تقابل های دو گانه در ساختار شعر خاقانی شروانی

تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)

مقاله 2، دوره 9، شماره 31، خرداد 1396، صفحه 55-86   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سیاوش مرادی¹؛ محمد رضا قاری²

¹دانشجوی دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک،اراک ، ایران

²دانشیار،دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک ،اراک ،ایران.(نویسنده مسؤول

چکیده

 توسعه تصویر و خیال پردازی در شعر منوط به استفاده از همه ظرفیت های زبان است ؛یکی از از ابزارهای تولید و توسعه تصاویر، توجه به روح تقابلی واژگان در فرهنگ و زبان است.براساس نظریه تقابلی زبان ، ذهن در مواجه با یک مدلول از تصور شهرت یکی به تصور شهرت دیگری منتقل می شود.بنابراین رابطه بین کلمات و اصطلاحات و نشانه ها در یک سیستم و ساختار زبانی آشکار می گردد.اشعار خاقانی در اغلب موارد با شبکه ای از تصاویر متعدد که با بهره مندی از علوم و فنون مختلف حاصل آمده ، در هم تنیده شده است. رابطه تقابلی یکی از موارد اصلی این شبکه است که در محور افقی شعر خاقانی بسیار نیرومند عمل می کند. این الگوی ساختاری در شعر خاقانی در حوزه های مختلف بررسی و طبقه شده است ؛ تا بدین وسیله راهی به دنیای ذهن و تفکّر شعری خاقانی گشوده گردد.

کلیدواژه‌ها

خاقانی؛ تقابل های دوگانه؛ تفاوت؛ اسطوره؛ جغرافیا؛ استراس؛ دریدا

مراجع

1. اردلان جوان ، سید علی (1373) تجلی شاعرانه اساطیر و روایات تاریخی و مذهبی در اشعار خاقانی . چاپ دوم .مشهد . آستان قدس.
2. پاینده ،حسین (1382) گفتمان نقد . چاپ اول . تهران . نیلوفر.
3. پاینده ، حسین ( 1388) نقد ادبی و دموکراسی ، چاپ دوم . تهران . نیلوفر.
4. حسنی ،سید رضا (1393) عوامل فهم متن .چاپ دوم .تهران . هرمس
5. خاقانی شروانی ، بدیل (1373)دیوان .به کوشش ضیاءالدین سجادی. چاپ چهارم.تهران. زوار.
6. سجادی ، سید جعفر (1375) فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی . چاپ سوم. تهران. طهوری.
7. فالر ،راجر و دیگران (1390) زبان شناسی و نقد ادبی . ترجمه مریم خوزان و حسین پاینده . چاپ چهارم .تهران . نی.
8. فروزانفر ، بدیع الزمان (1390) نقد و شرح قصاید خاقانی . به اهتمام محمد استعلامی . دو جلد . چاپ دوم . تهران. زوار.
9. قشیری ، ابوالقاسم (1361) ترجمه رساله قشیریه . به اهتمام بدیع الزمان فروزانفر .چاپ دوم . تهران . علمی فرهنگی.
10. کلیز، مری (1394) درسنامه نظریه ادبی . ترجمه جلال سخنور ،الاهه دهنوی  و سعید سبزیان م . چاپ دوم.تهران.اختران.
11. گوهرین ،سید صادق (1388) شرح اصطلاحات تصوف .چاپ اول . ده مجلد . تهران .زوار.
12. ماهیار ، عباس (1390) شرح مشکلات خاقانی _ پنج نوش سلامت . چاپ دوم . کرج .جام گل.
13. محمدی آسیابادی، علی (1387) هرمنوتیک و نماد پردازی در غزلیات شمس .چاپ اول . تهران . سخن.
14. مظفر،محمدرضا (1392)منطق . ترجمه علی شیروانی .چاپ بیست و دوم .قم. دارالعلم.
15. ویلم برتنز،یوهانس (1382) نظریه ادبی . ترجمه فرزان سجودی. چاپ دوم.تهران.آهنگ دیگر.
16. هجویری غزنوی ، ابوالحسن علی(1375) کشف المحجوب .به اهتمام و_ژوکوفسکی. چاپ چهارم . تهران . طهوری
17. هلدکرافت ،دیوید (1391) سوسور (نشانه ها ،نظام ، و اختیاری بودن) .  ترجمه سپیده عبدالکریمی .چاپ اول . تهران. علمی.