اثربخشی آموزش کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی بر اضطراب امتحان دانش آموزان دختر

روان‌شناسی فرهنگی زن

مقاله 3، دوره 9، شماره 31، فروردین 1396، صفحه 33-43   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمد قمری^{* 1}؛ گلفر حسینی²

¹دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر، گروه مشاوره، ابهر، ایران.

²دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین، گروه روان شناسی، قزوین، ایران

چکیده

 هدف پژوهش حاضرتعیین میزان اثربخشی آموزش برنامه کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی در کاهش اضطراب امتحان دانش آموزان  دختر بود. جامعه آماری همه دانش‌آموزان دختر مقطع متوسطه (دولتی) شهرستان قدس بودندکه با استفاده از روش نمونه‌‌گیری خوشه‌ای 90 نفر از این دانش‌آموزان انتخاب شدند.  سپس آزمودنیها  مقیاس  امتحان اسپیلبرگر(1995) را تکمیل نمودند.30 نفر از دانش‌آموزانی که نمرات اضطراب امتحان بالا داشتند، انتخاب و به صورت تصادفی ساده در دو گروه آزمایش و کنترل هر کدام به تعداد 15نفر جایگزین شدند. به گروه آزمایشی، 8 جلسه برنامۀ کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی آموزش ارائه ولی گروه کنترل هیچگونه مداخله ای را دریافت نکردند. روش پژوهش حاضر از نوع تجربی با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بود. در نهایت داده‌ها به وسیله  آزمون آماری تحلیل کوواریانس یک راهه  مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که فنون مبتنی بر ذهن‌آگاهی موجب کاهش میزان علائم اضطراب امتحان دانش‌آموزان در مرحله پس آزمون شده است. بنابراین، برای کاهش اضطراب امتحان دانش آموزان می توان از فنون مبتنی بر ذهن آگاهی استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها

کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی؛ اضطراب امتحان؛ دانش آموزان

مراجع

-  ابوالقاسمی، عباس.، مهرابی‌زاده، مهناز.، نجاریان، بهمن.، شکرکن، حسن. (1383). اثربخشی روش درمانی آموزش ایمن‌سازی در مقابل تنیدگی و حساسیت زدایی منظم در دانش‌آموزان مبتلا به اضطراب امتحان. مجله روانشناسی، 8(1): 3-21.

-  افشاری‌نیا، کریم.،کاکابرایی، کیوان.، امیری، حسن. (1392). بررسی و مقایسه اثربخشی روش آموزش ذهن‌آگاهی و روش بازسازی شناختی در کاهش اضطراب امتحان دانشجویان. دوفصلنامه راهبردهای شناختی در یادگیری و سال اول، شماره 1: 61-74.

- بیرامی، منصور.، عبدی، رضا. (1388). بررسی تأثیر آموزش فنون مبتنی بر ذهن آگاهی در کاهش اضطراب امتحان دانش‌آموزان، مجله علوم تربیتی، 2(6): 35-54.

-  بیرامی، منصور.، موحدی، یزدان.، علیزاده گورادل، جابر. (1394). اثربخشی درمان ذهن‌آگاهی مبتنی بر کاهش اضطراب اجتماعی و نگرش‌های ناکارآمد نوجوانان. دوفصنامه شناخت اجتماعی، سال 4(1): 41-52.

- سادوک، بنیامین.، سادوک، ویر.جینیا. (2001). چکیده روانپزشکی بالینی. ترجمه‌ی  نصرت الله پور افکاری. (1390). تهران: آزاده. 

-  شیخ‌الاسلامی، علی. (1392). تأثیر آموزش برنامه کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی و مهارت‌های مطالعه بر اضطراب و تعلل‌ورزی دانش‌آموزان پسر پیش‌دانشگاهی. پایان‌نامه دکتری، رشته روانشناسی، دانشکده روانشناس، دانشگاه علامه طباطبائی.

