پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 418 |
| تعداد شماره‌ها | 10,003 |
| تعداد مقالات | 83,617 |
| تعداد مشاهده مقاله | 78,291,245 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 55,346,171 |
الگوی رویکرد حسابداران و حسابرسان به استانداردهای حسابداری و تأثیر آن بر کیفیت اطلاعات حسابداری | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مقاله 8، دوره 9، شماره 33، خرداد 1396، صفحه 125-154 اصل مقاله (736.62 K) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نویسندگان | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| قاسم بولو* 1؛ یحیی حساس یگانه2؛ فریدون رهنمای رود پشتی3؛ شهرام چهار محالی4 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1دانشیار گروه حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران، | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2استاد گروه حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 3استاد گروه حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات، تهران، ایران | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 4دانشجوی دکتری، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| چکیده | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| رویکرد عمیق حسابدار و حسابرس، به شیوه تفکر و استدلالآوری آنان در سه بعد جامعیت، تعمق و انعطافپذیری در هنگام روبهروشدن با مسائل حسابداری اشاره دارد. در این مطالعه با استفاده از پرسشنامه و گردآوری دیدگاههای 73 نفر از حسابرسان و 96 نفر از حسابداران، آمار توصیفی، آزمون t تک نمونهای و دونمونهای و رویکرد رگرسیونی، استفاده شد و نسبت به قیاس آنان با یکدیگر و تاثیر رویکرد عمیق حسابداران و حسابرسان نسبت به استانداردهای حسابداری بر کیفیت گزارشگری مالی پرداخته شد. نتایج بررسیها نشان داد که حسابداران از رویکرد عمیق قابل توجهی بهرهمند نیستند و حسابرسان دارای رویکرد عمیق میباشند، بین عمق رویکرد حسابداران و حسابرسان، تفاوت معناداری وجود دارد و نگاه و رویکرد حسابرسان، نسبت به حسابداران، عمیقتر است. همچنین، رویکرد عمیق حسابداران و حسابرسان موجب افزایش کیفیت اطلاعات حسابداری میشود. An accountant’s or an auditor’s deep approach refers to their way of thinking or reasoning in three dimensions of comprehensiveness, contemplation, and flexibility when encountering accounting issues. Using a questionnaire and collecting the views of 73 accountants and 96 auditors, descriptive statistics, single-sample, two-sample t test and the regression approach, this study attempted to investigate and evaluate accountants and auditors’ deep approach towards accounting standards and compare them together and impact of auditors and accountants’ deep view towards accounting standards on the quality of financial reporting. The results showed that there is a significant difference between accountant and auditors’ attitude depth, and auditors’ view and approach is deeper than accountants. Also accountants and auditors’ deep approach will enhance the quality of accounting information. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| کلیدواژه‌ها | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| رویکرد عمیق حسابداران؛ رویکرد عمیق حسابرسان؛ کیفیت اطلاعات حسابداری | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| اصل مقاله | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
الگوی رویکرد حسابداران و حسابرسان به استانداردهای حسابداری و تأثیر آن بر کیفیت اطلاعات حسابداری
قاسم بولو[1]
یحیی حساس یگانه[2] فریدون رهنمای رودپشتی[3] شهرام چهارمحالی[4]
چکیده رویکرد عمیق حسابدار و حسابرس، به شیوه تفکر و استدلالآوری آنان در سه بعد جامعیت، تعمق و انعطافپذیری در هنگام روبهروشدن با مسائل حسابداری اشاره دارد. در این مطالعه با استفاده از پرسشنامه و گردآوری دیدگاههای 73 نفر از حسابرسان و 96 نفر از حسابداران، آمار توصیفی، آزمون t تک نمونهای و دونمونهای و رویکرد رگرسیونی، استفاده شد و نسبت به قیاس آنان با یکدیگر و تاثیر رویکرد عمیق حسابداران و حسابرسان نسبت به استانداردهای حسابداری بر کیفیت گزارشگری مالی پرداخته شد. نتایج بررسیها نشان داد که حسابداران از رویکرد عمیق قابل توجهی بهرهمند نیستند و حسابرسان دارای رویکرد عمیق میباشند، بین عمق رویکرد حسابداران و حسابرسان، تفاوت معناداری وجود دارد و نگاه و رویکرد حسابرسان، نسبت به حسابداران، عمیقتر است. همچنین، رویکرد عمیق حسابداران و حسابرسان موجب افزایش کیفیت اطلاعات حسابداری میشود.
واژه‌های کلیدی: رویکرد عمیق حسابداران، رویکرد عمیق حسابرسان، کیفیت اطلاعات حسابداری.
1- مقدمه اطلاعات حسابداری از مهم ترین منابع اطلاعاتی است که به عنوان محصول اصلی سیستم حسابداری، نقش اساسی در تصمیم گیری های گروه های مختلف بازار سرمایه ایفا می کند. این اطلاعات طی یک فرایند محاسباتی و براساس اصول و استانداردهای مراجع ذی صلاح اندازه گیری و ارائه می شوند و اگر از شفافیت لازم برخوردار نباشد، احتمال تصمیم گیری های نادرست بوسیله گیرنده اطلاعات افزایش می یابد. برابر بند 6 استاندارد شماره یک حسابداری ایران، ترجمه استاندارد بین المللی شماره یک، هدف از گزارشگری مالی، ارائه اطلاعاتی طبقه بندی شده درباره وضعیت مالی، عملکرد مالی و انعطاف پذیری مالی واحد تجاری است که برای طیف وسیعی از استفاده کنندگان صورت های مالی در اتخاذ تصمیم های اقتصادی مفید واقع می شود (کمیته تدوین استانداردهای حسابداری، 1395، 5). وجود اطلاعات مالی شفاف و قابل مقایسه، یکی از ارکان مهم پاسخگویی و تصمیم گیری های آگاهانه بوده و در رشد و توسعه اقتصادی اثرگذار است. طبیعی است که اطلاعات مالی با کیفیت مطلوب، در تصمیم گیری ها و تخصیص بهینه منابع و کارایی بازار اثر مثبت دارد که خود رشد، توسعه و رفاه اجتماعی را به دنبال دارد. باتوجه به تحولاتی که در جهان امروز رخ داده است، خصوصاً در کشورهای در حال توسعه که با تهدیدات عدیده ای روبه رو می باشند، این کشورها، جهت حل مشکلات اقتصادی خود نیازمند راهکارهای مناسب جهت استفاده بهتر از امکانات و ثروت های خدادادی خود می باشند (گودرزی و بابازاده، 1394). این در حالی است که از زمانیکه برای اولین بار، اصول و استانداردهای حسابداری تعریف و بر سر آن ها توافق شد سال های بسیاری می گذرد و در طی این سال ها با وقوع برخی رویدادها، چهره برخی از مفاهیم و استانداردهای حسابداری تغییر کرده به نحوی که برخی مفاهیم پررنگ تر و برخی مفاهیم به حاشیه رانده شده است (همتی و نادری، 1391). در این راستا یکی از راهکارهای مهم، نگرش و رویکرد عمیق تر حسابداران و حسابرسان به استانداردهای حسابداری و آثار احتمالی آن بر کیفیت اطلاعات حسابداری می باشد. باتوجه به توضیحات ارائه شده درباره ابعاد گوناگون نگاه توسط حسابداران و حسابرسان، انتظار بر این است که افزایش رویکرد