مطالعه پراکنش فصلی و عمقی ماکروفون های پارک ملی بوجاق، حوضه جنوبی دریای خزر

پژوهش های علوم و فنون دریایی

مقاله 8، دوره 12، شماره 1، خرداد 1396، صفحه 85-95   

نوع مقاله: تحقیقی

نویسندگان

سهیل بهربر¹؛ حسین نگارستان^{* 2}؛ عبدالوهاب مقصودلو³؛ افشین دانه کار⁴

¹دانشکده علوم و فنون دریایی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران

²گروه شیلات، دانشکده علوم و فنون دریایی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال،

³گروه علوم دریایی، پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی، تهران، ایران.

⁴دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشکده منابع طبیعی، گروه محیط زیست، کرج، ایران.

چکیده

در پژوهش حاضر، پراکنش ماکروبنتوزها در پارک ملی بوجاق واقع در شهرستان کیاشهر استان گیلان مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است. نمونه‌برداری با استفاده از نمونه بردار چنگه‌ای (Van Veen Grab Sampler) و با پنج تکرار در پنج فصل (1394-1395) از شش ترنسکت عمود به ساحل هریک شامل سه ایستگاه در سه عمق 1، 5 و 10 متر انجام شد. نمونه های جمع آوری شده پس از شستشو و تثبیت در فرمالین به آزمایشگاه منتقل و در آنجا پس از جداسازی، گروه‌های مختلف ماکروبنتوزی شناسایی گردیدند. بر اساس نتایج بدست آمده پنج ردهMollusca با تراکم 588، Malacostraca با 225، پرتاران با 175، Hexanauplia با و Clitellata با 98 فرد در مترمربع شناسایی شدند. از نظر پراکنش جمعی ماکروبنتوزی در پروفایل عمق، بیشترین پراکنش در عمق ده متری و بعد به ترتیب در اعماق پنج و یک متری مشاهده شد. تراکم در فصل تابستان 1394 با 356 عدد در مترمربع بیشتر از سایر فصول و پس از آن تابستان 1395، پاییز 1394، زمستان 1394 و بهار 1395، در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند. به طور کلی بیشترین پراکنش ماکروبنتوزها در اعماق 10 متری بود. تراکم ماکروبنتوزها در فصل تابستان 1394 بیشتر و در فصل بهار 1395 کمتر از سایر فصول بود.

کلیدواژه‌ها

ماکروبنتوز؛ پارک ملی بوجاق؛ بندر کیاشهر استان گیلان

مراجع

بیرشتین، آ. 1966. اطلس بی مهرگان دریای خزر، ترجمه دلیناد ل. و نظری ف. 1379. موسسه تحقیقات شیلات ایران، تهران، ایران.

تجلی پور، م. 1358. بررسی جانوران بستر دریای خزر (آستارا-انزلی)، انتشارات دانشگاه جندی‌شاپور اهواز.

تجلی پور، م. 1373. بررسی تکمیلی سیستماتیک و انتشار نرم‌تنان سواحل ایرانی خلیج‌فارس، انتشارات خیبر، ایران.

حسینی، س. ع.، روحی، ا.، رستمیان، م. ت.، فلاحی، م.، سبک آرا، ج.، خسروی، م.، واردی، س. ا.، هاشمیان، م. ف.، واحدی، ف.، نصراله زاده ساروی، ح.، نجف پور، ش.، سلیمان رودی، ع.، لالویی، ف.، غلامی پور، س.، علومی، ی. و سالاروند، غ. ر. 1390. هیدرولوژی و هیدروبیولوژی حوزه جنوبی دریای خزر (1375-76) گزارش نهایی موسسه تحقیقات شیلات ایران. تهران، ایران.

روشن طبری، م. 1379. پراکندگی زئوپلانکتون های حوضه جنوبی دریای خزر،(Copeooda) راسته کپه پودا، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس. ایران.

نصراله زاده ساروی، ح. 1389. طرح هیدرولوژی، هیدروبیولوژی و آلاینده‌های زیست محیطی در منطقه جنوبی دریای خزر. موسسه تحقیقات شیلات. تهران، ایران.

سلیمانی رودی، ع. 1391. گزارش نهایی بررسی تنوع، پراکنش، فراوانی و زی‌توده ماکروبنتوزها در منطقه جنوبی دریای خزر. پژوهشکده اکولوژی دریای خزر. ساری، ایران.

