 (4), 45-59.

Madanipoor, A. (2008). Public and private spaces of the city. co-processing and planning of Tehran, First Edition, Tehran. (In Persian)   

Mamsen, J. (2008). Gender and development. translation of Zohreh fani, Tehran: Tehran University Press (first edition). (In Persian)   

Mohammadi, M. (2008). Gender justice in urban design with an emphasis on women. urban design master's thesis, University of Science and Technology. (In Persian)   

Rahman & Mittelhamer & Wand Schander. (2003). measuring the quality of life across countries: a sensitirity analysis of well-being indices, wider international conference on inequality, poverty and human well-being , may 30 – 31, 2003, Helsinki, Finland.

Rezvani, M.R., Motakian, A., Mansourian, H., Sattari, M. (2010). Development of indicators to measure the quality of urban life, (Case Study: City Nurabad, Lorestan). Journal of Urban and Regional Studies and Research, 1 (2), 87-110. (In Persian)   

Schmitt, R.B. (2002). Considering Social Cohesion in quality of life assessment. Social Indicators  Research, (58), 403- 428.

Shah hosseini & Tavakoli, H. (2014). The analysis of indicators of quality of urban life (Case Study: District 21 of Tehran neighborhood Vardavar). Journal of preparation environment, 127-144. (In Persian)   

Sally, B., Godfrey Ch., & Propper, C. (1992). quality of life: perspective and policies. Roudledge.

Sharepoor, M. (2010). Urban sociology. Third Edition, Tehran, publisher of the Samt. (In Persian)   

Statistical Center of Iran. (1390). province of Kordestan / city of Sanandaj.

Soltani, L. (2011). Spatial analysis of indicators of women's enjoyment of urban development (Case study: Isfahan), doctoral thesis, Supervisor: dr Ali Zangi Abadi, School of Geographical Sciences and Urban Planning, University of Isfahan. (In Persian)   

Smith, N., & Low, S. (2006). Introduction: the imperative of public space. In S.M, Low, N. Smith (Eds). The politics of public space. 1-16. New York: Routledge.

Zolfaghari gargkalaei, S. (2013). Planning to upgrade the quality of life in urban micro areas.Master's thesis, the dr Muzaffar exchange tips, shahid Beheshti University, Tehran. (In Persian)