عمیق(اصول گرا) حسابداران و حسابرسان، افزایش کیفیت حسابداری را بهبود می بخشد که ترجیح رویکرد مبتنی بر اصول میتواند نمادی برای آن باشد. افراد با مطالعات متعددی تاکنون تلاش کردهاند تا با رویکردهایی متفاوت، ضمن ارائه تعاریفی از کیفیت اطلاعاتی حسابداری و گزارشگری مالی، عوامل موثر بر آن را شناسایی نمایند. این تلاشها بیشتر بر پایه ابعاد کمی و با رویکرد مبتنی بر اطلاعات ارائه شده در صورتهای مالی و گزارشهای مربوطه شکل گرفتهاند و کمتر تلاش شده است که ویژگیهای شخصی ، فکری و نوع رویکرد افراد موثر بر کیفیت تدوین اطلاعات مورد توجه قرار گیرد. این در حالی است که بنابر ادبیات موجود، ویژگیهای فردی و شخصیتی افراد سهم قابل توجهی در کیفیت اطلاعات تهیه شده خواهد داشت (حساس یگانه و همکاران، 1394) و به این ترتیب، بخش قابل توجهی از عوامل موثر بر کیفیت اطلاعات حسابداری ناشناخته باقی ماندهاند. بنابراین، در پژوهش حاضر، تلاش میشود با برآوردی مدلی، نقش رویکرد عمیق حسابداران و حسابرسان در کیفیت اطلاعات حسابداری مورد شناسایی قرار گیرد تا بتوان بخش قابل توجهی از تغییرات کیفیت اطلاعات حسابداری که در مطالعات پیشین توضیح داده نشدهاند را ، تبیین نمود. نتایج حاصله میتوانند کمک چشمگیری را به مدیران شرکتها در راستای افزایش کیفیت اطلاعاتی حسابداری، مدیران موسسات حسابرسی در راستای افزایش کیفیت حسابرسی و همچنین سرمایهگذاران به منظور ارزیابی کیفیت اطلاعات شرکتها (در صورت کسب اطلاعات مفید در این ارزیابی) نماید. با عنایت به مطالعات اکتشافی و پیشینه موضوع و با توجه به مطلب مطرح شده، مقاله حاضر به دنبال یافتن پاسخی علمی و درخور به این پرسش است که آیا با تخمین الگویی میتوان تاثیر رویکرد حسابداران و حسابرسان بر کیفیت گزارش اطلاعات حسابداری تبیین نمود؟
2- چارچوب نظری 2-1- گزارشگری مالی گزارشگری مالی محصول نهایی فرآیند حسابداری مالی، ارائه اطلاعات مالی به استفاده کنندگان مختلف، اعم از استفادهکنندگان داخلی و استفادهکنندگان خارج از واحد تجاری، در قالب گزارش های حسابداری است. آن گروه از گزارش های حسابداری که با هدف تأمین نیازهای اطلاعاتی استفادهکنندگان خارج از واحد تجاری تهیه و ارائه میشوند، در حیطه عمل گزارشگری مالی قرار میگیرند. صورت های مالی، بخش اصلی فرآیند گزارشگری مالی را تشکیل میدهند. درحال حاضر، یک مجموعه کامل صورت های مالی شامل ترازنامه، صورت سود و زیان، صورت سود و زیان جامع و صورت جریان وجوه نقد ویادداشت های توضیحی میباشد. دیگر موارد تشکیل‌دهنده گزارشگری مالی، مواردی از قبیل گزارش مدیران درباره فعالیت واحد تجاری و گزارش تحلیلی مدیران میباشد که همراه با گزارش حسابرس مستقل (و حسب مورد گزارش بازرس قانونی) و صورتهای مالی، مجموعه‌ای تحت عنوان گزارش مالی سالانه را تشکیل میدهند. سایر گزارش های مالی که بهطور موردی و با اهداف خاص تهیه میشوند، دربرگیرنده مواردی از قبیل گزارش های مالی تهیه شده بهمنظور دریافت تسهیلات مالی از بانک ها، گزارش توجیهی هیئت مدیره جهت افزایش سرمایه در مورد شرکت های سهامی، و اظهارنامه مالیاتی میباشند (کمیته تدوین استانداردهای حسابداری، 1395، 9).
2-2- هدف صورت های مالی‌واستفاده کنندگان صورت های مالی هدف صورت های مالی عبارت از ارائه اطلاعاتی تلخیص و طبقه‌بندی شده درباره وضعیت مالی، عملکرد مالی‌وانعطاف‌پذیری مالی واحد تجاری است که برای طیفی گسترده از استفادهکنندگان صورت های مالی در اتخاذ تصمیمات اقتصادی، مفید واقع گردد. صورتهای مالی همچنین نتایج وظیفه مباشرت مدیریت یا حسابدهی آن ها را در قبال منابعی که دراختیارشان قرار گرفته، منعکس می‌کنند(رحمانی، 1381). به طور کلی استفادهکنندگان از صورت های مالی به دو بخش استفاده کنندگان برون سازمانی و درون سازمانی تقسیم می گردد. استفاده کنندگان برون سازمانی صورت های مالی شامل مجمع صاحبان سهام شرکت، سازمان های نظارتی نظیر دیوان محاسبات و سازمان بازرسی کل کشور، سازمان حسابرسی بهعنوان حسابرس مستقل، بانک ها و موسسات اعتباری و استفاده کنندگان درون سازمانی شامل هیئت مدیره و مدیریت عامل شرکت، مدیران مالی اجرایی و حسابرسی داخلی می باشد که هر بخش با توجه به موارد موردنظر بهره برداری لازم را از صورت های مالی شرکت معمول می نماید. در برخی شرکت های تجاری و تولیدی مدیران بخش های عملیاتی نیز از جمله استفادهکنندگان اصلی صورت های مالی در درون سازمان ها می باشند (صادقی راد، 1394). لازم به ذکر است که مدیریت واحد تجاری، مسئول تهیه و ارائه صورتهای مالی میباشد. مدیریت به شکل و محتوای صورتهای مالی علاقهمند است، از این رو اطلاعات مندرج در صورتهای مالی منتشره، بایستی با اطلاعات مورد استفاده مدیریت جهت ارزیابی وضعیت مالی، عملکرد مالی و انعطافپذیری مالی واحد تجاری، در تضاد نباشد. به بیان دیگر اطلاعات ارائه شده در صورت های مالی، برای استفادهکنندگان در راستای ارزیابی وضعیت مالی، عملکرد مالی و انعطافپذیری مالی واحد تجاری، مفید واقع شود و خصوصیات کیفی مد نظر استفاده کنندگان از صورت های مالی را دارا باشد که خصوصیات کیفی اصلی مرتبط با محتوای اطلاعات، "مربوط بودن" و "قابل اتکابودن" می باشند. خصوصیات کیفی اصلی مرتبط با ارائه اطلاعات نیز، "قابل مقایسه‌بودن" و "قابل فهم‌بودن" است.. (کمیته تدوین استانداردهای حسابداری، 1395، 11).
2-3- مدل های اندازه گیری کیفیت گزارشگری مالی به بیان مدرس و حصارزاده (1387)، کیفیت گزارشگری، توان صورت های مالی در انتقال اطلاعات عملیات شرکت و به طور خاص، پیش بینی جریان های نقدی مورد انتظار آن به سرمایه گذاران تعریف شده است.اتخاذ تصمیمات اقتصادی توسط استفاده کنندگان صورت های مالی، مستلزم ارزیابی توان واحد تجاری جهت ایجاد وجه نقد و زمان و قطعیت ایجاد آن است. این توان در نهایت، تعیین کننده ظرفیت واحد تجاری جهت انجام پرداخت هایی از قبیل پرداخت حقوق و مزایا به کارکنان، پرداخت به تأمین کنندگان کالا و خدمات، پرداخت مخارج مالی، انجام سرمایه گذاری، بازپرداخت تسهیلات دریافتی و توزیع سود بین صاحبان سرمایه است. ارزیابی توان ایجاد وجه نقد از طریق تمرکز بر وضعیت مالی، عملکرد مالی و جریان های نقدی واحد تجاری و استفاده از آن ها در پیش بینی جریان های نقدی مورد انتظار و سنجش انعطاف پذیری مالی، تسهیل می گردد. به علاوه جریانات نقدی عنصر کلیدی در مورد بودجهبندی سرمایه ای است. به این منظور از مطالعات فرانسیس[i] و همکاران (2005)، بارث[ii] و همکاران (2008)، لو[iii] و همکاران (2010)، چن[iv] و همکاران (2011)، لوبو[v] و همکاران (2012) و گارسیا ترول[vi] و همکاران (2013) استفاده شده است: معیار نخست: نخستین معیار مورد استفاده، همان معیار ارائه شده توسط دیچاو و دیچو[vii] (2002) می باشد: که در آن: WCA= اقلام تعهدی سرمایه در گردش که عبارتست از تغییر در دارایی های جاری، منهای تغییر در وجه نقد، منهای تغییر در بدهی های جاری، به علاوه تغییر در بدهی بانکی کوتاه مدت CFO= جریان نقد ناشی از فعالیت های عملیاتی، مستخرج از صورت جریان وجه نقد. AvgAssets= میانگین دارایی های شرکت در هرسال. حاصلضرب قدرمطلق مقدار باقیمانده مدل فوق در منفی یک، معیاری برای کیفیت اقلام تعهدی است.