سیف آبادی، ج.، ابطحی، ب. و یزدانی فشتحی، م. 1389. پویایی جمعیت، پراکنش و چرخه تولیدمثلی کرم پرتار Hediste diversicolorدر ساحل شهرستان نور، جنوب دریای خزر. فصلنامه اقیانوس شناسی، 1(2): 47- 33.

طاهری، م. 1386. بررسی اکولوژیکی و تغییرات سالانه جمعیت پرتاران خلیج گرگان، ساحل بندر گز. مجله زیست‌شناسی ایران، 20(2): 494-286.

عبدالملکی، ش. و باقری، ب. 1381. بررسی پراکنش و تعیین توده زنده بی‌مهرگان کفزی دریاچه ارس. مجله علمی شیلات ایران، 11(4): 11- 1.

علیزاده، ح. و غفاری، ا. 1383. مقدمه‌ای بر ویژگی‌های دریای خزر. انتشارات نوربخش. تهران، ایران.

فارابی، س. 1387. طرح هیدرولوژی، هیدروبیولوژی و آلاینده‌های زیست محیطی در حوزه جنوبی دریای خزر. موسسه تحقیقات شیلات ایران. تهران، ایران.

قاسم اف، آ.گ. 1372. اکولوژی دریای خزر، ترجمه: شریعتی الف. 1372. موسسه تحقیقات شیلات ایران، تهران، ایران.

لالوئی، ف. 1390. طرح هیدرولوژی، هیدروبیولوژی و آلاینده‌های زیست محیطی اعماق کمتر از 10 متر حوضه جنوبی دریای خزر. پژوهشکده اکولوژی دریای خزر. ساری، ایران.

میمندی نژاد، م. 1377. شالوده بوم‌شناسی، انتشارات دانشگاه تهران. ایران.

میرزاجانی، ع. 1376. تعیین توده زنده و پراکنش کفزیان حوزه جنوبی دریای خزر (آستارا تا چالوس). پژوهش و سازندگی 47(4): 130.

نیکویان، ع. 1377. بررسی تراکم، پراکنش، تنوع و تولید ثانویه بی‌مهرگان کف زی (ماکروبنتوزها) در خلیج چابهار. پایان‌نامه دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات. تهران، ایران.

وثوقی غ. و مستجیر، ب. 1374. ماهیان آب شیرین. چاپ سوم. انتشارات دانشگاه تهران. تهران، ایران.

هاشمیان، ع. 1377. پراکنش و تغییرات فصلی زی‌توده و تنوع ماکروبنتوزهای غالب سواحل جنوبی دریای خزر (پایان‌نامه کارشناسی ارشد زیست دریا). دانشگاه تربیت مدرس. ص 22

هاشمیان، ع. 1383. طرح هیدرولوژی، هیدروبیولوژی و آلاینده‌های زیست محیطی اعماق کمتر از 10 متر حوزه جنوبی دریای خزر. موسسه تحقیقات شیلات ایران، تهران، ایران.

 

Abrantes, A. & Moreira, M. H. 1999. Ecology of the polychaete Hediste diversicolor, population dynamics, production and oogenic cycle. Journal of international pour exploration, 54 (12): 267–283.

Aladin, N., Filippov, A., Petukhov, A. & Plotnikov I. 2002. Results of hydro biological and palaeonthological studies at the Northern Caspian Sea. Annual Reports of the Zoological Institute. Iran.

Afli, A., Ayari, R. & Zaabi S. 2008. Ecological quality of some Tunisian coastal and lagoon locations, by using benthic community parameters and biotic indices. Estuarine, Coastal and shelf Science, 21 (3): 269-280.

Ashuri, A., Nezami, S. & Zolfinejad, K. 2008. Identification of Boojagh National Park Kiashahr Birds. Journal of Environmental Studies, 34 (46): 101-111.

Burrell, V.W. 1968. The ecological significance of a ctenophore Mnemiopsis leidyi in a fish nursery ground. M. S. Thesis, the College of William and Mary in Virginia, USA.

Castro, P. & Huber, M. 2008. Marine Biology. 8th ed. McGraw Hill. New York, USA.

Coad, B. W. 2016. Review of the Pikes of Iran (Family Esocidae). Iranian Journal of Ichthyology, 3 (3): 161-180.

Creutzberg, F. & Wapenaar, P. 2014. Distribution and density of benthic fauna in the southern North Sea in relation to bottom characteristics and hydrographic conditions. Journal of Conseil international pour exploration, 43 (5): 230-245.

