نقش حضرت زینب (س) در مدیریت بحران سیاسی مذهبی دوران اسارت

روان‌شناسی فرهنگی زن

مقاله 4، دوره 9، شماره 31، فروردین 1396، صفحه 45-56   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

ولی الله نقی پورفر¹؛ محمد علیزاده^{* 2}؛ محمدجواد یاوری سرتختی³

¹دانشگاه قم، گروه معارف اسلامی، قم، ایران.

²موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) قم، گروه مدیریت رفتار سازمانی، قم، ایران.

³موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) قم، گروه تاریخ تشیع، قم، ایران.

چکیده

مقاله حاضر با هدف تبیین نقش حضرت زینب (س) در نهضت عاشورا و مدیریت بحران‌های آن، درصدد است تا الگوی موفقیت یک زن مسلمان در عرصه های سیاسی اجتماعی را ارائه نماید. مطالعه موردی سیره حضرت زینب(س) به‌عنوان یک زن از خاندان رسالت در دوران اسارت، به‌دلیل خاص بودن واقعه و شکل‌گیری بحرانی جدید در پیش‌روی تاریخ تشیع، آن‌هم با محوریت سیاسی- مذهبی، از اهمیت خاصی برخوردار است و می‌تواند الگوی مناسبی برای زنان جامعه اسلامی باشد. در این راستا با مراجعه به منابع تاریخی معتبر، اطلاعات مورد نیاز جمع‌آوری گردید و با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، داده‌های احصاء شده، تحلیل گردید. تشخیص درست بحران و زمینه‌های آن، باورهای زیربنای مدیریت بحران، ویژگی‌های شخصیتی مؤثر، و اقدامات مدیریتی قبل، حین، و بعد بحران، چهار مؤلفه مدیریت بحران در سیره حضرت (س) هستند که در این پژوهش یافته شد و نتیجه آن گردید که ایشان توانست این بحران‌ها را از طریق چهار مؤلفه فوق مدیریت، و آن را تبدیل به فرصت نماید و اندیشه سیاسی شیعه را گسترش دهد.

کلیدواژه‌ها

حضرت زینب(س)؛ مدیریت بحران؛ بحران سیاسی - مذهبی؛ دوران اسارت

مراجع

-  قرآن کریم

- ابن ابی طیفور، احمدبن أبی­طاهر. (بی­تا). بلاغات النساء. قم: شریف رضی.

- ابن اعثم کوفى، أحمد. (1411ق). الفتوح. تحقیق على شیرى، بیروت: دارالأضواء.

- ابن شهرآشوب، محمدبن علی. (1379ق). مناقب آل ابی­طالب(ع). قم: انتشارات علامه.

- ابن عبدربه اندلسی، احمدبن محمد. (1409ق). العقدالفرید. بیروت: دار احیاء التراث الفکر.

- ابن­نما، حلی. (1406ق). مثیرالأحزان. چاپ 3، قم: مدرسه امام مهدی.

- آهنچی، محمد. (1376). مدیریت سوانح: سوابق، مفاهیم، اصول و تئوری­ها. تهران: مرکز آموزش و تحقیقات جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران.

- بلاذری، احمدبن یحیی. (1417ق). انساب الاشراف. بیروت: دارالفکر.

- بهرام­پور، مهدی.، و بمانیان، محمدرضا. (1391). تبیین الگوی جانمایی پایگاه­های مدیریت بحران با استفاده از GIS. دو فصلنامه علمی – پژوهی مدیریت بحران، بهار و تابستان، شماره 1، ص 59-51.

- خوارزمی، موفق­بن احمد مکی. (1376ق). مقتل الحسین. نجف: مطبعه الزهراء.

- رضائیان، علی. (1380). مبانی سازمان و مدیریت. چاپ 3، تهران: سمت.

-سید ابن طاووس، علی بن موسی. (1348ش). اللهوف علی قتلی الطفوف. تهران: نشر جهان.

- سید ابن طاووس، علی بن موسی. (1414ق). الملهوف علی قتلی الطفوف. بی­جا: دارالاسوه و النشر.

- شیخ مفید، محمدبن محمد. (1413ق- ب). الامالی. قم: کنگره شیخ مفید.

- شیخ مفید، محمدبن محمد. (1413ق- ج). المسائل العکبریة. قم: کنگره شیخ مفید.

- شیخ مفید، محمدبن محمد. (1413ق- د). اوائل المقالات فی المذاهب و المختارات. قم: کنگره شیخ مفید.

- شیخ مفید، محمدبن محمد. (1413ق-الف). الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد. قم: کنگره شیخ مفید.

- طبرسی، احمدبن علی. (1403ق). الإحتجاج على أهل اللجاج‏. مشهد: نشر مرتضی.

- طبری، محمدبن جریر. (1387ق). تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم. بیروت: دار التراث، چ2.

- عبیدلی، ابوالحسین یحیی بن‌الحسن. (بی­تا). اخبار الزینبات. با مقدمه محمدجواد حسینی مرعشی. بی­جا.

-  قائمی، علی. (1376). زندگانی حضرت زینب سلام الله علیها (رسالتی از خون و قیام). تهران: انتشارت امیری، چ3.

- قمی، ابن قولویه. (1356ق). کامل الزیارات. نجف: دارالمرتضویه.

- قمی، شیخ عباس. (1421ق). نفس المهموم. نجف: المکتبه الحیدریه.

- کاشفى سبزوارى‏، ملاحسین. (1382ش). روضة الشهداء. قم: نوید اسلام، چ3.

- کلینی، محمدبن یعقوب. (1404ق). الکافی، تحقیق علی­اکبر غفاری. تهران: دارالکتب الإسلامیة، چ4.

- مجتهدزاده، فهیمه. (1391). مدیریت بحران شهری. تهران: سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی.

- مقرم، عبدالرزاق. (1426ق). مقتل الحسین علیه السلام. بیروت: مؤسسه الخرسان.

- وردی­نژاد، فریدون، بهرامی­رشتیانی، شهلا. (1388). مدیریت بحران و رسانه­ها. تهران: سمت.

- Devlin, Edward S. (2007). Crisis Management Planning and Execution. Auerbach Publications.

-  Madzharov, S. N. (2006). The challenges of the future and the increasing significance of crisis management. www.crisisnavigator.