معیار دوم: دومین معیار مورد استفاده، برگرفته از مقاله فرانسیس و همکاران (2005) است که مدل ارائه شده توسط دیچاو و دیچو (2002) را با توجه به مدل مک نیکولز[viii] (2002)، تعدیل نموده است. در این مدل، تغییر در درآمد فروش و حساب اموال، ماشین آلات و تجهیزات نیز، به مدل اضافه شده اند. که در آن: REV∆= تغییر در درآمد فروش. PPE= اموال، ماشین آلات و تجهیزات. حاصلضرب قدرمطلق مقدار باقیمانده مدل فوق در منفی یک، معیاری برای کیفیت اقلام تعهدی است.
معیار سوم: سومین معیار بر گرفته از کار پژوهشی بال و شیواکومار[ix] (2006) است که سه متغیر به مدل دیچاو و دیچو (2002) افزوده اند. که در آن: D= متغیری مصنوعی است که اگر تغییر در جریان نقد عملیاتی منفی باشد، مساوی یک است و در غیر اینصورت صفر خواهد بود. حاصلضرب قدرمطلق مقدار باقیمانده مدل فوق در منفی یک، معیاری برای کیفیت اقلام تعهدی است.
مدل مبتنی بر کل اقلام تعهدی علاوه بر این، از مدل کاسزینک (1999) که مبتنی بر مدل جونز (1991) است که به شرح رابطه 1 می باشد (گماریز و بالستا[x]، 2014): (1) TAi,t = β0 + β1 ∆Salesi,t + β2 PPEi,t + β3 ∆CFOi,t + ԑi,t
که در آن: =TA مجموع اقلام تعهدی که برابر است با تفاضل سود عملیاتی و جریان نقد عملیاتی؛= ∆Sales تغییر در درآمد فروش؛= PPE اموال، ماشین آلات و تجهیزات؛ و= ∆CFO تغییر در جریان نقد عملیاتی. تمامی این متغیرها بر میانگین کل دارایی ها تقسیم می شوند. متغیر دوم نیز برابر قدر مطلق مقدار باقیمانده ضربدر منفی یک است و بنابراین، مقدار بالاتر، نشانگر کیفیت گزارشگری بیشتر است.
مدل مبتنی بر حساب های دریافتنی برای محاسبه کیفیت گزارشگری مالی از مدل محاسبه مدیریت سود مکنیکولز و استوبن (2008) نیز استفاده می شود که شرح رابطه است: (2) ∆ARi,t = β0 + β1 ∆Salesi,t + ԑi,t
که در آن: = ∆AR تغییر سالانه در حساب های دریافتنی شرکت؛ و =∆Sales تغییر سالانه در درآمد فروش. تمامی این متغیرها بر میانگین کل دارایی ها تقسیم می شوند. باقیمانده و یا به عبارتی پسماند این معادله، نشانگر تغییر در حساب های دریافتنی است که توسط تغییر در فروش، قابل توضیح نمی باشد. بنابراین، متغیر نخست، قدر مطلق این مقدار ضربدر منفی یک، می باشد. به این ترتیب، هرچه مقدار بالاتر باشد، کیفیت گزارشگری مالی بیشتر است.
2-4-استاندارد حسابداری مبتنی بر اصول و قواعد نلسون[xi] (2003) و شیپر[xii] (2003) معتقدند که استاندارهای حسابداری باید بیشتر مبتنی بر اصول باشند. نلسون (2003) استفاده از قواعد را در تدوین استانداردهای حسابداری رد نمی کند و معتقد است استانداردهای حسابداری می تواند تا حدی مبتنی بر قواعد باشند زیرا قواعد می تواند دقت برقراری ارتباط بین استانداردگذاران و نیازهای مربوطه را افزایش دهد و سبب کاهش و حتی از بین رفتن رویه های گزارشگری غیرمنصفانه شود، هر چند که استفاده از قواعد می تواند پیچیدگی های مفرط در گزارشگری مالی را به همراه داشته باشد. با توجه به بررسی های صورت گرفته به نظر می رسد علت استفاده از قواعد، فقدان اصول یا استفاده از اصول نامناسب است. فقدان اصول مناسب، منجر به تدوین استانداردهای مبتنی بر روش های اختیاری می شود، که این امر قابلیت مقایسه اطلاعات حسابداری را کاهش می دهد. هر چند که تدوین استانداردهای مبتنی بر اصول مناسب نمی تواند منجر به تدوین استانداردهایی شود که فاقد هر گونه روش های اختیاری است. برخی معتقدند علت رسوایی های تجاری اخیر، تدوین استانداردهای حسابداری آمریکا براساس قواعد است. استانداردهای مبتنی بر قواعد نسبت به استانداردهای مبتنی بر اصول، طولانی تر و پیچیده تر هستند (چهارمحالی و ناظمی، 1388).
2-5- رویکرد عمیق حسابداران و حسابرسان رویکرد عمیق متشکل از چهار جزء (بعد): "درک کلی"، "وسعت نظر"، "بصیرت" و "بینش" است: (1) درک کلی بر درک کلان بهجای اجزای جداگانه دلالت دارد. از آنجا که فیلسوف به درک زندگی انسان در مفهوم کلی علاقهمند است. مفاهیم کلی را از قبیل «محتوا»، «ذهن»، «فرم»، «هویت»، «فرآیند» و... که مفاهیم جامعی هستند و موجب درک کلی میشوند بهکار میگیرد. این مفاهیم در دامنه کلی تجربه انسان کاربرد دارند. او همچنین سعی میکند تا روابط بین جنبههای ظاهراً متفاوت دنیا را کشف کند و از طریق این روابط، دنیا را به صورتی معنادار، درک کند. بنابراین، باید در زمینه علمی خود به دنبال مفاهیم کلی باشیم. این جزء ما را هدایت میکند تا مفاهیمی چون «شواهد»، «مراقبت حرفهای»، «استقلال»، «افشای مناسب» و... را درنظر بگیریم. بررسی مفاهیم مذکور دارای کاربرد گستردهای است و به توسعه یک بنیاد جامع و منسجم علمی بر اساس تعبیری از حسابداری و حسابرسی، بهعنوان یک رشته مفید اجتماعی، منتهی میشود. (2) وسعت نظر بهعنوان یک جزء رویکرد عمیق، نیاز به تعمیق لازم برای درک اهمیت واقعی و کامل مسائل دارد. بدین ترتیب، فیلسوف هر موضوع و یا پدیدهای را نه از منظر یک ادعاکننده خاص، بلکه در دورنمای وسیعی در نظر میگیرد. بهطوریکه میتواند قضاوتهای مستدلی در مورد آن انجام دهد، اگر بخواهیم وسعت نظر را برای توسعه فلسفه حسابرسی بهکار ببریم، باید درخواستها و موضوعات خاص را کنار گذاشته و فراتر از مسائل شخصی و حقوق مسلم فردی بهموضوع بنگریم. باید هر موضوع، در پرتو اهمیت و پیامد آن در نظر گرفته شود نه از منظر چند دیدگاه محدود. اگر نتایج با اثرات مهمتر و فراگیر تضاد داشته باشد، ارزش ناچیزی خواهد داشت. (3) بصیرت جزء سوم روش عمیق و اصولی است و بر عمق پژوهش مورد نظر تأکید دارد. پژوهش در جهت کسب بصیرت عمیق، راه دیگری برای بیان این امر است که فیلسوف در جستجوی افشای فرضیههای بدیهی است؛ فرضیههایی که زیربنای دیدگاه ما از زندگی و جهان هستند. «فرضیات بدیهی»[xiii] نه تنها بنیانی هستند که ما از طریق آنها استدلال میکنیم، بلکه مانند بسیاری از مبانی دیگر، از نظر دور بوده و اهمیت آنها شناخته شده نیست. زمانی که فرضیات بدیهی، ماهیت آنها، نقاط ضعف و مفاهیم مربوطه شکافته نشده و مورد بررسی قرار نگیرند، هیچ موضوع خاصی پیشرفت و توسعه واقعی نخواهد داشت. (4) بینش: در فلسفههای خاص و کاربردی و بهویژه فلسفههای مربوط به فعالیتهای کنونی و آینده و نه مربوط به تاریخ تفکر، برای بررسی مشکلات مربوط به موضوع داشتن بینش، یک ویژگی ضروری محسوب میشود. این ویژگی بهطور یکسان در اختیار همگان نیست. افرادی که واقعاً فارغ از الزامات و مشکلات روزمره هستند و زندگی خود را وقف پژوهش و توسعه زمینه علمی خود ساختهاند، به احتمال زیاد قادرند حتی جلوتر از زمان خود نتایج راهحلهای مسائل معین را پیشبینی و بیان کنند (حساسیگانه، 1393). بنابراین، رویکرد عمیق حسابدار و حسابرس، به شیوه تفکر و استدلالآوری آنان در سه بعد جامعیت، تعمق و انعطافپذیری در هنگام روبهروشدن با مسائل حسابداری اشاره دارد و باتوجه به توضیحات ارائه شده، بهنظر منطقی میرسد که تقویت چهار منظر مطرحشده درباره رویکرد عمیق، بهعلت افزایش بینش و رویکرد حرفهای و عمیق نگاه حسابداران و حسابرسان، کیفیت فعالیتها و اقدامات آنان را بههمراه داشته باشد.