Dumont, S. 2005. Biology of tropical intertidal population of Gastropoda, Greece. Journal of Natural history, 21 (14): 213-216.

Doustshenas, B., Savari, A., Nabavi, S.M.B., Kochanian, P. & Sadrinasab, M. 2009. Applying Benthic Index of Biotic Integrity in o Soft Bottom Ecosystem in North of the Persian Gulf. Pakistan Journal of Biological Sciences, 12: 902-907.

Fazli, H. 2011. Some environmental factors effects on species composition, catch and CPUE of Kilka in the Caspian Sea. International Journal of Natural Resources and Marine Sciences, 1:75–82.

Herman, S.S., Mihursky, J.A. & Mcerlean, A.J. 1968. Zooplankton and environmental characteristics of the Patuxent estuary. Chesapeake Science, 9: 67-82.

Kasymov, A.G. 2009. Abundance of zooplankton and zoobenthos in baku bay, Caspian Sea, Azarbaijan. Oceanology, 28: 524-526.

Kennish, M.J. 2010. Practical Handbook of Marine Science, 3rd edition. CRC Press. Boca Raton, USA.

Kermer, P. 1976. Population dynamics and ecological energetics of a pulsed zooplankton predator, the ctenophore Mnemiopsis leidyi. In: Estuarine Processes; Uses, Stresses and Adaptation to the Estuary. Wiley M, (Ed.).  Academic Press. Vol. 31. New York.

Kevrekidis, T. 2005. Population dynamics, reproductive biology productivity of Streblospio shrubsolii (Polychaeta: Spionidea) different sediment and salinities in a Mediterranean lagoon (mono, lagoon, Northern Aegean). International Review of Hydrobiology, 13 (2):100-112.

Khara, H., Nezam, S. A., Sattari, M., Mirhasheminasab, D. F. & Mousavi, S. A. 2006. An investigation on digestive parasites of fishes in Boojagh Wetland, North Iran. Iranian Journal of Fisheries Sciences, 15 (2): 9-18.

Larsen, L.H. 2007. Soft-bottom macro invertebrate fauna of North Norwegian coastal waters with Particular references to sill–basins, part one: Bottom topography and species diversity. Hydrobiologia, 355: 101-113.

Leal. J. H. 1998a. Bivalves. In: The Living Marine Resources of the Western Central Pacific. Carpenter K. E. and Niem V. H. (eds). Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO). Rome, Italy.

Leal, J. H. 1998b. Gastropodes. In: The Living Marine Resources of the Western Central Pacific. Carpenter K. E. and Niem V. H. (eds). Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO). Rome, Italy.

Martinov, A.V. 1925. Seasonal variation of the intertidal macrofauna on a sandy beach of Parana state, Brazil. Scientia Marina, Brazil.

Mayer, A.G. 1912. Ctenophores of the Atlantic Coast of North America. Carnegie Institution of Washington, Vol. 162. USA.

Muniz, p. & Pires, A.M.S. 2000. Polychaeta association in a subtropical environment (Sao Sebastio Channel, Brazil): A structural analysis. Marine Ecology, 21(2): Pp 145-160.

Nasrollahzadeh Saravi, H., Din, Z.B., Foong, S.Y. & Makhlough, A. 2008. Trophic status of the Iranian Caspian Sea based on water quality parameters and phytoplankton diversity. Continental Shelf Research, 28: 1153–1165.

Roohi, A., Kideys, A., Sajjadi, A., Hashemian, A., Pourgholam, R., GanjianKhanari, A. & Eker- Develi, E. 2010. Changes in biodiversity of phytoplankton, zooplankton, fishes and macrobenthos in the southern Caspian Sea after the invasion of the ctenophore Mnemiopsis leidyi. Biological Invasions, 12: 2343-2361.

Snelgrove, P.V.R. & Butman, C.A. 2004. Animal sediment relationships revisited: cause versus effect. Oceanography and marine biology, 34 (5): 342-365.

Yousefi, A., Bahmanpour, H., Salajegheh, B. & Dashti S. 2013. Survey of Birds in Microhabitats of National Park in Boujagh Wetland. Journal of Wetland Ecobiology, 5 (2): 19-32.

Zenkovich, V. P. 1969. Benthic indicators analysis of the threshold values of ecological quality classifications for transitional waters. Mediterranean Marine Science, 3: 77-111.

World Register of Marine Species, http://www.marinespecies.org at VLIZ. Accessed 2017-01-21. doi:10.14284/170, (WoRMS).