- گل پور چمرکوهی، رضا.، محمد امینی، زرار. (1391). اثر بخشی کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی بر بهبود ذهن آگاهی بر افزایش ابراز وجود در دانش آموزان مبتلا به اضطراب. مجله روان شناسی مدرسه، 3: 100-82.

- کاویانی، حسین.، جواهری، فروزان.، و بحیرایی، هادی. (1384). اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی (MBCT) در کاهش افکار خودآیند منفی، نگرش ناکارآمد، افسردگی و اضطراب: پیگیری 60 روزه. تازه‌های علوم شناختی، 7(1): 49-58.

- ماردپور، علیرضا.، نجفی، محمود.، و رفعت ماه، مرضیه. (1391). مقایسه اثربخشی روش های درمانی حساسیت زدایی منظم، مهارت های مطالعه و روش ترکیبی در کاهش اضطراب امتحان.  مجله روانشناسی بالینی، 13: 55-64.

- موسوی، معصومه.، حق شناس، حسن.، علیشاهی، محمد جواد.، و نجمی، سید بدرالدین. (1378). اضطراب امتحان و برخی از عوامل فردی - اجتماعی مرتبط با آن در دانش آموزان دبیرستانی شهر شیراز. مجله  تحقیقات علوم رفتاری، 11: 17-26  

- Beck, A. T. (1976).Cognitive therapy and the emotional disorders. New York: Inter-national Universities Press.

- Brown, K.W., & Ryan, R.M. (2003). The benefits of being present: Mindfulness and its role in psychological well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 84: 822-848.

- Cassady, J., & Finch, W. (2015). Using factor mixture modeling to identify dimensions of cognitive test anxiety. Learning and Individual Differences, 41: 14–20.

- Eizadifard, R., & Sepasi Ashtiani, M. (2010). Effectiveness of cognitive-behavioral therapy with problem solving skills training on reduction of test anxiety symptoms. Journal of Behavioral Sciences, 4(1):7-8.

- Gibson H.A. (2014). A conceptual view of test anxiety. International Journal of Psychology, 7:312-325.

- Hancock, D. R. (2001). Effects of test anxiety and evaluative threat on students’ achievement and motivation. The Journal of Educational Research, 94: 284-290.

- Harris, D. N., & Sass, T. R. (2011). Teacher training, teacher quality and student achievement.  Journal of public economics, 95(7):798-812.

- Jacob, B. A., & Lefgren, L. (2004). The impact of teacher training on student achievement quasi-experimental evidence from school reform efforts in Chicago. Journal of Human Resources, 39(1):50-79.

 -Kabat-zinn, J. (1990). Full catastrophe living: using the wisdom of your body and mind to face stress, pain and illness, NEW YORK: Delacort.

- Kabat-Zinn, J. (2003). “Mindfulness- Psychology:Science and Practice, 10, 144-156.based interventions in context: Past, present,and future”. Clinical Clinical Psychology: Science and Practice, 10: 144-156.

- Kabat-Zinn, J. (2013). Full catastrophe living (revised edition): using the wisdom of your body and mind to face stress, pain, and illness. New York, NY: Bantam.

- Lazarus, R. S., Folkman, S. (1986). Cognitive theories of stress and the issue of circularity.In M H Appley and R Trumbull (Eds), (1986). Dynamics of Stress. Physiological, Psychologcal, and Social Perspectives (pp. 63–80). New York: Plenum.

- Parish, C. P., Linder, N. C., Webb, L., & Siinga,  M. S. (2016). Indfulness- based approaches for children and youth. Current Problems in Pediatric and Adolescent Health Care, 46(6): 172-178.

- Rana, R. A., & Mahmood, N. (2010). The relationship between test anxiety and academic achievement. Bulletin of Education and Research, 32: 63-74.

- Teasdale, J.D., Segal, Z. V. & Williams, J.M. (2004). Mindfulness training and problem formulation. Clinical psychlogy: science and practic. 10: 157-160.

- Wine,  J. (1980). Cognitive-attention theory of test anxiety: Theory, research and application. Psychological Bulletin, 79: 92-104