2-6- یافتههاینظریپژوهش کیفیت اطلاعات حسابداری از دیدگاه محققان دارای تعاریف متعددی است و نوع تعریف، به دیدگاه فرد بستگی دارد که در ادامه به برخی از آن ها اشاره می شود. در واقع کیفیت اطلاعات حسابداری را می توان به صورت توانایی صورت های مالی در انتقال اطلاعات عملیات شرکت و به طور خاص، پیش بینی جریان های نقدی مورد انتظار آن به سرمایه گذاران تعریف نمود (مدرس و حصارزاده، 1387). لینزمیر[xiv] و همکاران (1998) عنوان می کنند که یک استاندارد حسابداری دارای کیفیت بالا، اطلاعات حسابداری را از طریق تقویت توانایی استفاده کنندگان در تصمیم گیری های سرمایه گذاری و اعتباری، بهبود می بخشد. به عقیده تورنتون[xv] (2002)، کیفیت اطلاعات حسابداری و گزارشگری مالی، محصول مشترک حداقل چهار عامل اصلی است: خلاقیت و رویکرد های مدیریت، کیفیت حسابرسی، تجربه کمیته حسابرسی، و استانداردهای حسابداری دارای کیفیت بالا. وجود ضعف در هر یک از این چهار حلقه، می تواند کل زنجیره را مخدوش سازد. محققان بسیاری (برای مثال؛ بارث و همکاران، 2008)، دقت اطلاعات مالی را به عنوان معیار اندازه گیری کیفیت گزارشگری مالی مورد استفاده قرار داده اند که بیانگر توانایی اجزای سود تعهدی حسابداری (تحت شرایط انعطاف پذیری و اختیار عمل در انتخاب از میان رویه ها و برآوردهای حسابداری) در پیش بینی جریان های نقدی مورد انتظار آینده می باشد. بنابراین، بالا بودن دقت و توان پیش بینی کنندگی اجزای سود تعهدی از شاخص های تعیین محتوای اطلاعاتی و کیفیت بالای گزارشگری مالی می باشد (مهدوی و جمالیان پور، 1389). در جدول 1 خلاصه تحقیقات صورت گرفته آورده شده است. جدول 1- پیشینه پژوهش
3- روش پژوهش باتوجه به مبانی نظری و استدلالهای مطرح شده، در مطالعه حاضر این پرسشها مطرح میشوند که (1) حسابداران و حسابرسان در مورد مسائل پیشروی خود، چه رویکردی دارند؟ (2) آیا بین عمق رویکرد حسابداران و حسابرسان به کیفیت اطلاعات حسابداری تفاوت معناداری وجود دارد؟ (3) آیا نوع رویکرد حسابداران رابطه معناداری با کیفیت اطلاعات حسابداری دارد؟ و (4) آیا نوع رویکرد حسابرسان رابطه معناداری با کیفیت اطلاعات حسابداری دارد؟ در راستای بررسی پرسش اول مبنی بر اینکه آیا حسابداران و حسابرسان رویکرد عمیق دارند یا خیر، از دو رویکرد استفاده می شود. در روش نخست، از درصد پاسخهای شمارگان 5، 6 و 7 استفاده و اگر بالای 50 درصد باشد، پاسخ پرسش مورد نظر، "آری" خواهد بود. در روش دوم، مقادیر میانگین دادههای گردآوریشده مورد بررسی قرار میگیرند و اگر مقدار میانگین بالاتر از 4 باشد، یعنی میانگین امتیازات تعلق گرفته به آن پرسش بیش از حدوسط بوده و لذا پاسخ پرسش مورد نظر، "آری" خواهد بود. در راستای بررسی پرسش دوم، مبنی بر اینکه آیا بین میزان عمق رویکرد حسابداران و حسابرسان تفاوت معناداری وجود دارد یا خیر، از آزمون t دونمونهای استفاده می شود. در این آزمون به تفاوت میانگین دو سطح از یک متغیر در مورد متغیر کمی دیگر پرداخته میشود. در این آزمون ابتدا باید تصمیم گرفت که آیا واریانس دو نمونه از جنبه متغیر درنظر گرفته‌شده مساوی است یا خیر. با انجام این آزمون، نرم‌افزار ابتدا نتایج آزمون برابری واریانسها[xx]را به نمایش می‌گذارد. در خروجی آزمون لوین، اگر سطح معناداری کمتر از میزان خطا باشد، عدم تساوی واریانسها نتیجه گرفته میشود و در خروجی بعدی که مرتبط با آزمون اصلی یعنی میانگین دو جامعه است، به سطح معناداری موجود در سطر دوم جدول خروجی توجه میشود و در غیر اینصورت، سطح معناداری در ردیف اول جدول، مبنا قرار میگیرد. در این جدول چنانچه سطح معناداری موجود در خروجی نرم‌افزار کمتر از مقدار خطا باشد، چنین استنباط میشود که میانگین دو جامعه مورد نظر از جنبه متغیر بررسی‌شده، متفاوت است. اگر تفاوت میانگینها استنباط شود، برای دریافتن این موضوع که میانگین کدام جامعه بالاتر است، بایستی به علامت مقادیر تفاوت میانگینها توجه گردد. در راستای بررسی پرسشهای سوم و چهارم، مبنی بر اینکه آیا عمق رویکرد حسابداران رابطه معناداری با کیفیت اطلاعات حسابداری دارد و آیا عمق رویکرد حسابرسان رابطه معناداری با کیفیت اطلاعات حسابداری دارد یا خیر از رگرسیون خطی استفاده خواهد شد که متغیر مستقل آن، عمق رویکرد و متغیر وابسته آن، کیفیت اطلاعات حسابداری با توجه به گرایش به رویکرد مبتنی بر اصول خواهد بود. توضیحات گسترده راجع به رویکرد رگرسیونی در ادامه ارائه میگردد. الگو یا مدل مذکور به شرح مدل 3 خواهد بود: (3) Accounting Information Qualityi = β0 + β1 Pattern Approachi + εi که در آن: متغیر وابسته Accounting Information Qualityi = کیفیت اطلاعات حسابداری (گرایش به سمت رویکرد مبتنی بر اصول) بر اساس پرسشنامه شخص i که از دادههای متوازن شده مأخوذه از پرسشنامه محاسبه میگردد.
