مبارزه با خرافات در پند اهل دانش و هوش به زبان گربه و موش شیخ بهایی

تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)

مقاله 6، دوره 9، شماره 31، خرداد 1396، صفحه 157-176   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

فاطمه امامی

عضو هیات علمی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن،رودهن،ایران.

چکیده

شیخ بهایی در اثر خود "پند اهل دانش و هوش به زبان گربه و موش" که داستانی است رمزی تمثیلی به مبارزه با خرافات می پردازد. هدف از این مقاله بررسی این اثر شیخ بهایی از دیدگاه خرافات است. به اعتقاد نگارنده شیخ بهایی در این اثرغیر مستقیم به مبارزه با خرافه های مرسوم در زمان خود بخصوص در میان متصوفه  پرداخته است. او در این اثر جوانان را به توجه به عقل و دوری از خرافات هدایت می کند. سعی نگارنده در این مقاله یافتن افکار خرافی و طبقه بندی آن و در پایان آشنایی با تفکر زمان وی و  اهل تصوف و انحراف متصوفه از اسلام و مبارزه غیر مستقیم با این گونه تفکراست. تلاش وی برای توجه مردم و جوانان به عقل و عقل گرایی است که احتمالا در زمان او رو به افول بوده است.

کلیدواژه‌ها

شیخ بهایی؛ پند اهل دانش؛ متصوفه؛ مبارزه با خرافات

مراجع

1. برقعی، سید یحیی، (1351)،کاوش در امثال و حکم فارسی(مقدمه)،قم فروغی.
2. پور نامداریان، تقی، (1367)، رمز و داستان های رمزی در ادب فارسی،تهران، علمی.
3. جعفریان، رسول، (1384)، کاوش های تازه در باب روزگار صفوی، قم، نشر ادیان.
4. حافظ شیرازی،مولانا شمس الدین محمد، (1375)، دیوان غزلیات، به کوشش، دکتر خلیل خطیب رهبر،ناشر کتاب فروشی صفی علیشاه،چ سوم.
5. دشتی، علی،(1392 )،پرده پندارو در دیار صوفیان،زیر نظر مهدی ماحوزی،تهران،انتشارات زوار، چ اول.
6. دهخدا، علی اکبر،(1373)،لغت نامه، ج4، تهران،دانشگاه تهران.چ دوم.
7. رازی، شمس قیس، (1327)، المجمع فی معاییر اشعار العجم، تصحیح عبدالوهاب قزوینی ،بیروت.
8. رزمجو، حسین،( 1374)، انواع ادبی ،مشهد، آستان قدس ،چ سوم.
9. شفیعی کدکنی، محمد رضا، (1366)،شاعر آینه ها ، تهران، آگاه.
10. شمیسا، سیروس، (1370)، بیان، تهران،فردوس.
11. شیخ بهای، (1345)، کلیات اشعارشیخ بهایی، تهران، انتشارات اهورا.
12. لینگر، مارتین، 0(1376)، باور های کهن و خرافه های نوین، ترجمه، کامبیز گوتن، انتشارات، حکمت. 
13. معین،محمد، (1379)، فرهنگ فارسی (6جلدی) ج1، تهران امیر کبیر،چ هفتم.
14. منشی، ابو المعالی نصرالله، (1334)، کلیله و دمنه، تصحیح،مجتبی، مینوی تهرانی، (1334)، چاپخانه سپهر،تهران،چ 28.     
15. هدایت، صادق، (1378)، فرهنگ عامیانه مردم ایران، گرد آورنده، جهانگیرهدایت انتشارات چشمه، چ اول.
16. وارینگ، فیلیپ،(1371) ،فرهنگ خرافات، عجیب ترین خرافات مردم جهان، ترجمه و گرد آوری مهندس احمد حجاران،انتشارات موفق.

مقاله ها 

1. جدیری،قدرت، موش و گربه از سه کتاب و تفاوت های تعلیمی آنها،مجله.
2. اولیایی نیا، هلن، (1388)، بررسی ساختار داستانی گربه وموش اثر شیخ بهایی،فصل نامه علمی پژوهشی تاریخ و ادبیات.
3. غفاری جاهد، مریم،(1389)، دل در تصرف عقل، مجله فردوسی، تابستان و پاییز،شماره85-86.

منابع اینترنتی

1. وبگاه رهبران شیعه؛
2. خرافات در ایران؛
3. خرافات در دایره المعارف تشیع.
4. جدیری قدرت، قصه موش و گربه از سه کتاب و تفاوت های تعلیمی آن ها،دایره المعارف الطهور.