متغیر مستقل i Pattern Approach = رویکرد بر اساس پرسشنامه شخص i که از دادههای مأخوذه از پرسشنامه محاسبه میگردد. در مدل فوق، مقدار ضریب تعیین (R2) میتواند نشان دهد که چند درصد از تغییرات کیفیت اطلاعات حسابداری را رویکرد عمیق توضیح میدهد. برای بررسی معنادار بودن مدل رگرسیون از آماره F استفاده شده است. برای تصمیمگیری درمورد پذیرش یا رد فرضیه صفر،آماره F بهدست آمده با F جدول که با درجات آزادی صورت و مخرج K-1 و N-K در سطح خطای ( ) 5% محاسبه شده، مقایسه میشود، اگر F محاسبه شده بیشتر از F جدول باشد ( ) مقدار عددی تابع آزمون در ناحیه بحرانی قرار گرفته و فرض صفر ( ) رد میشود. در این حالت با ضریب اطمینان 95% کل مدل معنادار خواهد بود. در صورتی که مقدار F محاسبه شده کمتر از F جدول باشد فرض پذیرفته شده و معنیداری مدل در سطح اطمینان 95% مورد تأیید قرار نمیگیرد. برای بررسی معنادار بودن ضرایب متغیرهای مستقل در هر مدل از آماره t استفاده شده است. t برای تصمیمگیری در مورد پذیرش یا رد فرضیه صفر، آماره T بهدست آمده با t جدول که با درجه آزادی N-K در سطح اطمینان 95% محاسبه شده، مقایسه میشود، چنانچه قدرمطلق T محاسبه شده از t جدول بزرگتر باشد ( )، مقدار عددی تابع آزمون در ناحیه بحرانی قرار گرفته و فرض صفر( ) رد میشود. در این حالت با ضریب اطمینان 95% ضریب مورد نظر ( ) معنادار خواهد بود که دلالت بر وجود ارتباط بین متغیر مستقل و وابسته دارد.
3-1- روش شناسی پژوهش این پژوهش از لحاظ هدف، تحقیق کاربردی؛ از لحاظ نحوه استنباط، تحقیق توصیفی؛ از لحاظ استدلال، استدلال استقرایی؛ و همچنین از نوع تئوریهای اثباتی میباشد. علاوه براین، بهعلت اینکه از طریق پرسشنامه به دادههای مورد نظر دست یافته شده ، تحقیق حاضر در گروه تحقیقات پیمایشی است، در این تحقیق سعی شده به این پرسشها پاسخ داده شود که (1) حسابداران و حسابرسان در مورد مسائل پیشروی خود، چه رویکردی دارند؟ (2) آیا بین عمق رویکرد حسابداران و حسابرسان به کیفیت اطلاعات حسابداری تفاوت معناداری وجود دارد؟ (3) آیا نوع رویکرد حسابداران رابطه معناداری با کیفیت اطلاعات حسابداری دارد؟ و (4) آیا نوع رویکرد حسابرسان رابطه معناداری با کیفیت اطلاعات حسابداری دارد؟
4- یافتههای تحقیق 4-1- آمار توصیفینرمافزارهای مورد استفاده در مطالعه حاضر SPSS 21 و Eviews 9 میباشد. جامعه آماری نهایی این پژوهش بهمنظور تکمیل پرسشنامهها طی تابستان و پاییز سال 1395 شامل حسابداران رسمی در سطح مدیر حسابرسی شرکتهای بورسی و مدیران مالی و حسابداران ارشد شرکتهای بورسی میباشد که تعداد 73 پرسشنامه توسط حسابرسان و 96 پرسشنامه توسط حسابداران تکمیل شده و مبنای تجزیه و تحلیلها قرار گرفتند. لازم به ذکر است که باتوجه به وسعت جامعه آماری،از فرمول کوکران تحت شرایط جامعه نامعلوم برای انتخاب تعدا نمونه استفاده گردید. در این راستا، با استفاده از روش نمونهگیری در دسترس، به تعداد نمونه منتخب با استفاده از فرمول کوکران (384 نفر) پرسشنامه توزیع گردید و پس از پیگیریهای متعدد نهایتا این تعداد پرسشنامه دارای شرایط لازم و کافی برای تجزیه و تحلیل بودهاند. در این قسمت، میانگین، میانه (معیارهای مرکزی)، انحراف معیار، بیشینه و کمینه (معیارهای پراکندگی) متغیرهای مورد نظر (مشخصات توصیفی میانگین پاسخهای داده شده به پرسشها)، محاسبه و در جدول 2 آورده شده است.
جدول 2- شاخصهای توصیفی متغیرهای مورد مطالعه
منبع: یافتههای پژوهشگر
همانطورکه در جدول 2 ارائه شده، مقدار میانگین پاسخهای داده شده توسط حسابداران در منظر رویکرد عمیق، 027/3 است. با توجه به دامنه پرسشنامه که از یک تا پنج بوده است، این مقدار نشان میدهد که رویکرد عمیق در حسابداران بهصورت بسیار عمده وجود ندارد و وضعیت متعادل بین رویکرد عمیق و غیرعمیق در این گروه، مصداق دارد. مقدار میانه پاسخهای داده شده توسط حسابداران در منظر رویکرد عمیق نیز 016/3 است که این معیار نیز نشاندهنده عدم وجود تمایل قابل توجه در رویکرد حسابداران به هر یک از دو سوی عمیق و غیرعمیق میباشد. بیشترین مقدار متغیر رویکرد عمیق حسابداران نیز عدد پنج است و کمترین آن برابر 183/2 میباشد. دیگر معیار ارائه شده در جدول 2، انحراف معیار است که برابر است با 323/0 و به این ترتیب، پراکندگی حول محور در پاسخهای مربوطه، برابر 323/0 میباشد. مشخصات سایر متغیرهای اصلی تحت بررسی نیز در جدول 2 مشهود است. در مورد مشخصات پاسخدهندگان نیز لازم به ذکر است که اکثر پاسخدهندگان دارای مدرک کارشناسی، فارغالتحصیل رشته حسابداری، مرد و دارای کمتر از پنج سال تجربه بودهاند. نمودار دایرهای مشخصات پاسخدهندگان در نمودارهای 1، 2، 3 و4 آمده است.
منبع: یافته های پژوهشگر
4 -2- آمار استنباطیدر بخش آمار استنباطی، از آزمون t تکنمونهای، شمارش درصد پاسخهای موافق، میانگین مقادیر، آزمون t دونمونهای و رگرسیون خطی استفاده میگردد.
4-2-1- پایایی نتایجدر پژوهش حاضر، از آلفای کرونباخ برای آزمون ثبات نتایج اندازهگیری استفاده شد. ضریب آلفای کرونباخ، برای سنجش میزان تک بعدی بودن نگرشها، عقاید و... بهکار میرود. در واقع میخواهیم ببینیم تا چه حد برداشت پاسخگویان از پرسش ها، یکسان بوده است. اساس این ضریب بر پایه مقیاسهاست. نتایج این آزمون در جدول 3 ارائه شده است.
جدول 3- پایایی نتایج با استفاده از آلفای کرونباخ
منبع: یافتههای پژوهشگر
با توجه به اینکه مقادیر آلفای کرونباخ، بالاتر از 55/0 است (همگی بیش از 6/0 هستند)، پرسشنامهها پایا میباشد. البته لازم به ذکر است که پرسشهای راجع به کیفیت اطلاعات حسابداری، از تکنیک پرسش های وارون بهره گرفتهاند و لذا مسئله پایایی در پرسشنامه مذکور، به آن طریق برطرف گردیده است و فقط در راستای کسب اطمینان بیشتر، پس از همسو سازی پاسخهای دریافتی، آزمون آلفای کرونباخ برای آنها اجراء گردید. در ادامه به بررسی نتایج تحقیق پرداخته خواهد شد. 4-2-2- آزمون پرسش اولدر راستای دستیابی به پاسخی برای پرسش اول، از سه رویکرد استفاده میشود. در رویکرد نخست، از درصد پاسخهای شمارگان 5، 6 و 7 استفاده میشود و اگر بالای 50 درصد باشد، پاسخ پرسش مورد نظر، "آری" خواهد بود. نتیجه این آزمون در جدول 4 ارائه گردیده است.
جدول 4- آزمون پرسش اول – درصد پاسخهای موافق
منبع: یافتههای پژوهشگر
با توجه به نتایج جدول 4، درصد پاسخهای موافق برای رویکرد عمیق حسابداران کمتر از 50 درصد است و لذا بر اساس این جدول، حسابداران دارای رویکرد عمیق نیستند و در مقابل، درصد پاسخهای موافق برای رویکرد عمیق حسابرسان بیشتر از 50 درصد است و بنابراین، حسابرسان دارای رویکرد عمیق میباشند. در رویکرد دوم، مقادیر میانگین دادههای گردآوریشده مورد بررسی قرار میگیرند و اگر مقدار میانگین بالاتر از 4 باشد، یعنی میانگین امتیازات تعلق گرفته به آن پرسش بیش از حدوسط بوده و لذا پاسخ پرسش مورد نظر، "آری" خواهد بود. نتیجه این آزمون در جدول 5 ارائه شده است.
جدول 5- آزمون پرسش اول – میانگین امتیازات
منبع: یافتههای پژوهشگر
با توجه به نتایج جدول 5، برای هر دو رویکرد عمیق حسابداران و حسابرسان بیشتر از حد وسط (عدد 3) است و گرچه فاصله رویکرد حسابداران از عدد سه کمتر است، اما نمیتوان با اطمینان از عمیق نبودن رویکرد حسابداران سخن گفت. برای کسب اطمینان قطعی و نهایی، از رویکرد سوم بهره گرفته میشود. در روش سوم، از آزمون t تکنمونهای استفاده خواهد شد. نتایج این آزمون در جدول 6 و 7 آمده است. باتوجه به نتایج جدول 6، سطح معناداری بیشتر از 05/0 است، لذا حسابداران دارای رویکرد عمیق نمیباشند. از سویی دیگر، باتوجه به نتایج جدول7، آماره t مثبت و سطح معناداری کمتر از 05/0 است و مقادیر حد بالا بیشتر از مقادیر حد پایین است، لذا حسابرسان دارای رویکرد عمیق میباشند.
جدول 6- آزمون پرسش اول – آزمون t تک نمونهای
منبع: یافتههای پژوهشگر جدول 7- آزمون پرسش اول – آزمون t تک نمونهای
منبع: یافتههای پژوهشگر
با توجه به جمیع نتایج سه رویکرد مورد استفاده، اینطور استنتاج میشود که حسابداران از رویکرد عمیق قابل توجهی بهرهمند نیستند و حسابرسان دارای رویکرد عمیق میباشند.
4-2-3- آزمون پرسش دومدر راستای آزمون پرسش دوم، از آزمون t دو نمونهای استفاده خواهد شد. نتایج این آزمون در جدول 8 آمده است. مقدار سطح معناداری برای آزمون همسانی واریانس برابر 197/0 است که این مقدار بزرگتر از 05/0 میباشد. بنابراین، فرض همسانی واریانسها رد نمیشود. پس مقدار آماره t تحت همسانی واریانسها مورد توجه است. مقدار آماره آزمون 214/14و سطح معناداری آن صفر است که در ناحیه رد فرض برابری میانگینها قرار میگیرد. بنابراین، بین میانگین این دو گروه از شرکتها، تفاوت معناداری وجود دارد و با توجه به مقادیر میانگینها و اینکه میانگین گروه حسابرسان بزرگتر از گروه حسابداران است، میتوان گفت که بین عمق رویکرد حسابداران و حسابرسان تفاوت معناداری وجود دارد و نگاه حسابرسان، نسبت به حسابداران، عمیقتر است.
جدول 8- آزمون t دونمونهای
منبع: یافتههای پژوهشگر
4-2-4- آزمون پرسش سومدر راستای آزمون پرسش سوم، از آزمون رگرسیونی استفاده خواهد شد. نتایج این آزمون در جداول 9 و 10 آمده است. جدول 9- آزمون رگرسیون خطی
منبع: یافتههای پژوهشگر
با توجه به نتایج جدول 9، از آنجا که آماره t متغیر رویکرد عمیق حسابرسان بزرگتر از 965/1+ بوده و سطح معناداری آن کوچکتر از 05/0 است، ارتباطی معنادار و مستقیم بین رویکرد عمیق حسابرسان و کیفیت اطلاعات حسابداری برقرار است. آماره دوربین- واتسون مدل نیز 095/2 است که بین 5/1 و 5/2 قرار دارد. ضمناً سطح معناداری آماره F نیز 000/0 است که پایینتر از 05/0 بوده و نشان از معناداری مدل دارد. دیگر نکته قابل توجه در جدول 9، ضریب تعیین تعدیلشده مدل است. مقدار ضریب تعیین تعدیلشده مدل مورد استفاده حدود 25 درصد میباشد که نشان میدهد حدود 25 درصد از تغییرات متغیر وابسته بوسیله متغیرهای مستقل قابل توضیح است. لازم به ذکر است که سطح معناداری آزمون وایت بزرگتر از 05/0 است و لذا مشکل ناهمسانی واریانس در مدل وجود ندارد.
جدول 10- آزمون رگرسیون خطی
منبع: یافتههای پژوهشگر
با توجه به نتایج جدول 10 از آنجا که آماره t متغیر رویکرد عمیق حسابداران بزرگتر از 965/1+ بوده و سطح معناداری آن کوچکتر از 05/0 است، ارتباطی معنادار و مستقیم بین رویکرد عمیق حسابداران و کیفیت اطلاعات حسابداری برقرار است. آماره دوربین- واتسون مدل نیز 83/1 است که بین 5/1 و 5/2 قرار دارد. ضمناً سطح معناداری آماره F نیز 000/0 است که پایینتر از 05/0 بوده و نشان از معناداری مدل دارد. دیگر نکته قابل توجه در جدول 10، ضریب تعیین تعدیلشده مدل است. مقدار ضریب تعیین تعدیلشده مدل مورد استفاده حدود 30 درصد میباشد که نشان میدهد حدود 30 درصد از تغییرات متغیر وابسته بهوسیله متغیرهای مستقل قابل توضیح است. لازم به ذکر است که سطح معناداری آزمون وایت بزرگتر از 05/0 است و لذا مشکل ناهمسانی واریانس در مدل وجود ندارد. به این ترتیب، در هر دو گروه مورد بررسی، رویکرد عمیق حسابداران و حسابرسان موجب افزایش کیفیت اطلاعات حسابداری میشود.
5- بحث و نتیجه گیریدر راستای آزمون پرسش اول تحقیق مبنی بر اینکه "حسابداران و حسابرسان در مورد مسائل پیشروی خود، چه رویکردی دارند؟"، از سه رویکرد شمارش درصد پاسخهای موافق، مقادیر میانگین دادههای گردآوریشده و آزمون t تک نمونهای استفاده شد. نتایج بررسیها بهطور خلاصه نشان داد که حسابداران از رویکرد عمیق قابل توجهی بهرهمند نیستند و حسابرسان دارای رویکرد عمیق میباشند. در راستای آزمون پرسش دوم تحقیق مبنی بر اینکه "آیا بین عمق رویکرد حسابداران و حسابرسان به کیفیت اطلاعات حسابداری تفاوت معناداری وجود دارد؟"، از آزمون t دونمونهای استفاده شد. نتایج بررسیها بهطور خلاصه نشان داد که بین عمق رویکرد حسابداران و حسابرسان، تفاوت معناداری وجود دارد و نگاه و رویکرد حسابرسان، نسبت به حسابداران، عمیقتر است. در راستای آزمون پرسش های سوم و چهارم تحقیق مبنی بر اینکه "آیا نوع رویکرد حسابداران رابطه معناداری با کیفیت اطلاعات حسابداری دارد؟" و "آیا نوع رویکرد حسابرسان رابطه معناداری با کیفیت اطلاعات حسابداری دارد؟"، از رگرسیون خطی تکمتغیره استفاده شد. نتایج بررسیها بهطور خلاصه نشان داد که رویکرد عمیق حسابداران و حسابرسان موجب افزایش کیفیت اطلاعات حسابداری میشود. جمیع نتایج بهدست آمده از آزمون فرضیهها، بهطور خلاصه حاکی از این بود که (1) حسابداران از رویکرد عمیق قابل توجهی بهرهمند نیستند و حسابرسان دارای رویکرد عمیق میباشند؛ (2) بین عمق رویکرد حسابداران و حسابرسان، تفاوت معناداری وجود دارد و نگاه و رویکرد حسابرسان، نسبت به حسابداران، عمیقتر است؛ و (3) رویکرد عمیق حسابداران و حسابرسان موجب افزایش کیفیت اطلاعات حسابداری میشود. در رابطه با نتایج بهدست آمده لازم به توضیح است که دو گروه حسابداران و حسابرسان مستقل، در فرآیند تهیه، گزارش و رسیدگی به اطلاعات حسابداری، نقش اساسی دارند. به این ترتیب، دیدگاه هریک از این دو گروه، میتواند تفاوتهای مهم با یکدیگر داشته باشد. یکی از اهداف مطالعه حاضر، بررسی و ارزیابی رویکرد عمیق حسابداران و حسابرسان نسبت به استانداردهای حسابداری و قیاس میزان عمق نگرش آنان به مسائل و استانداردها بوده است. نتایج بررسیها نشان داد که حسابداران از رویکرد عمیق قابل توجهی بهرهمند نیستند و حسابرسان دارای رویکرد عمیق میباشند. در عین حال، بین عمق رویکرد حسابداران و حسابرسان، تفاوت معناداری وجود دارد و نگاه و رویکرد حسابرسان، نسبت به حسابداران، عمیقتر است. در مورد علل تفاوت این نگاه میتوان به این نکته اشاره کرد که از نظر تئوری، حسابداری و حسابرسی دو عمل کاملاً متمایز میباشند، ولی در عمل اغلب اتفاق میافتد که حسابداران متخصص، عمل حسابرسی را عهدهدار شده و بعضی عملیاتی انجام میدهند که صرفاً جبه حسابداری دارد. موضوع حسابداری، تهیه و تنظیم سند حسابداری، ثبت در دفاتر و بالاخره تهیه صورتهای مالی است، در حالیکه موضوع حسابرسی، کنترل و اظهارنظر نسبت به حسابهایی است که قبلاً تنظیم شده است. حسابدار، معاملات و فعالیتهای مالی را بهطور روزانه در دفاتر ثبت میکند، در صورتیکه حسابرس بهطور مقطعی و یا در آخر سال مالی، رسیدگی مینماید. حسابرس نسبت به حسابها و صورتهای مالی که رسیدگی کرده، گزارش تهیه مینماید ولی حسابدار معمولاً گزارشی ضمیمه حسابهایی که تهیه نموده است، نمیکند. حسابدار نسبت به صحت پیکرهای حساب و تطبیق آنها با واقعیت، تردیدی به خود راه نمی دهد، مگر آنکه ظاهر حسابها مشکوک و یا اشتباه باشد (مثلاً جمع دو طرف تراز دفتر کل با هم برابر نباشد) ولی حسابرس ارقام و عملیات حسابداری را دقیقاً کنترل کرده و تا آنجا که لازم بداند، آنها را با اسناد و مدارک موجود، تطبیق میدهد. لازم به ذکر است که تا کنون مطالعه مشابهی در این حوزه صورت نگرفته است و امکان مقایسه نتایج وجود ندارد. از سویی دیگر، گفتنی است کیفیت اطلاعات حسابداری از دیدگاه محققان دارای تعاریف متعددی است و نوع تعریف، به دیدگاه فرد بستگی دارد. یک استاندارد حسابداری دارای کیفیت بالا، اطلاعات حسابداری را از طریق تقویت توانایی استفادهکنندگان در تصمیمگیریهای سرمایهگذاری و اعتباری، بهبود میبخشد. در مطالعه حاضر تلاش شد تا با استفاده از دادههای گردآوری شده از حسابداران رسمی در سطح مدیر حسابرسی شرکتهای بورسی و مدیران مالی و حسابداران ارشد شرکتهای بورسی، به بررسی رابطه نوع رویکرد حسابداران و حسابرسان با کیفیت اطلاعات حسابداری پرداخته شود. نتایج بررسیها بهطور خلاصه نشان داد که رویکرد عمیق حسابداران و حسابرسان موجب افزایش کیفیت اطلاعات حسابداری میشود. در این رابطه لازم به توضیح است که رویکرد عمیق میتواند چارچوب و روشی را برای تفکر ارائه کند و از این جهت، نگاه عمیق قادر است تواناییهای تفکر را گسترش دهد و بین فکر و عمل وحدت و یگانگی بهوجود آورد. در رویکرد عمیق و اصولی، به مطالعه جنبه خاصی از واقعیت قناعت نمیشود و همیشه به منظورنمودن همه چیز به صورت یک کل، توجه میشود. عمق رویکرد حسابداران و حسابرسان، منجر به گزینش رویههای حسابداری و حسابرسی متفاوت و در نتیجه، تفاوت در نتایج فعالیتهای آنان که گزارشهای مالی و گزارشهای حسابرسی و تبع آنها کیفیت اطلاعات مالی است، میگردد. به این ترتیب، توجه به وجود و میزان رویکرد عمیق حسابداران و حسابرسان، میتواند کیفیت اطلاعات مالی شرکتها را تحت تأثیر قرار دهد. [3]- استاد گروه حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات، تهران، ایران. [4]- دانشجوی دکتری، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران. (مسئول مکاتبات) [i]. Francis [ii]. Barth [iii]. Lu [iv]. Chen [v]. Lobo [vi]. García-Teruel [vii]. Dechow and Dichev [viii]. McNichols [ix]. Ball and Shivakumar [x]. Gomariz and Ballesta [xi]. Nelson [xii]. Schipper [xiii]. Postulates [xiv]. Linsmeier [xv]. Thornton [xvi]. Sanyaolu [xvii]. Akeju [xviii]. Alsagli [xix]. Ahmed [xx]. Levin | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مراجع | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1) اعتمادی، حسین و زهرا دیانتی دیلمه، (1388)، "تأثیر دیدگاه اخلاقی مدیران مالی بر کیفیت گزارشهای مالی شرکتها"، فصلنامه اخلاق در علوم و فنّاوری، 4(1و2)، صص 11-22. 2) بذرافشان، آمنه، رضوان حجازی، علی رحمانی و سوسن باستانی، (1394)، "فراتحلیل (متا آنالیز) استقلال کمیته حسابرسی و کیفیت گزارشگری مالی"، فصلنامه علمی پژوهشی حسابداری مدیریت، 8(25)، صص 101-117. 3) پورزمانی، زهرا و اکرم روحانی، (1395)، "رابطه میان کیفیت گزارشگری مالی و سرعت با استفاده از معیارهای ترکیبی عملکرد پرتفلیو"، پژوهشهای حسابداری مالی و حسابرسی، 8(29)، صص 149-163. 4) چهارمحالی، علی اکبر و فرزاد ناظمی، (1388)، "استانداردهای حسابداری مبتنی بر قواعد و استفاده نامناسب از اصول حسابداری"، مجله حسابداری مدیریت، 2(3)، صص 57-64. 5) حساس یگانه، یحیی، (1393)، "فلسفه حسابرسی"، انتشارات علمی و فرهنگی، صص 380. 6) حساس یگانه، یحیی، رویا رمضانعلی، قدرت الله طالب نیا و صابر جلیلی، (1392)، "بررسی رابطه بین فلسفه اخلاق فردی و ویژگی های جمعیت شناختی با رفتارهای کاهنده کیفیت حسابرسی"، حسابداری مدیریت، 6(16)، صص 26-15. 7) حساس یگانه، یحیی، سیده ماهرخ شاکری، و مهران فضلاله پور، (1394)، "بررسی احساسات برخاسته از دستکاری سود: شواهد تجربی از حسابداران شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران"، مقاله ارائه شده در سیزدهمین همایش سراسری حسابداری ایران، دانشگاه تهران. 8) حمدی، کریم، علی فعال قیومی، محسن برزوزاده زواره و نسترن تقی خانی، (1392)، "مربوط بودن ارزش اطلاعات حسابداری و عوامل تأثیرگذار بر آن. پژوهشهای حسابداری مالی و حسابرسی، 5(19)، صص 173-193. 9) خواجوی، شکراله، مصطفی اعتمادی جوریابی، محمد منفرد مهارلویی و شعله منصوری، (1392)، "مالکیت خانوادگی، ترکیب هیأت مدیره و کیفیت گزارشگری مالی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران"، فصلنامه علمی پژوهشی حسابداری مالی، 5(19)، صص 110-136. 10) رحمانی، علی، (1381)، "ارزیابی کیفیت گزارشگری مالی"، ماهنامه حسابرس، 4(17)، صص 1-6. 11) رحمانی، علی، بهاره عامری و فاطمه کرمی، (1393)، "سودمندی صورتهای مالی تلفیقی از دیدگاه محتوای اطلاعاتی"، پژوهشهای حسابداری مالی و حسابرسی، 6(24)، صص 53-70. 12) صادقیراد، حمید، (1394)، "تاثیر کیفیت ارائه صورتهای مالی بر بهبود تصمیمات سازمانی"، مرکز آموزش و تحقیقات راهآهن، صص 273، 1-6. 13) کمیته تدوین استانداردهای حسابداری، (1395)، "استانداردهای حسابداری ایران"، تهران: انتشارات سازمان حسابرسی. 14) گودرزی، احمد و هانی بابازاده شیروان، (1394)، "بررسی رابطه بین کیفیت گزارشگری مالی و سررسید بدهیها با کارآیی سرمایهگذاری"، حسابداری مدیریت، 8(27)، صص 105-117. 15) مدرس، احمد و رضا حصارزاده، (1387)، "کیفیت گزارشگری مالی و کارایی سرمایه گذاری"، فصلنامه بورس اوراق بهادار، 1 (2)، صص 85-116. 16) مهدوی، غلامحسین و مظفر جمالیان پور، (1389)، "بررسی عوامل موثر بر سرعت گزارشگری مالی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران"، مجله پژوهشهای حسابداری مالی، 2 (4)، صص 89-108. 17) مهرانی، کاوه، سلمان بیک بشرویه زهره و شهیدی، (1393)، "بررسی رابطه سازوکارهای راهبری شرکتی و کیفیت گزارشگری مالی"، پژوهش حسابداری، صص 12، 1-19. 18) نیکومرام، هاشم، فریدون رهنمای رودپشتی، عباس طلوعی اشلقی و یوسف تقی پوریان، (1393)، "ارزیابی تاثیر اخلاق حرفهای حسابداران مدیریت بر ویژگیهای کیفی اطلاعات حسابداری مدیریت (با استفاده از تکنیک آنتروپی- فازی)"، فصلنامه علمی پژوهشی حسابداری مدیریت، 7(20)، صص 49-66. 19) همتی، حسن و علی نادری، (1391)، "روند تغییرات در رویکرد استانداردگذاری حسابداری و ضرورتهای آن (با تأکید بر ساختار تئوریک استانداردها)"، مطالعات حسابداری و حسابرسی، 1(1)، صص 81-64. 20) Ahmed, K., Chalmersb, K. and Khlif, H, (2013), “A Meta-Analysis of IFRS Adoption Effects”, The International Journal of Accounting, 48(2), PP. 173-217. 21) Akeju, J, B,. & Babatunde, A, A, (2017), “Corporate Governance and Financial Reporting Quality in Nigeria”, International Journal of Information Research and Review, 4(2), PP. 3749-3753. 22) Alsagli, R, A,. & Mizdrakovic, V, (2016), “The Auditors Perception on the Quality of Financial Reporting in Libyan Banks”, International Journal of Applied Research, 2(5), PP. 331-334. 23) Ball, R. and Shivakumar, L, (2006), “The Role of Accruals in Asymmetrically Timely Gain and Loss Recognition”, Journal of Accounting Research, No. 44, Vol. 2, PP. 207-242. 24) Barth, M., Wayne, L. and Lang, M, (2008), “International Accounting Standards and Accounting Quality”, Journal of Accounting Research, 46 (3), PP. 467-498. 25) Chen, F., Hope, O., Li, Q. and Wang, X, (2011), “Financial Reporting Quality and Investment Efficiency of Private Firms in Emerging Markets”, The Accounting Review, No. 86, PP. 1255–1288. 26) Dechow, P. and Dichev, I, (2002), ”The Quality of Accruals and Earnings, The Role of Accruals in Estimation Errors”, The Accounting Review, No. 77, PP. 35-59. 27) Francis, J., LaFond, R., Olsson, P.M. and Schipper, K, (2005), “The Market Pricing of Accruals Quality”, Journal of Accounting and Economics, No. 39, PP. 295–327. 28) García-Teruel, P.J., Martínez-Solano, P. and Sánchez-Ballesta, J.P, (2013), “The Role of Accruals Quality in the Access to Bank Debt”, Journal of Banking & Finance, doi: http://dx.doi.org/10.1016/j.jbankfin.2013.10.003. 29) Gomariz, M.F. C. and Ballesta, J.P.S, (2014), “Financial Reporting Quality, Debt Maturity and Investment Efficiency”, Journal of Banking and Finance, Available at: http://dx.doi.org/10.1016/j.jbankfin.2013.07.013. 30) Linsmeier, T, J., James R. Boatsman, Robert H. Herz, Ross G. Jennings, Gregory J. Jonas, Mark H. Lang, Kathy R. Petroni, D. Shores, James M. Wahlen, (1998), “Criteria for Assessing the Quality of an Accounting Standard”, Accounting Horizons, 12(2), PP. 161-162. 31) Lobo, G.J., Song, M. and Stanford, M, (2012), “Accruals Quality and Analysis Coverage”, Journal of Banking and Finance, No. 36, PP. 497-508. 32) Lu, C.W, Chen, T.K. and Liao, H.H, (2010), “Information Uncertainty, Information Asymmetry and Corporate Bond Yield Spreads”, Journal of Banking and Finance, No. 34, PP. 2265-2279. 33) McNichols, M. and Stubben, S, (2002), “Does Earnings Management Affect Firms”, Investment Decisions? The Accounting Review, No. 86, PP. 1571–1603. 34) Nelson, M. W, (2003), “Behavioral Evidence on the Effects of Principles-Based and Rules- Based Standards”, Accounting Horizons, 17(1), PP. 91-104. 35) Sanyaolu, O, A,. Iyoha, F, O,. & Ojeka, S, (2017), “International Financial Reporting Standards Adoption and Earnings of Quoted Banks in Nigeria”, International Journal of Economics and Financial Issues, 7(1), PP. 279-284. 36) Schipper, K, (2003), “Principles Based Accounting Standards.Accounting Horizons”, 17(1). 37) Thornton, D. B, (2002), “Financial Reporting Quality: Implications of Accounting Research”, Submit to the senate standing committee on banking, trade and commerce.
یادداشت‌ها
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 5,155 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,262 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||